05/01/12
Source: Fourtounis
Φρεντ Μπουασονά, ο φιλέλληνας φωτογράφος των αρχών του 20ου αιώνα
Ο Φρεντ Μπουασονά, (1858-1946 Γενεύη) ήταν Γαλλοελβετός φωτογράφος, ιδιαίτερα γνωστός για την φωτογραφική τεχνική του αλλά και την εκτεταμένη φωτογράφιση του ελληνικού χώρου επί τριάντα περίπου έτη, μαζί με τον συνοδοιπόρο του Ντανιέλ Μπο-Μποβί, διευθυντή της Σχολής Καλών Τεχνών της Γενεύης. Το έργο του, σε ό,τι αφορά τουλάχιστον στην Ελλάδα θεωρείται εν γένει «πρωτοποριακό αλλά και καθοριστικό για την εξέλιξη της ελληνικής φωτογραφίας κατά τον 20ό αιώνα»
Η οικογένεια των Μπουασονά κατάγεται από τη νότια Γαλλία, από το Livron, ένα χωριό κοντά στη Μασσαλία. Όταν στη Γαλλία το κλίμα για τους προτεστάντες έγινε εχθρικό οι πρόγονοι του Φρεντ – μαζί με πολλές άλλες οικογένειες- αναγκάστηκαν να καταφύγουν στη Γενεύη. Η καταγωγή της οικογένειας έκανε τον Φρεντ να πιστεύει πως ήταν απόγονος γενναίων Ελλήνων θαλασσοπόρων…
Γόνος «φωτογραφικής δυναστείας», ως περιγράφεται, o νεαρός Μπουασονά φέρεται ως πολύπλευρο ταλέντο που συνδύαζε τα σπορ (αλπινισμός), τη μουσική και τις καλές τέχνες. Επηρεασμένος από τον δάσκαλό του Ούγγρο Κόλερ, ανέπτυξε τη δική του τεχνική στη φωτογραφία, η οποία, μαζί με τη χρήση νέων υλικών, τού απέφερε πολλές διεθνείς διακρίσεις, μεταξύ άλλων το πρώτο βραβείο της παγκόσμιας έκθεσης του Παρισιού. Το εργαστήριο που κληρονόμησε από τον πατέρα του το διαχειρίστηκε μαζί με τον χημικό αδελφό του Εντμόν-Βικτόρ. Η ορθοχρωματική πλάκα, δική τους επινόηση έδινε βελτιωμένο φωτογραφικό αποτέλεσμα.
Εκείνα τα χρόνια ο Μπουασονά ασχολιόταν κυρίως με προσωπογραφίες, οι οποίες ήταν και πιο προσοδοφόρες. Ήδη στα 1900 το εργαστήριο πήγαινε πολύ καλά και το 1901 ο Μπουασονά άνοιξε ένα υποκατάστημα στο Παρίσι και ένα στη Ρεμς.
Φωτογραφίζοντας το Mont-Blanc, με τηλεφακό κατασκευασμένο στην Αγγλία, κατόρθωσε να διακρίνει το μπλε του ουρανού από το λευκό του χιονιού στη φωτογράφισή του, διαμορφώνοντας μια φωτογραφία που έκανε τον γύρο του κόσμου
Το 1903, μαζί με τον Ντανιέλ Μπο-Μποβί, ταξίδεψε για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Το 1907 επανήλθε και το 1913, πάλι με τη συντροφιά του Μποβύ και με τον λιτοχωρίτη κυνηγό Χρήστο Κάκκαλο, είναι ο πρώτος που ανέβηκε στον Μύτικα, την υψηλότερη κορυφή του Ολύμπου. Το 1930 πραγματοποίησε το τελευταίο του ταξίδι στην Ελλάδα και επισκέφθηκε το Άγιο Όρος.
Οι φωτογραφίες που τράβηξε εκεί αφορούν τη μοναστική αρχιτεκτονική, είτε ως γενικά πλάνα των εσωτερικών αυλών, είτε ως πιο κοντινά και λεπτομερειακά, ενώ εντυπωσιακή είναι η απόλυτη απουσία απεικόνισης θρησκευτικής τελετής ή λειτουργίας – στοιχείο που καταδεικνύει την προσαρμογή του φωτογράφου στο αυστηρό τυπικό της αγιορειτικής κοινωνίας.
Πέθανε στη γενέτειρά του, τη Γενεύη, το 1946.
Μέσα από τις φωτογραφίες και τα λευκώματά του παρουσιάζει ένα πανόραμα της Ελλάδας του μεσοπολέμου, συμβάλλοντας στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης για την Ελλάδα την ίδια περίοδο.
Ο καλλιτέχνης, πέρα από το καταγραφικό ενδιαφέρον του για όλα όσα εξαφανίζονται, μας δίνει μια εικόνα της Ελλάδας που εκτείνεται πέρα από την εθνογραφική μαρτυρία.
Η μεγάλη πίστη και ο θαυμασμός του για τη χώρα αυτή μεταδίδονται μέσα από το έργο του με μια τρυφερότητα και μια αγάπη που η δύναμη τους ακόμη και σήμερα, μετά από τόσα χρόνια, δίνει ψυχή σ’ αυτά τα κομμάτια χαρτιού, τα οποία θα μπορούσαν να είχαν παραμείνει απλές φωτογραφίες….
Λίγοι αγάπησαν την Ελλάδα όσο ο Φρεντ Μπουασονά. Ο ίδιος έγραψε στα 1910: «Αυτός ο λαός, τόσο στις ακτές όσο και στο εσωτερικό της χώρας, ο ψαράς της Αίγινας, ο γεωργός της Αργολίδας, ο βοσκός του Χελμού ή του Παρνασσού, όλος αυτός ο λαός έχει τόσο σπινθηροβόλο πνεύμα, τόση καλοσύνη, τόσο πάθος για την ελευθερία, μια τέτοια λατρεία για το παρελθόν του, μια τέτοια προσήλωση στις αρχαίες συνήθειες…»
6.000 λήψεις
Οι φωτογραφίες των Αλπεων μπορεί να του άνοιξαν τον δρόμο για τον γύρο της κλασικής Ελλάδας, αλλά ο ίδιος ο Μπουασονά ήταν ήδη συγκινησιακά, ιδεολογικά και αισθητικά κοινωνός της ελληνικής ιδέας, εξιδανικευμένης, φυσικά, μέσα στους κόλπους του πατροπαράδοτου ελβετικού φιλελληνισμού. Σήμερα, οι περίπου 6.000 ελληνικές φωτογραφίες του Φρεντ Μπουασονά (μέρος ενός αρχείου 150.000 λήψεων) έχουν μυθοποιήσει τα ταξίδια του στην Ελλάδα ανάμεσα στο 1903 και το 1928.
Αποσπασματικά το έργο του είναι γνωστό στο ελληνικό κοινό, το όνομά του είναι συνδεδεμένο με την προ-βιομηχανική Ελλάδα, με την πρωτόγονη αστική κοινωνία και την επιβίωση του παγανιστικού ιδεαλισμού στις νεο-βυζαντινές κοινότητες. Αυτό το όνειρο-χίμαιρα, που έθρεψε την εικόνα της νεότερης Ελλάδας, συνδέεται εμμέσως με τα ταξίδια του Μπουασονά (και του συνοδοιπόρου του Ντανιέλ Μπω-Μποβί) καθώς και με το «προσκύνημά» του (θυμίζοντας τις διαδρομές των περιηγητών), αλλά η ματιά του Μπουασονά στην Ελλάδα αδικείται από μια τέτοια φορμαλιστική, «εύκολη» και εν πολλοίς στερεότυπη ερμηνεία.
Για πρώτη φορά, ένα σημαντικό τμήμα των Αρχείων του Μπουασονά από τα ταξίδια στην Ελλάδα παρουσιάζεται αυτήν την περίοδο από την ιστορική Ριζάρειο. Είναι η έκθεση «Εικόνες της Ελλάδας» που εγκαινιάζεται σήμερα παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, κ. Kων. Στεφανόπουλου, στην Ηπειρο, στο Ριζάρειο Εκθεσιακό Kέντρο Μονοδενδρίου Ζαγορίου.
Αυτήν την έκθεση οργάνωσε με μεγάλη σχολαστικότητα και φροντίδα το Ριζάρειο Ιδρυμα (με τη συνεργασία του πρακτορείου «Απειρον») παρουσιάζοντας για πρώτη φορά περίπου 130 φωτογραφίες μεγάλων διαστάσεων από το Αρχείο Boissonnas της Γενεύης, ιδιοκτήτης του οποίου είναι ο Gad Borel, φωτογράφος ο ίδιος και καθηγητής στο Kολέγιο της Γενεύης.
Μαζί με την έκθεση θα κυκλοφορήσει και ένα βιβλίο τέχνης αφιερωμένο στον Φρεντ Μπουασονά, η πρώτη ουσιαστικά μονογραφία στην ελληνική γλώσσα. Είναι από τις σπάνιες φορές μια τόσο πολυσήμαντη έκθεση να παρουσιάζεται σε ένα χώρο της περιφέρειας, ακολουθώντας αντίστροφη πορεία: το φθινόπωρο θα μεταφερθεί στο Μουσείο Μπενάκη, ενώ ανάμεσα σε άλλους εκθεσιακούς χώρους που θα ακολουθήσουν συγκαταλέγεται και το Ωνάσειο Ιδρυμα της Νέας Υόρκης.
Μοναδικά τοπία
Ο Φρεντ Μπουασονά υπήρξε από τους ελάχιστους ξένους φωτογράφους που έστρεψα τον φακό τους σε όλες τις πτυχές της ελληνικής κοινωνίας. Φωτογράφισε τη φύση, τα μοναδικά τοπία της Παρνασσίδας αλλά και της Μακεδονίας και του Αιγαίου, τα αρχαία μνημεία, την αστική ζωή της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Ανεκτίμητες οι σκηνές δρόμου από την Αθήνα του 1919 όπως και οι εξαιρετικά δραματικές λήψεις της ζωής στην ύπαιθρο.
Πολλά από τα ομαδικά πορτρέτα Ελλήνων αναδύουν μία αιφνιδιαστική νεωτερικότητα καθώς σε πολλές περιπτώσεις στέκουν αδιάφορα σε ιδεολογικούς και συναισθηματικούς συσχετισμούς, ανοίγοντας τον δρόμο για μία νέα ερμηνεία του ελληνικού τόπου. Δραματικές οι λήψεις του Παρθενώνα, με τα λιμνάζοντα ύδατα της καταιγίδας, την οποία ο φακός του Μπουασονά περίμενε με αγωνία για να ανατρέψει τη στερεότυπη εικόνα μιας Ελλάδας που διαλύεται στο λιοπύρι.
Η έκθεση στο Μονοδένδρι, στο εκθεσιακό κέντρο που στεγάζεται από πέρυσι σε ένα θαυμάσια αποκατεστημένο ηπειρώτικο αρχοντικό (με συγχρηματοδότηση του διασυνοριακού προγράμματος INTERREG ΙΙ και του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος»), συνεχίζει μια παράδοση ανάδειξης της φωτογραφικής τέχνης. Εκεί, μέσα στις φυλλωσιές της ηπειρώτικης φύσης, είχε παρουσιαστεί η έκθεση «Α Greek Portfolio» του Kωνσταντίνου Μάνου και η έκθεση «Ζαγορισίων Βίος», με εξαίρετα ντοκουμέντα της περιόδου 1890-1950.
Σε αυτόν τον νεότευκτο χώρο που έχει ήδη δηλώσει με σαφήνεια τον προσανατολισμό του και τις υψηλές επιλογές του, έρχεται τώρα η τέχνη του Φρεντ Μπουασονά να εκτεθεί στα νέα βλέμματα, στους νέους συσχετισμούς, στις νέες ερμηνείες που ζητάει ο 21ος αιώνας. Αναδύεται, αίφνης ο Μπουασονά, ο αισθητής των 1903, ως ένας λεπταίσθητος νεωτεριστής, πιο μπροστά ίσως από τη συμβατική, τουλάχιστον, ερμηνεία της φωτογραφικής εικόνας της εποχής του.
Από… τζάκι
Για να καταλάβει κανείς τον Φρεντ Μπουασονά είναι χρήσιμο να τον δει μέσα από το πρίσμα του περιβάλλοντός του. Είναι γόνος μιας φωτογραφικής δυναστείας. Οι Μπουασονά στράφηκαν στη φωτογραφία όταν η ωρολογοποιία είχε αντιμετωπίσει μια σοβαρή κρίση. Η φωτογραφία ήταν το επάγγελμα του μέλλοντος και στα 1860, ο πατέρας του Φρεντ Μπουασονά άνοιξε στη Γενεύη το πρώτο φωτογραφείο με την επωνυμία της οικογενείας, που στηρίζεται και από άλλα μέλη που κρατούν το όνομα Μπουασονά ώς το 1968.
Στη Γενεύη υπάρχει το γόνιμο έδαφος για τα φιλελληνικά αισθήματα. Θα θυμηθούμε τον Εϋνάρδο, τον τραπεζίτη, που στήριξε την Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος, αλλά και τα βήματα πολλών καλλιτεχνών που κατευθύνονταν στην Ελλάδα για να τη ζωγραφίσουν ή να τη φωτογραφίσουν. Πρόσφατη είναι η έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη των δύο Ελβετών αρχαιολόγων, του Waldemar Deonna (1880-1959) και του Paul Collart (1902-1981), που φωτογράφισαν την Ελλάδα.
Ο Μπουασονά είναι γνωστός στη χώρα μας από τις ελληνικές διαδρομές του, αλλά ας μην ξεχνάμε ότι ο πλούτος του αρχείου του είναι ανεξάντλητος. Προσωπικότητες από όλη την Ευρώπη έσπευδαν να φωτογραφηθούν από τον δεξιοτέχνη Ελβετό.
Ηταν ένα μεγάλο όνομα της φωτογραφικής τέχνης και ήδη από το 1900 είχε κερδίσει αρκετά μετάλλια στη Διεθνή Εκθεση των Παρισίων. Ανάμεσα στο Παρίσι, τη Γενεύη, τη Λυών και την Αγία Πετρόπολη, πόλεις όπου διατηρούσε κατά καιρούς στούντιο, είχε στήσει έναν διευρωπαϊκό άξονα δραστηριοτήτων. Αυτήν την προσωπικότητα είχε θελήσει να συναντήσει και ο Ελευθέριος Βενιζέλος, που ως γνήσιος εκσυγχρονιστής είχε αντιληφθεί τη συμμετοχή της τέχνης και της αρχιτεκτονικής στην οικοδόμηση μιας σύγχρονης κοινωνίας.
Ο Βενιζέλος, που παρακολουθούσε τη διεθνή κίνηση στη φωτογραφία (είχε επισκεφθεί και τον οραματιστή Αλμπέρ Kαν, που οι φωτογραφίες των Αρχείων του για τη Θεσσαλονίκη παρουσιάζονται τώρα στο Μουσείο Μπενάκη), είχε διευκολύνει τα ταξίδια του Μπουασονά και είχε συμπεριλάβει αρκετές φωτογραφίες του στη φωτογραφική έκθεση για την τουριστική προβολή της Ελλάδας το 1919, στο Παρίσι αρχικά και μετέπειτα στις ΗΠΑ.
Ενα άλλο φιλόδοξο σχέδιο, η ανάθεση εκ μέρους του Βενιζέλου της παραγωγής βιβλίων τέχνης με θέμα τις «Νέες Χώρες», ποτέ δεν ολοκληρώθηκε λόγω της Μικρασιατικής Kαταστροφής. Είναι βέβαιο, όμως, ότι οι φωτογραφίες και τα λευκώματα του Μπουασονά είχαν συμβάλει στη διάρκεια του Μεσοπολέμου στη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης για την Ελλάδα. Μια άλλη ματιά, λιγότερο απλοϊκή και περισσότερο απαιτητική, είχε αρχίσει να γεννιέται. Ο Μπουασονά είχε αναδειχθεί ατύπως σε έναν πρεσβευτή της σύγχρονης Ελλάδας.
Βιβλιογραφία
- «Fred Boissonnas» ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ ΖΕΝΑΚΟΣ – Κυριακή 13 Ιανουαρίου 2002 εφ. Το Βήμα
- Μπουασονά Φρέντ – Frederic Boissonnas (1858-1946) http://openarchives.gr/view/415653
- http://thesprotia-news.blogspot.com/2010/01/frederic-boissonnas-1858-1946.html
- http://www.fotoart.gr/arthra/stathatos/fredboissonnas.htm
- http://www.hch.culture.gr/newtypo/index.php?id=110
- Ελλάδος περιήγησις, Εκδ. ΜΙΛΗΤΟΣ 2009, ISBN 978-960-464-002-7
- Les Alpes Valaisannes. Georges Bridel, 1911, Lausanne.
- “La route du Loetschberg” Jegerlehner Johannes 1917, Genève
- http://www.tanea.gr/politismos/article/?aid=4657309
- Des Cyclades en Crète au gré du vent. Πρόλογος Gustave Fougères. Αρχαιολογικές σημειώσεις G. Nicole. Genève, Boissonnas & Co. Éditions d’Art et de Sciences, 1919
- La Dent du Midi, Champery, et le Val d’Illiez. Με τη συνεργασία του H.-F. Montagnier. Geneve, Editions d’Art Boissonnas, 1923
- http://krasodad.blogspot.com/2010/09/blog-post_8810.html
Ακράτα, αυλές, 1903
Άνδρες στο δρόμο της Ανδρίτσαινας, 1903
Ανδρίτσαινα, αγορά, 1903
Ολυμπία – Αλφειός 1903
Ανδρίτσαινα, εσωτερικό σπιτιού, 1903
Αργοστόλι 1903
Εύβοια – Χαλκίδα 1903
Ακράτα 1903
Μέγα Σπήλαιο 1903
Καλάβρυτα 1903
Χελμός 1903
Καρύταινα Αρκαδίας 1903
Ταΰγετος 1903
Στυμφαλία Στη σκιά της θημωνιάς 1903
Βοσκοί στην κορυφή του Παρνασσού, 1903
Γαστούρι Κέρκυρας, στην πηγή της αυτοκράτειρας Ελισάβετ, 1903
Γιορτή στο Γαστούρι Κέρκυρας, 1903
Γαστούρι Κέρκυρας-Ανάσταση 1903
Κερκυραίες στην έξοχη, 1903
Ζεμενό Κορινθίας oικογένεια, 1903
Ζεμενό Κορινθίας, ο Fred και ο Daniel τσουγκρίζουν τα ποτήρια με τους οδηγούς των ζώων τους, 1903
Ζεμενό Κορινθίας, οικογένεια ιερωμένου, 1903
Λαγκάδια Αρκαδίας, 1903
Πρόβατα κάτω από την Ακρόπολη, 1903
Τίρυνθα, 1903
Το κάστρο Λάρισα του Άργους, 1903
Το λιμάνι του Ναυπλίου, 1903
Ο Fred Boissonnas φωτογραφίζει την Ακρόπολη, 1907
Πειραιάς 1907
Έδεσσα, 1908
Εσωτερική άποψη της Ροτόντας λίγο πριν από την απελευθέρωση, Θεσσαλονίκη 1900 – 1917
Μετέωρα, ανάβαση του Fred Boissonnas με το καλάθι, 1908
Μετέωρα, το μαγκάνι, 1908
Ο Παρθενώνας μετά τη βροχή, 1908
Παρθενώνας, 1908
Πειραιάς 1908
Πήλιο – Πορταριά 1908
Το Ερέχθειο, 1910
Θεσσαλονίκη 1908
Eσωτερικό σπιτιού, Κρήτη, 1911
Εύβοια 1911
Άγιος Νικόλαος Κρήτης. Λιμάνι, 1910 – 1911
Χανιά – το φρούριο του Φίρμα 1911
Χανιά – η πύλη και το νεώριο 1911
Χανιά – πλανόδιος μανάβης 1911
Χανιά 1911
Μουρνιές σπίτι Βενιζέλου 1911
Σφακιά, 1911
Λιμάνι Ηρακλείου Κρήτης, 1911
Ιεράπετρα, 1911
Αγ. Δέκα -οικία Ηλιάκη 1911
Μύλος στη Μαρώνεια Σητείας Κρήτης 1911
Οι αδελφοί Μάντακα στο χωριό Λάκκοι, Κρήτη, 1911
Οικογένεια Μάντακα στο χωριό Λάκκοι, Κρήτη, 1911
Ομαλός, Κρήτη, 1911
Ρέθυμνο Κρήτη, βαρελάδικο1911
Εσωτερικό σπιτιού στο χωριό Λάκκοι, Κρήτη, 1911
Αμοργός, γυναίκες, 1911
Αμοργός, Το γνέσιμο 1911
Κλεισούρα Καστοριάς, εσωτερικό αρχοντικού, 1911
Μακεδονία, λίχνισμα, 1911
Σαντορίνη 1911
Το μάζεμα της ελιάςμε το χέρι, στην Πρέβελη Κρήτης, 1911
«Βλέπουμε τη Λιόψη (Ασπρoκκλήσι Θεσπρωτίας) και το υπέροχο παλάτι του Ντίνο Μπέη» γράφει σε γράμμα του FredBoissonnas προς τη γυναίκα του, Πέμπτη 22 Μάη του 1913 
Ήπειρος 1913
προς Κόνιτσα 1913
Άνδρες και σκυλιά στο δρόμο Πρέβεζας Ιωαννίνων, 1913
Γυναικείος χορός στο Δελβινάκι Ιωαννίνων, 1913
Δελβινάκι Ιωαννίνων, πρόκριτοι, 1913
Δελβινάκι, γυναίκα με τα νεροβάρελα πάει στη βρύση1913
Δελβινάκι, οικογενειακή φωτογραφία1913
Δελβινάκι, στο χοροστάσι, 1913
Ζεμενό Κορινθίας, η οικογένεια του ιερέα, 1913
Γυναίκα της Ηπείρου με Ξύλινη κούνια και σακούλι, Ήπειρος, 1913
Θεσσαλονίκη, 1913
Ιωάννινα, η λίμνη με το κάστρο, 1913
Ιωάννινα, Λίμνη, πλύσιμο ρούχων 1913
Καβαλάρι Ζαγορίου, παλικάρι, 1913
Ζαγόρι 1913
Καστρί Πρεβέζης, Ιερέας στην κατεστραμμένη από τον πόλεμο εκκλησιά, 1913
Κοκκινόπουλο, Ελασσόνας, 1913
Κόνιτσα, Μεσογέφυρα, χωρικοί 1913
Κόνιτσα, Μεσογέφυρα, 1913
Κοπάδι στον Όλυμπο, 1913
Μακεδονία, φρουρός σε φυλάκιο, 1913
Μέτσοβο, 1913 (Προσέξτε το χαμόγελο και το νάζι του μικρού κοριτσιού)
Μέτσοβο, στη βρύση, 1913
Πανοραμική φωτογραφία με τη Ντούλκα (Όλυμπος) στο βάθος. Μάης του 1913
Μπάγια (Κήποι) Ζαγορίου, γυναίκα, 1913
Μπαγιά Κήποι Ζαγορίου, γυναίκες, 1913
Μύτικας, Όλυμπος, 1913
Ο οδηγός, Χρήστος Κάκαλος στον Ολύμπο, 1913
Όλυμπος, 1913
Όλυμπος, το «ΠΑΝΘΕΟΝ», 1913
Παραμυθιά – Φωτογραφία από την αυλή του αρχοντικού του Ρίγγα, 1913
Παραμυθιά, η περίφημη Σκαλοπούλα με την Καμάρα το 1913
Παραμυθιά, κρεοπωλεία, 1913
Παραμυθιά, οικία Ρίγγα, A 1913
Παραμυθιά, οικία Ρίγγα, Β 1913
Παραμυθιά, οικία Ρίγγα, Γ 1913
Παραμυθιά 1913
Παραμυθιά 1913
Παραμυθιά 1913
Παραμυθιά, κοπέλες γνέθουν και πλέκουν. 1913
Πάργα, 1913
Πάργα, 1913
Πριόνια (1100 μ.), Όλυμπος, 1913
Στρυμώνας, 1913
Το γεφύρι της Άρτας, 1913
Το γεφύρι της Γκούμανης Θεσπρωτίας, 1913
Το αρχοντικό του Γεωργίου Ρίγγα ο οποίος φιλοξένησε τον Fred Boissonnas, Παρασκευή 23 Μάη του 1913
Φιλιάτες, εξοχή, 1913
Φιλιάτες, εξοχή, A 1913
Φιλιάτες, 1913
Φιλιππιάδα, 1913
Όλυμπος, πριονοκορδέλα, 1914
Όλυμπος, καταυλισμός κτηνοτροφών, 19414
Πίνδο, κάτω από τα πλατάνια, 1914
Παζάρι στα Ιωάννινα, 1915
Παραμυθιά, αγορά, 1915
Ίος, στον τάφο του Ομήρου, 1918
Κρήτη – Σπιναλόγκα 1918
Κρήτη – Σπιναλόγκα 1918
Κρήτη, προαύλιο σπιτιού, 1919
Κρήτη, λιμάνι Χανίων, 1919
Αθήνα, καθημερινή ζωή, 1920
Αθήνα, οδός Αθηνάς, 1920
Αθήνα, οδός Ερμού, 1920
Αθήνα, Πλάκα, 1920
Αθήνα – Ζάππειο 1920
Η Ακρόπολη από το Θησείο, 1920
Κηφισιά, 1920
Γειτονιά της Θεσσαλονίκης, τη δεκαετία του 20
Χανιά, Βενετσιάνικη πόρτα, 1920
Χανιά, Πλατεία Μαυροβουνίου, 1920
Ηράκλειο, λεωφόρος Καλοκαιρινού, 1920
Ηράκλειο, λεωφόρος Καλοκαιρινού, 1920
Ηράκλειο, κρήνη Μοροζίνι, 1920
Άγιος Νικόλαος, 1920
Άγιο Όρος – Μονή Ιβήρων, 1928
Άγιο Όρος, 1928
Άγιο Όρος, 1928
Άγιο Όρος, καλόγεροι, 1928
Άθως, μονή μεγίστης Λαύρας, 1928
Μοναχοί του Αγίου Όρους, από την επίσκεψή του στο Περιβόλι της Παναγιάς, το 1928
Μονή Αγίου Παύλου, αρσανάς, 1928
Μονή Βατοπαιδίου. 14-27 Αυγούστου 1928
Άθως, τράπεζα, 1928
Οδοιπορικό στο Άθω 1928
Οδοιπορικό στο Άθω 1928
Οδοιπορικό στο Άθω 1928
Φυλακές Ναυπλίου, 1928
Η Ακρόπολη
Γέροντας με τσαρούχια
GREEK WORLD MEDIA 