ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ

.
.

Γεώργιος Χαλκιάς-Στραβελάκης (Mustapha Khasnadar) (مصطفى خزندار)

Αλγόριθμοι αποκαλύπτουν τους συγγραφείς της Πεντατεύχου

Σύνταξη
“Εν αρχή ην ο Λόγος”. Στη συνέχεια ήρθαν οι θρύλοι για τον Μωυσή και στη συνέχεια η ακαδημαϊκή θεωρία για πολλαπλές “πένες” με τα συμβατικά ονόματα Γιαχβιστής, Ελοχειμιστής, Δευτερονομιστής και Ιερατικός Κώδικας. Σήμερα η φιλολογία καταφεύγει στα μαθηματικά! Ο λόγος για τον τρόπο συγγραφής των πέντε πρώτων βιβλίων της Παλαιάς Διαθήκης, που μας είναι γνωστά ως Πεντάτευχος (εβρ. Τοράχ). Αρχαιότατο – και επομένως θεόπνευστο, σύμφωνα τουλάχιστον με τους πιστούς – το κείμενό τους. Ποιός όμως ήταν εκείνος ή εκείνοι που το συνέγραψαν; Τη λύση στο μυστήριο αυτό ήρθε να δώσει μια επιστημονική μέθοδος κειμενικής ανάλυσης με βάση τα μαθηματικά, η οποία δοκιμάζεται στο Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ. Σύμφωνα με τον καθηγητή Ναχούμ Ντέρσοβιτς, που ηγείται του προγράμματος, η επιστημονική ομάδα που ασχολείται με αυτό χρησιμοποιεί έναν αλγόριθμο ο οποίος “αναγνωρίζει” και “διαχωρίζει” συγκεκριμένα γλωσσολογικά στοιχεία στα κείμενα της Πεντατεύχου. Τέτοια είναι η συχνότητα χρήσης λειτουργικών λέξεων και συνωνύμων. Με βάση τέτοιες λεπτομέρειες, τα κείμενα χωρίζονται σε ομάδες που αντιστοιχούν σε διαφορετικά συγγραφικά στύλ και τελικά διαφορετικούς δυνητικούς συγγραφείς. Η μέθοδος έχει δοκιμαστεί με επιτυχία σε επώνυμα βιβλικά κείμενα ( όπως τα βιβλία των Προφητών) αλλά και σε άλλες επώνυμες ιστορικές πηγές. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, το τεχνολογικό αυτό επίτευγμα, που εντάσσεται στον νεο σχετικά κλάδο της ψηφιακής ανθρωπιστικής επιστήμης ” (digital humanities) θα διευκολύνει σημαντικά τη μελέτη των ιστορικών πηγών και τελικά τη μελέτη του παρελθόντος.
>
>

Ο Μέγας Αλέξανδρος πρωταγωνιστεί από σήμερα στο Λούβρο

Καθημερινή
Από σήμερα και για τους επόμενους τρεις μήνες, το Μουσείο του Λούβρου παρουσιάζει μια χρυσή Ελλάδα. Ο συσχετισμός της χώρας μας με τη λέξη «χρυσός» μπορεί να ακούγεται ειρωνικός στην τωρινή μας κατάσταση. Όμως, η έκθεση «Αρχαία Μακεδονία: Στο βασίλειο του Μεγάλου Αλεξάνδρου» αναδεικνύει, αφενός, ένα λαμπρό κεφάλαιο της αρχαίας ιστορίας της Ελλάδας και, αφετέρου, το αποτέλεσμα πρόσφατων και σύγχρονων εργασιών στον τομέα της αρχαιολογίας στη χώρα μας. Είναι τρομερά αναζωογονητικό να ακούς σήμερα κάτι θετικό για την Ελλάδα στο εξωτερικό, και η χθεσινή παρουσίαση της Sophie Descamps, διευθύντριας του τμήματος ελληνικών, ετρουσκικών και ρωμαϊκών αρχαιοτήτων του Λούβρου, προσέφερε ακριβώς αυτό. Η κ. S. Descamps μίλησε με ενθουσιασμό τόσο για τα εκθέματα και την ιστορία που αφηγούνται, όσο και για την «εξαιρετική» ποιότητα της συνεργασίας μεταξύ Γαλλίας και Ελλάδας. Εξαγωγή πολιτισμού σε δύο επίπεδα… Και το σημαντικότερο; Η έκθεση πραγματοποιήθηκε χωρίς κανένα απολύτως κόστος για το ελληνικό Δημόσιο. Το Λούβρο μοιράστηκε το κόστος με ιδιωτικές χορηγίες, μεταξύ των οποίων και μια δωρεά του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος». Με πρωταγωνιστή λοιπόν τον Μέγα Αλέξανδρο ξεδιπλώνεται μια μεγάλη έκθεση για την ιστορία της αρχαίας Μακεδονίας, από τα μυκηναϊκά χρόνια έως και την ύστερη αρχαιότητα. Εξακόσια εβδομήντα εκθέματα (τα δύο τρίτα του συνόλου) προέρχονται από μουσεία της Ελλάδας – από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης και όλες τις εφορείες της Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων της Μακεδονίας. Εξ αυτών, κάποια παρουσιάζονται για πρώτη φορά. Η αρχαιολογική έκθεση είναι οργανωμένη σε εννέα ενότητες και πλαισιώνεται από μακεδονικές αρχαιότητες της συλλογής του Λούβρου. Αυτές προέρχονται από γαλλικές ανασκαφές, που πραγματοποιήθηκαν πριν από την απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης. Ως εκ τούτου, για πρώτη φορά μετά από σχεδόν έναν αιώνα, εκθέματα που προέρχονται από τον ίδιο τάφο ενώνονται εδώ, έστω προσωρινά. Στον κατάλογο βέβαια, όπως επισημαίνει η κ. Πολυξένη Αδάμ-Βελένη, διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου της Θεσσαλονίκης και συνεπιμελήτρια της έκθεσης, η συσχέτιση και η ταύτιση αυτών των ευρημάτων καταγράφεται για πάντα, αποτελώντας λαμπρή απόδειξη για το επιστημονικό κέρδος της έκθεσης και της συνεργασίας μεταξύ Ελλήνων και Γάλλων μελετητών. «Ενώσαμε τα σύνολα»… «Η έκθεση δείχνει μια άριστη πλευρά των Ελλήνων και των νεο-Ελλήνων. Για να φτάσουν αυτά τα αριστουργήματα εδώ, φαίνεται πόση δουλειά έχει γίνει τα τελευταία 40 χρόνια στη Μακεδονία, στις εφορείες, στα μουσεία, από Έλληνες συναδέλφους, που με μεράκι, αγάπη και πολύ βαθιά γνώση, σκάβουν όλα αυτά τα χρόνια για να αποκαλύψουν τη Μακεδονία που ουσιαστικά άρχισε να μας γίνεται γνωστή αρκετά πρόσφατα». Ακριβώς λόγω των σχετικά πρόσφατων αρχαιολογικών ανακαλύψεων στην περιοχή, η πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της Βόρειας Ελλάδας παραμένει εν πολλοίς άγνωστη εκτός των επιστημονικών κύκλων. Ως εκ τούτου, η έκθεση αποκτά ειδικό ενδιαφέρον. Σε αυτό το πλαίσιο προτείνεται μια ενδιαφέρουσα διαδρομή που ξεκινά από ένα χρονολόγιο των ανασκαφών του περασμένου αιώνα –από τις ανακαλύψεις της Ταξιαρχίας της Ανατολής (L’armée de l’Orient) στον Μανώλη Ανδρόνικο και τις ανασκαφές που συνεχίζονται έως και σήμερα– και εξελίσσεται σε μια χρονολογική αλλά και θεματική προσέγγιση του αντικειμένου της έκθεσης. Το χρυσό στεφάνι βελανιδιάς της αγοράς των Αιγών (εύρημα του 2008) αναλαμβάνει να υποδεχτεί τους επισκέπτες, φωτίζοντας σχεδόν από μόνο του την πρώτη αίθουσα της έκθεσης. Τα κείμενα που προλογίζουν την κάθε ενότητα προσφέρονται στα γαλλικά, τα αγγλικά και… τα ελληνικά, μια λεπτομέρεια που συγκινεί σχεδόν όσο και η μεγαλειώδης λεπτότητα αυτών των ελληνικών εκθεμάτων, από τα οποία, ούτε ένα (και είναι εκατοντάδες) δεν μοιάζει περιττό. Από τα επιβλητικά σύνολα των ανασκαφών της Σίνδου, της Αγ. Παρασκευής, της Μένδης, της Αίνειας και του Αρχοντικού, στις «Μαγεμένες» της Θεσσαλονίκης, η έκθεση ρέει μέσα από κεφάλαια για την ιστορία των Τεμενήδων, την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου, την καθημερινότητα της μακεδονικής κοινωνίας, τις θρησκευτικές δοξασίες των Ελλήνων του Βορρά, τη Μακεδονία κατά την κλασική και ρωμαϊκή περίοδο και, τέλος, τη δημιουργία του μύθου του Μεγάλου Αλεξάνδρου… Η έκθεση διαρκεί έως τις 16 Ιανουαρίου, τελεί υπό την αιγίδα των προέδρων της Γαλλίας και της Ελλάδας, και είναι αποτέλεσμα συνεργασίας του Μουσείου του Λούβρου και του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού της Ελλάδας.
>
>

Εκεί που η Αφρική συναντά το Βυζάντιο…

Σύνταξη
Σε μια χώρα μακρινή που όμως συνδέθηκε με τη δική μας με παράδοξο αν και πολύμορφο τρόπο κατά τη διάρκεια των αιώνων ταξίδεψαν νοητά όσοι τυχεροί παραβρέθηκαν χτες, 11/10/2011, στον φιλόξενο χώρο του Νορβηγικού Ινστιτούτου Αθηνών. Πρόκειται για το Σουδάν, στην αρχαιολογία του οποίου ήταν αφιερωμένη η ομιλία με τίτλο “The Cathedral in the sand – Greek-Norwegian excavations in the Sudan” που έδωσαν οι αρχαιολόγοι Αλέξανδρος Τσάκος και Ενριέτε Χάφσως-Τσάκος, ζευγάρι στη ζωή αλλά και ιδρυτές της Ελληνο-Νορβηγικής Αρχαιολογικής Αποστολής στο Σουδάν (GNM). Από το 2009 οι δύο αρχαιολόγοι εργάζονται στο νησί του Νείλου Σάι, στο Βόρειο Σουδάν, με σκοπό να αναδείξουν το μεσαιωνικό παρελθόν του χώρου. Ένα παρελθόν όπου το πολύμορφο αφρικανικό πολιτισμικό υπόβαθρο του πληθυσμού της περιοχής που κάποτε ονομαζόταν Νουβία, ήδη επηρεασμένο και από τους βορειότερους γείτονες Αιγυπτίους, καθορίστηκε από την παρουσία των Ελλήνων – Πτολεμαίων και κλασικά μορφωμένων πολιτικών και θρησκευτικών αρχών της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και της χριστιανικής (Βυζαντινής) συνέχειάς της. Τα τρία ανεξάρτητα βασίλεια Νοβατία, Μακουρία και Άλωα που άκμασαν στο Σουδάν κατά τον Μεσαίωνά του– παρόμοιο παραδόξως με τον δικό μας Βυζαντινό Μεσαίωνα -, ήταν χριστιανικά από πλευράς θρησκείας και νουβιακά στον πολιτισμό τους. Η ελληνική ήταν η γλώσσα που χρησιμοποιούσαν, αρχικά τουλάχιστον, στις μνημειακές επιγραφές τους, παράλληλα με την αιγυπτιακή κοπτική, ενώ η ντόπια λεγόμενη «Παλαιά Νουβιακή» γλώσσα, που εμφανίζεται κυρίως σε χειρόγραφα και γκράφιτι, γράφεται με το ελληνικό αλφάβητο, εμπλουτισμένο με τα επιπλέον γράμματα που εμφανίζονται στις αιγυπτιακές κοπτικές επιγραφές και ορισμένα άλλα, ίσως προερχόμενα από την παλαιότερη, ντόπια, Μεροϊτική γραφή. Η τέχνη, αν και φανερά συγγενής με την κοπτική της χριστιανικής Αιγύπτου, διαθέτει στην πραγματικότητα έναν δικό της, ανεξάρτητο χαρακτήρα. Ωστόσο, αυτό το ανεξάρτητο πνεύμα που μετουσίωνε το ξένο σε κάτι απόλυτα εναρμονισμένο με τη γη και το περιβάλλον της Νουβίας προσπάθησαν να ελέγξουν οι βόρειοι δυνατοί: οι μονοφυσίτες χριστιανοί της Αλεξάνδρειας από τη μία και οι «δυοφυσίτες» Κωνσταντινουπολίτες οπαδοί του δόγματος της Συνόδου της Χαλκηδόνας (451 μ.Χ). Την εποχή του Ιουστινιανού, το τι συμβαίνει στα τρία βασίλεια ερμηνεύεται συνήθως ως ένδειξη των θρησκευτικών αντιθέσεων μεταξύ του αυτοκράτορα και της συζύγου του, Θεοδώρας. Όταν ο Ιουστινιανός στέλνει ιεραποστόλους να κηρύξουν την «ορθή» πίστη, η Θεοδώρα καταφέρνει να καθυστερήσει την αποστολή για να φτάσουν πρώτοι δικοί της, μονοφυσίτες, ιεραπόστολοι που προσηλυτίζουν τα βασίλεια της Νοβατίας και της Άλωας. Μια μεταγενέστερη αποστολή του Ιουστινιανού προσηλυτίζει τη Μακουρία, που ακολουθεί για το διάστημα εκείνο το δόγμα της Κωνσταντινούπολης! Στη συνέχεια όμως φαίνεται ότι συνάφεια υπάρχει με το κοπτικό δόγμα, των γειτονικών Αιγυπτίων. Μέσα σε αυτά τα πλαίσια τοποθετήθηκε από τους δύο αρχαιολόγους και ο Καθεδρικός Ναός του Σάι που ερευνήθηκε συστηματικά τα δύο τελευταία χρόνια 2009 και 2010. Δείγμα της επιστημονικής πληρότητας, του πνεύματος συνεργασίας των δύο συζύγων αρχαιολόγων αλλά και της θέλησης να προσφέρουν κάτι στην επιστήμη αλλά και στην τοπική κοινωνία η ανασκαφή του. Με απλό και όμορφο τρόπο η Ενριέτε Χάφσως-Τσάκος διηγήθηκε, μέσα και από εικόνες την περιπέτεια αυτή που ανέδειξε αλλά και προστάτεψε ένα μνημείο που αντανακλά την πολυμορφία του μεσαιωνικού Σάι. Οι δύο επιστήμονες εργάστηκαν πάνω στο μεσαιωνικό υλικό που είχαν συγκεντρώσει, χωρίς να μελετήσουν, οι Γάλλοι αρχαιολόγοι κατά τις ανασκαφές τους στο Σάι και ανέσκαψαν τμήμα του χώρου όπου δεσπόζουν οι κίονες του κάποτε μεγαλοπρεπούς ναού. Στην ανασκαφή αυτή αποκαλύφθηκε μεγάλη ποσότητα κεραμικής θαμμένης σε επιμελημένο λάκκο – αινιγματικό μέχρι στιγμής εύρημα – καθώς και μουσουλμανικός τάφος, δείγμα της πολιτισμικής συνέχειας στον χώρο. Τέλος, με πολύ μεράκι οι αρχαιολόγοι επιμελήθηκαν, με την αμέριστη συνεργασία των ντόπιων, την προστασία του χώρου: κατασκεύασαν δρόμο εναλλακτικό εκείνου που κάποτε περνούσε πάνω από τις αρχαιότητες, πύλες που οριοθετούν το χώρο, ακόμη και ενημερωτικές-οδικές πινακίδες. Η ομιλία έκλεισε με την επιστροφή στο παρόν. Ένα παρόν αβέβαιο για το Βόρειο Σουδάν, που επενδύει στο μέλλον του καταστρέφοντας το παρελθόν αλλά και το παρόν του. Ο λόγος για την κατασκευή φραγμάτων για την παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας στους λεγόμενους καταρράκτες του Νείλου. Έτσι ονομάζονται στη διεθνή βιβλιογραφία τα σημεία εκείνα όπου ο ποταμός δεν κινείται όπως συνήθως ανάμεσα σε μαλακά, εύκολα διαβρώσιμα αμμολιθικά πετρώματα αλλά ανάμεσα σε σκληρά γρανιτικά, που δεν διαβρώνονται, σχηματίζοντας έτσι ορμητικούς χειμάρρους. Η ορμή του νερού στους καταρράκτες όμως δεν είναι αρκετή ώστε να παράγεται η απαιτούμενη ενέργεια, ενώ οι λίμνες που σχηματίζονται με τα φράγματα πνίγουν τις πατρογονικές γαίες των σουδανικών φυλών και μαζί αυτό που εκείνες αντιπροσωπεύουν μέχρι σήμερα. Πρόκειται λοιπόν για κολοσσιαία έργα αμφίβολης αποτελεσματικότητας και ολέθρια αποτελέσματα. Στόχος των δύο αρχαιολόγων αλλά και συναδέλφων τους που εργάζονται στο Σουδάν από την Αμερική και την Ευρώπη είναι να μεταφέρουν το μήνυμα για τον κίνδυνο που ελλοχεύει σε όσους αγαπούν τον πολιτισμό και τον άνθρωπο. Ήδη έχει επιτευχθεί η δραστηριοποίηση ακαδημαϊκών παγκοσμίου φήμης για το θέμα, ενώ σημαντικές ενέργειες έχουν πραγματοποιηθεί αλλά και βρίσκονται σε εξέλιξη, ώστε να εξασφαλιστεί με τον καλύτερο τρόπο το μέλλον της πολύπαθης αυτής γωνιάς του κόσμου.
>
>

Σε ένα χωριό των Μαορί

The Press
Η ανακάλυψη ενός λίθινου εργαλείου των Μαορί κάτω από το κατεδαφισμένο ταχυδρομείο του Lyttelton επιβεβαιώνει μια προφορική παράδοση 800 ετών στη Νέα Ζηλανδία. Το ξυλουργικό εργαλείο βρέθηκε από αρχαιολόγους κάτω από τα τσιμεντένια θεμέλια του κτιρίου του 1875 στο Norwich Quay, το οποίο κατεδαφίστηκε τον Σεπτέμβριο. Η ανακάλυψη πυροδότησε θεωρίες ότι οι πρώιμοι κάτοικοι της φυλής των Μαορί κατασκεύαζαν waka (παραδοσιακά πλοιάρια των Μαορί) στη θέση αυτή, όπου οι ιστορικοί γνωρίζουν από καιρό πως υπήρχε το χωριό Rapaki, που χρονολογείται 800-1000 χρόνια πριν. Εξαιτίας του εδάφους στη θέση του παλιού ταχυδρομείου, δεν σώζονται κατάλοιπα ξύλινων αντικειμένων, συμπεριλαμβανομένων των waka. Παρ’ όλα αυτά, στον αποθέτη απορριμμάτων βρέθηκαν ίχνη καύσης, ποικίλα κατάλοιπα τροφής, μεταξύ των οποίων οστά φώκιας και οστά ψαριών. Τα ευρήματα αυτά οδηγούν τους επιστήμονες στο συμπέρασμα ότι, πιθανότατα, Μαορί από άλλα σημεία του νησιού επισκέπτονταν τη θέση τη θερινή περίοδο για το κυνήγι καρχαριών.
>
>

Εύρηκαν χίλια χρόνια αργότερα!

Αγγελιοφόρος
Στις 28 Οκτωβρίου του 1998, η Ελλάδα έχασε την ευκαιρία να αποκτήσει σε δημοπρασία στη Νέα Υόρκη το Παλίμψηστο του Αρχιμήδη — το αγόρασε ανώνυμος συλλέκτης για 2.000.000 δολάρια. Αυτό που έχασε, δυστυχώς, η ελληνική Πολιτεία, το κέρδισε ευτυχώς η ανθρωπότητα. Το σημαντικότερο επιστημονικό χειρόγραφο που πουλήθηκε ποτέ σε δημοπρασία αποκαλύπτει 13 χρόνια αργότερα, χάρη στη σύγχρονη τεχνολογία και την αφοσίωση των ερευνητών ενός αμερικανικού μουσείου, τα μυστικά της μεγαλύτερης μαθηματικής ιδιοφυΐας του αρχαίου κόσμου. «Lost and Found: The Secrets of Archimedes» είναι ο τίτλος της έκθεσης που εγκαινιάζεται στις 16 Οκτωβρίου στο Μουσείο Τέχνης Walters της Βαλτιμόρης. Με φωτογραφίες, κείμενα και πολυμέσα, η έκθεση αφηγείται τη συναρπαστική περιπέτεια του σπάνιου χειρογράφου και το τεράστιο πρότζεκτ της συντήρησης, ψηφιακής επεξεργασίας και μελέτης του, που αποδεικνύει ότι ο Αρχιμήδης ανακάλυψε τα μαθηματικά του απείρου, τη μαθηματική φυσική και τη συνδυαστική — κλάδος των μαθηματικών που χρησιμοποιείται στην πληροφορική. Το 1999, ο ανώνυμος συλλέκτης που απέκτησε το Παλίμψηστο το παραχώρησε στο Μουσείο Walters και μια ομάδα ερευνητών ξεκίνησε την προσπάθεια να διαβάσει το σβησμένα κείμενα στο παλαιότερο σωζόμενο αντίγραφο του αρχαίου Έλληνα μαθηματικού, φυσικού, εφευρέτη, μηχανικού και αστρονόμου, που κρύβει πίσω του μία απίστευτη περιπέτεια: τον 10ο αιώνα, στην Κωνσταντινούπολη, ένας ανώνυμος γραφέας αντέγραψε πραγματεία του Αρχιμήδη πάνω σε περγαμηνή, κρατώντας τα ελληνικά του πρωτοτύπου. Τον 13ο αιώνα, ένας μοναχός έσβησε το κείμενο του Αρχιμήδη, έκοψε τις σελίδες, περιέστρεψε τα φύλλα κατά 90 μοίρες και τα δίπλωσε στη μέση. Η περγαμηνή στη συνέχεια «ανακυκλώθηκε» μαζί με περγαμηνές από άλλα βιβλία, για να δημιουργηθεί ένα προσευχητάριο (το αποτέλεσμα της διαδικασίας αυτής ονομάζεται παλίμψηστο). Όταν το Μουσείο Walters παρέλαβε το χειρόγραφο, πολλοί πίστευαν ότι δεν μπορούσε να ανακτηθεί τίποτε από αυτό. «Ήταν σε φρικτή κατάσταση, έχοντας το βάρος των χιλίων χρόνων του, των μετακινήσεων και της κακής χρήσης», δήλωσε ο διευθυντής του πρότζεκτ «Αρχιμήδης» και επιμελητής χειρογράφων και σπάνιων βιβλίων του Walters, Γουίλ Νόελ. Τέσσερα χρόνια χρειάστηκαν οι συντηρητές για να διαλύσουν το βιβλίο, λόγω της εύθραυστης κατάστασης της περγαμηνής, που είχε καταστραφεί από μούχλα, ενώ κάποια σημεία είχαν σκεπαστεί με σύγχρονη συνθετική κόλλα! «Κατέγραψα τα πάντα και έσωσα ακόμη και τα πιο μικροσκοπικά κομμάτια του χειρογράφου, φλούδες χρώματος, νήματα, σταθεροποίησα τη μελάνη με ζελατίνη, έκανα αμέτρητες επιδιορθώσεις με γιαπωνέζικο χαρτί», εξηγεί η Αμπιγκέιλ Κουάντ, επικεφαλής του τμήματος συντήρησης χειρογράφων του αμερικανικού μουσείου. Το 2000, μια ομάδα ερευνητών άρχισε την ανάκτηση των σβησμένων κειμένων. Χρησιμοποίησαν τεχνικές απεικόνισης σε διαφορετικά μήκη κύματος του υπέρυθρου, ορατού και υπεριώδους φωτός (πολυφασματική απεικόνιση). Χάρη σε διαφορετικές μεθόδους ψηφιακής επεξεργασίας, το κείμενο αποκαλύφθηκε στα μάτια των ερευνητών με τρόπο που κανείς δεν το είχε δει για χίλια χρόνια. Ένα μέρος του βιβλίου που είχε σκεπαστεί με ρύπους διαβάστηκε με ακτίνες Χ στο εργαστήριο Stanford Synchrotron Radiation Lightsource (SSRL).

Το απόλυτο άπειρο
Ο Αρχιμήδης, στην πραγματεία του «Περί μεθόδου των θεωρημάτων μηχανικής» ασχολείται με την έννοια του απόλυτου απείρου και το Παλίμψηστο περιέχει το μόνο σωζόμενο αντίγραφο του σημαντικού συγγράμματος. Ο αρχαίος Έλληνας μαθηματικός ισχυρίζεται ότι δύο διαφορετικά σύνολα γραμμών είναι ίσα σε πλήθος, αν και είναι σαφώς κατανοητό ότι είναι άπειρα. Η προσέγγιση αυτή είναι όμοια με έργα του 16ου και του 17ου αιώνα, που οδήγησαν στην επινόηση του λογισμού. Επίσης, μόνο στο Παλίμψηστο βρέθηκε το «Στομάχιον» του Αρχιμήδη, η αρχαιότερη πραγματεία περί συνδυαστικής. Θεωρείται ότι ο Αρχιμήδης προσπαθούσε να ανακαλύψει με πόσους τρόπους θα μπορούσε να ανασυνδυάζει 14 τμήματα και να κάνει ένα τέλειο τετράγωνο. Η απάντηση είναι: 17.152 συνδυασμούς. Η συνδυαστική θεωρείται ζωτικής σημασίας στην πληροφορική. Εκτός από τα έργα του Αρχιμήδη, στο Παλίμψηστο βρέθηκαν επίσης κρυμμένα ένα σχόλιο πάνω στις «Κατηγορίες» του Αριστοτέλη, καθώς και κείμενα του Υπερείδη, Αθηναίου ρήτορα του «χρυσού αιώνα». Όταν το Παλίμψηστο οδηγήθηκε στο SSRL, αποκαλύφθηκε στην πρώτη σελίδα και η ταυτότητα του γραφέα που έσβησε τα γραπτά του Αρχιμήδη. Το όνομά του ήταν Ιωάννης Μύρωνας και τελείωσε τη μεταγραφή των προσευχών στις 14 Απριλίου 1229, στην Ιερουσαλήμ.
>
>

Τα μυστηριώδη γεώγλυφα της Ιορδανίας

Το Βήμα
Ξεκινούν από τη Συρία και κατευθύνονται προς τη Σαουδική Αραβία, μπορεί να φανούν από αέρος, όχι όμως και από το έδαφος ενώ είναι σχεδόν άγνωστα στο ευρύ κοινό. Πρόκειται για τη μεσανατολική εκδοχή των «Γραμμών της Νάζκα» (σχέδια στο έδαφος που εκτείνονται σε έρημους στο νότιο Περού) που τώρα, χάρη σε νέο δορυφόρο χαρτογράφησης της περιοχής και ενός εναέριου προγράμματος φωτογράφησης της Ιορδανίας, ανακαλύπτονται περισσότερα από ποτέ. Γιατί ο αριθμός τους ανέρχεται σε χιλιάδες. Τροχούς (wheels) αποκαλούν συμβατικά οι αρχαιολόγοι αυτές τις πέτρινες κατασκευές, που μοιάζουν με ακτινωτές ζάντες: αν και έχουν μεγάλη ποικιλία σχεδίων, πάντα υπάρχει ένας κύκλος στο κέντρο τους από τον οποίοι ξεκινούν ακτίνες. Συχνά, βρίσκονται σε πεδία λάβας και η διάμετρός τους κυμαίνεται από 25 έως 70 μέτρα ενώ η χρονολόγησή τους ανάγεται σε τουλάχιστον 2.000 χρόνια πριν. Μερικές από τις κατασκευές είναι απομονωμένες ενώ άλλες συγκεντρωμένες σε ντουζίνες. «Στην Ιορδανία και μόνο υπάρχουν πέτρινες κατασκευές, που είναι πολύ περισσότερες από ο, τι οι Γραμμές Νάζκα, βρίσκονται σε πολύ πιο εκτεταμένη περιοχή και είναι πολύ παλαιότερες», δηλώνει ο Ντέιβιντ Κένεντι, καθηγητής Κλασικών Σπουδών και Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Αυστραλίας, έρευνα του οποίου θα δημοσιευθεί σε προσεχές τεύχος του «Journal of Archaeological Science». Οι μελέτες της ομάδας του Κένεντι είναι μέρος ενός μακροχρόνιου εναέριου προγράμματος που αναζητεί αρχαιολογικούς χώρους σε όλη την Ιορδανία αλλά επί του παρόντος τόσο ο ίδιος όσο και οι συνεργάτες του είναι προβληματισμένοι ως προς τη χρηστικότητα και την ερμηνεία αυτών των κατασκευών. Κύριο γνωστικό αντικείμενο του Κένεντι είναι η Ρωμαϊκή αρχαιολογία, αλλά γοητεύτηκε από αυτές τις κατασκευές από την εποχή που ως φοιτητής ακόμη, διάβασε τις αναφορές των πιλότων της Βασιλικής Πολεμικής Αεροπορίας, οι οποίοι πετούσαν πάνω από αυτούς τους πέτρινους τροχούς κατά τη δεκαετία του 1920. Πράγματι, το 1927 ο υπολοχαγός της RAF Πέρσι Μέιτλαντ είχε δημοσιεύσει ένα άρθρο γι΄ αυτά τα ερείπια αναφέροντας ότι τα συνάντησε σε μια «περιοχή λάβας» ενώ μεταξύ άλλων έλεγε, ότι οι Βεδουΐνοι ονόμαζαν τις πέτρινες κατασκευές «έργα του γέρου». «Τα σχέδια πρέπει να ήταν σαφέστερα όταν πρωτοφτιάχτηκαν, στο μεταξύ όμως οι άνθρωποι περπάτησαν επάνω τους για αιώνες και χιλιετίες, χωρίς να έχουν ιδέα τι ήταν», λέει ο Κένεντι. Μέχρι στιγμής εξάλλου, κανένας από τους τροχούς δεν έχει ανασκαφεί, κάτι που καθιστά την χρονολόγηση τους, και την ερμηνεία τους ακόμη πιο δύσκολη. «Οι αρχαιολόγοι μελετώντας τους την εποχή προ Google Earth είχαν σκεφτεί ότι θα μπορούσε να είναι ερείπια σπιτιών ή νεκροταφείων, αλλά καμία από αυτές τις ερμηνείες δεν φαίνεται να ισχύει», προσθέτει. Για τον ίδιο φαίνεται να υπήρχε μία ανάγκη στους ανθρώπους, σαν ένα είδος υποχρέωσης για λόγους πολιτισμικής συνέχειας, να δημιουργούν αυτές τις κυκλικές κατασκευές. Παρόμοιες κατασκευές έχουν εντοπισθεί από την ομάδα του Κένεντι στη Σαουδική Αραβία αν και τα σχήματα εκεί είναι διαφορετικά: Μερικά είναι ορθογώνια ενώ άλλα είναι μεν κυκλικά αλλά έχουν δύο ακτίνες, που συχνά πάντως είναι ευθυγραμμισμένες προς την ανατολή του ηλίου. Αντίθετα όμως οι τροχοί της Ιορδανίας και της Συρίας δεν φαίνεται να σχετίζονται με αστρονομικά φαινόμενα. Ενδιαφέρον έχει εξάλλου η άποψη της καθηγήτριας Φυσικής στο Πολυτεχνείο του Τορίνο Αμέλια Σπαραβίνια, η οποία λέει, ότι οι κατασκευές αυτές μπορεί να αναφέρονται ως «γαιόγλυφα», όπως και οι Γραμμές της Νάζκα. «Αν λάβουμε υπόψη, γενικότερα, ότι οι κύκλοι από πέτρα ήταν χώροι λατρείας των προϊστορικών ανθρώπων ή θέσεις για τελετουργίες που συνδέονται με αστρονομικά γεγονότα ή με τις εποχές, θα μπορούσε να σχετίζονται με τα γαιόγλυφα της Νάζκα. Ο σχεδιασμός είναι διαφορετικός, αλλά η λειτουργία θα μπορούσε να είναι η ίδια», λέει.
>
>

Καβάλα: Έκθεση για τα 100 χρόνια ανασκαφών στη Θάσο

Ναυτεμπορική
Έκθεση για τα εκατό χρόνια των ανασκαφών της Γαλλικής Σχολής Αθηνών στο νησί της Θάσου, παρουσιάζεται από τις 16 Σεπτεμβρίου, στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Καβάλας, υπό τη διοργάνωση της ΙΗ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων σε συνεργασία με τη σχολή. Η έκθεση, που θα διαρκέσει μέχρι τα μέσα Νοεμβρίου, περιλαμβάνει πλούσιο αρχειακό φωτογραφικό υλικό και παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον για την ιστορία της αρχαιολογικής έρευνας του νησιού. Το φωτογραφικό και πληροφοριακό υλικό οργανώνεται σε θεματικές ενότητες που παρουσιάζουν συνοπτικά τη δραστηριότητα της Γαλλικής Σχολής, τους ερευνητές που έδρασαν στο νησί, καθώς και το συγγραφικό έργο, που αποτέλεσε καρπό των ερευνών μιας εκατονταετηρίδας. Η διοργάνωση εμπλουτίζεται με μια σημαντική έκθεση αρχαίων αντικειμένων, που προέρχονται από τις ανασκαφές της Γαλλικής Σχολής και φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Θάσου. Παρουσιάζονται επίσης πολύτιμα έγγραφα-τεκμήρια από το ιστορικό αρχείο της Γαλλικής Σχολής Αθηνών, που αποτυπώνουν τα πρώτα βήματα της αρχαιολογικής έρευνας στο νησί. Στη διάρκεια της έκθεσης θα προβάλλεται αρχαιολογική ταινία που παραχωρήθηκε από το Αρχαιολογικό Μουσείο της Θάσου και παρουσιάζει την ιστορία του νησιού και το σημαντικό ρόλο που διαδραμάτισε κατά την αρχαιότητα.
>
>

Σημαντικά ευρήματα στη θέση Ερήμη-Λαόνιν της Κύπρου

ΤΑΚ (δελτίο τύπου)
Το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων, Τμήμα Αρχαιοτήτων, ανακοινώνει τη λήξη των ανασκαφών του 2011 που διεξάγονται από το Πανεπιστήμιο της Φλωρεντίας στη θέση Ερήμη-Λαόνιν του Πόρακου. Οι ανασκαφές διήρκησαν από την 1η Αυγούστου μέχρι τις 3 Σεπτεμβρίου 2011, υπό τη διεύθυνση του δρα Luca Bombardieri. Στην ανασκαφική έρευνα συμμετείχαν αρχαιολόγοι, σχεδιαστές, τοπογράφοι, ανθρωπολόγος (από το Πανεπιστήμιο Φλωρεντίας) καθώς και πέντε συντηρητές από το Soprintendenza Beni Archeologici. Η θέση Ερήμη-Λαόνιν του Πόρακου βρίσκεται σε ένα ψηλό πλάτωμα στην ανατολική όχθη που βλέπει προς τα νότια το φράγμα του Κούρη, στα σύνορα Ύψωνα και Ερήμης. Η θέση φαίνεται να κατοικήθηκε κατά τη διάρκεια δύο βασικών χρονολογικών περιόδων. Η πρώτη και πιο σημαντική, ξεκινά στην Πρώιμη Εποχή του Χαλκού (Πρωτοκυπριακή ΙΙ/ΙΙΙ, 2500-2000 π.Χ. ) μέχρι τις αρχές της Ύστερης Εποχής του Χαλκού(Υστεροκυπριακή Ι, 1600-1450 π.Χ.). Στη συνέχεια η θέση επανακατοικήθηκε κατά τα τέλη της ελληνιστικής και κατά τη ρωμαϊκή περίοδο (310 π.Χ.-330 μ.Χ.), προφανώς μετά από μακρά περίοδο εγκατάλειψης. Οι έρευνες του 2011 επικεντρώθηκαν στην ανασκαφή της κορυφής του λόφου (Περιοχή Α), του οικιστικού συμπλέγματος (Περιοχή Β) και του νότιου νεκροταφείου (Περιοχή Ε).

1) Οι ανασκαφές στην Περιοχή Α επιβεβαίωσαν τη σημασία και την έκταση του εργαστηριακού συμπλέγματος στο οποίο πιθανόν να λάμβαναν χώρα δραστηριότητες που σχετίζονται με την υφαντουργία και τη βαφή υφασμάτων, όπως άλλωστε δείχνουν και τα αποτελέσματα των αρχαιοβοτανικών αναλύσεων από δείγματα χώματος που προέρχονται από το εσωτερικό κτισμάτων και από αγγεία. Οι έρευνες στο χώρο, που έχει διαστάσεις 20Χ20 μ., έχουν αποκαλύψει δύο νέες περιοχές αποθήκευσης (ΙΙ και ΙΙΙ) οι οποίες εκτείνονται παράλληλα η μια με την άλλη και κατευθύνονται προς τα δυτικά, προς την περιοχή αποθήκευσης Ι η οποία έχει ήδη διερευνηθεί. Οι ανασκαφές έχουν αποκαλύψει ολόκληρη την έκταση της περιοχής αποθήκευσης ΙΙ, που καλύπτει μεγάλη έκταση διαστάσεων 7,20Χ3,50 μ. και χωρίζεται σε δύο δωμάτια (Α και Β). Η κατάρρευση των τοίχων στην περιοχή αυτή πιθανόν να προκλήθηκε από κάποιο ξαφνικό επεισόδιο, αφού τόσο το κτήριο όσο και τα κινητά ευρήματα (αγγεία και άλλα αντικείμενα) βρέθηκαν συνθλιμμένα πάνω στο δάπεδο του κτηρίου. Στην είσοδο της περιοχής αποθήκευσης βρέθηκε ένας τεράστιος τετραγωνισμένος ασβεστόλιθος διαστάσεων 1,50Χ0,50 μ. ο οποίος σώζει την υποδοχή της θύρας και τον εξοπλισμό της κλειδαριάς. Έτσι, το Δωμάτιο Β μπορεί να ερμηνευτεί ως μικρό δωμάτιο εισόδου στο οποίο αποθηκεύονταν μικρού και μεσαίου μεγέθους αποθηκευτικά αγγεία, θεωρία που επιβεβαιώνεται και από τις εγκαταστάσεις ασβεστοκονιάματος στο δάπεδο. Βρέθηκε επίσης και λίθινος πάγκος μαζί με εγκατάσταση λίθινου τριβείου στη ΝΔ γωνία του Δωματίου Α, υποδηλώνοντας μια διαφορετική χρήση του χώρου αυτού, στον οποίο βρέθηκε και σημαντικός αριθμός πήλινων αποθηκευτικών αγγείων. Η στρωματογραφία εντός της περιοχής αποθήκευσης χαρακτηρίζεται από τη διαδοχή δύο φάσεων (Α και Β). Η κεραμική που ανήκει στις δύο αυτές φάσεις παραπέμπει ξεκάθαρα στη χαρακτηριστική κεραμική παραγωγή της Νότιας Ακτής της Εποχής του Χαλκού (ΠΚ ΙΙ/ΙΙΙ – ΥΚ Ι, 2500 π.Χ.-1450 π.Χ.) με υψηλά τα ποσοστά της Ερυθροστιλβωτής και Τεφροκίτρινης Στιλβωτής κεραμικής. Επιπλέον, στην ίδια περιοχή βρέθηκαν λίθινα και μεταλλικά εργαλεία, πήλινα σφοντύλια με εγχάρακτη διακόσμηση όπως και ένα σπάνιο περίαπτο από πικρόλιθο σε σχήμα κτένας.

2) Οι έρευνες στη χαμηλότερη αναβαθμίδα, όπου βρίσκεται το οικιστικό σύμπλεγμα (Περιοχή Β), απεκάλυψαν το θεμέλιο οικίας οργανωμένης γύρω από ανοικτή ορθογώνια αυλή (Αυλή 1) με εστία. Τα Δωμάτια 1 και 2 απλώνονται προς τα ανατολικά της Αυλής 1 και σε αυτά έχουν βρεθεί λίθινοι πάγκοι λαξευμένοι απευθείας στο φυσικό ασβεστολιθικό βράχο.

3) Η περιοχή του νότιου νεκροταφείου (Περιοχή Ε) απλώνεται σε σειρά αναβαθμίδων που κατευθύνονται προς τα νοτιοανατολικά του οικισμού. Σε δύο αναβαθμίδες βρέθηκαν επτά λαξευτοί τάφοι (Τάφοι 228 – 232, 240-241) με μικρούς δρόμους. Οι τάφοι αυτοί ανασκάφηκαν το 2008-2010. Φέτος ανασκάφηκαν δύο επιπλέον τάφοι: ο Τάφος 242 (ο οποίος είχε συληθεί κατά την αρχαιότητα), και ο Τάφος 243. Ο Τάφος 242 αποτελείται από μικρό θάλαμο λαξευμένο στον φυσικό βράχο και δεν διαθέτει δρόμο όπως οι προηγούμενοι. Εντούτοις, ο Τάφος 243, που κατέρρευσε μερικώς, είναι μεγαλύτερων διαστάσεων και στην είσοδό του υπάρχει λίθινος πάγκος. Τα ανθρώπινα οστά ανήκουν σε δύο ενήλικες, έναν άνδρα και μια γυναίκα. Όσον αφορά στα κτερίσματα, στον Τάφο 243 βρέθηκαν 13 αγγεία (μικρού και μεσαίου μεγέθους κύπελλα, προχοΐσκες και στάμνοι με πλαστική και εγχάρακτη κόσμηση όπως και διακοσμημένα πήλινα σφονδύλια και λίθινες χάνδρες). Η τυπολογία και η διακόσμηση των κτερισμάτων παραπέμπει σε τυπική κεραμική παραγωγή Ερυθροστιλβωτής κεραμικής της Νότιας Ακτής, κυρίως του τέλους της Μέσης Εποχής του Χαλκού.
>
>

Βρέθηκε αμφορέας στην Αλεξανδρούπολη

Μακεδονία
Έναν αμφορέα “ψάρεψε” χθες το πρωί κυβερνήτης επαγγελματικού αλιευτικού σκάφους στη θαλάσσια περιοχή Δικέλλων Μεσημβρίας, στη θέση Μπλόκι, στην Αλεξανδρούπολη. Από το Κεντρικό Λιμεναρχείο Αλεξανδρούπολης ενημερώθηκε η ΙΘ′ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, με έδρα την Κομοτηνή, για την παραλαβή του.
>
>
>

Έθνος
Το φτερούγισμα μιας πεταλούδας στην Τιεν Αν Μεν μπορεί να προκαλέσει κυκλώνα στη Μασαχουσέτη, όπως λέγεται για να καταδειχθεί πως στον πλανήτη μας φαινομενικά ασύνδετα γεγονότα είναι δυνατόν να έχουν καταστροφική σχέση. Υπό αυτή τη λογική, η έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας, ακόμη κι αν συνέβη περί τα 100 χρόνια πριν από την κατάρρευση του μινωικού πολιτισμού, συνέβαλε τα μέγιστα σε αυτήν. Μαζί, φυσικά, με άλλους παράγοντες. Χρησιμοποιώντας ένα στατιστικό μοντέλο και μια μαθηματική εξίσωση, οι αρχαιολόγοι Καρλ Κνάπετ, από το Πανεπιστήμιο του Τορόντο, Τιμ Έβανς και Ρέι Ρίβερς από το Ιμπίριαλ Κόλετζ του Λονδίνου, δείχνουν πως η αρχαία Θήρα έπαιζε σημαντικότατο ρόλο στο διαμετακομιστικό εμπόριο της Κρήτης. Όταν ο οικισμός στο Ακρωτήρι καταστράφηκε από την έκρηξη, η Κρήτη, που στήριζε την οικονομία της κυρίως στις εξαγωγές, γονάτισε οικονομικά. Τα παρακάτω είναι γνωστά ακόμη και στον σημερινό κόσμο: κοινωνική απόγνωση, ταραχές, καταστροφές, μαζί και κάποιες εισβολές, όπως των Μυκηναίων, όλα συνέτειναν στο να αλλάξουν τα πάντα. Οι τρεις μελετητές στηρίζονται σε καθαρά μαθηματικές βάσεις για την απόδειξη της θεωρίας τους, την οποία δημοσιεύουν στο επιστημονικό περιοδικό του Ιμπίριαλ Κόλετζ. Ταυτοχρόνως, αξιοποιούν συμπεράσματα άλλων αρχαιολόγων, όπως του σερ Κόλιν Ρένφριου, επιφανούς μελετητή των Κυκλάδων, τα οποία ερμηνεύουν μέσα από τα μαθηματικά. Όπως φαίνεται λοιπόν από αναλύσεις αρχαιολογικών ευρημάτων και από μελέτες των θαλάσσιων δρόμων, η Κρήτη είχε περί τα δέκα εμπορικά κέντρα κατά τη μινωική περίοδο. Σημαντικότερο ήταν η Κνωσός.

Βασικός κόμβος
Περίπου 30 ακόμη κέντρα της ίδιας εποχής έχουν εντοπιστεί στην Πελοπόννησο, την Αττική, τις Κυκλάδες, τα νησιά του Αιγαίου και τα μικρασιατικά παράλια. Ο βασικός κόμβος που συνέδεε την Κρήτη με τα υπόλοιπα κέντρα ήταν η Θήρα. Η Θήρα ερημώνεται μετά την τρομερή έκρηξη του ηφαιστείου και επί αιώνες δεν ξανακατοικείται. Το εμπόριο τώρα πρέπει να ακολουθήσει άλλους δρόμους. Όμως, το κόστος πολλαπλασιάζεται, με αποτέλεσμα να ελαττώνονται τα κέρδη και σιγά σιγά και οι ίδιες οι ανταλλαγές. Έτσι, σε διάστημα μερικών γενεών, η Κρήτη δεν είναι πια οικονομικά αυτάρκης, με όλα όσα προαναφέραμε να ακολουθούν: ταραχές, πυρπολήσεις κέντρων, αδυνάτισμα της κεντρικής εξουσίας και ευκολότερη έλευση των Μυκηναίων.

Η μεγαλύτερη έκρηξη εδώ και 10.000 χρόνια
H έκρηξη του ηφαιστείου της Θήρας ήταν η μεγαλύτερη έκρηξη που έχει γνωρίσει το ανθρώπινο είδος τα τελευταία 10.000 χρόνια. Έγινε άνοιξη, πιθανότατα το 1614-1613 π.X. (κατ άλλους περί τα 30 χρόνια νωρίτερα) και ο όγκος των προϊόντων της υπολογίζεται σε 60 κυβικά χιλιόμετρα μάγματος ή 150 δισεκατομμύρια τόνους πετρώματος. Προκάλεσε τσουνάμι, που ωστόσο δεν πρέπει να ξεπέρασε το ύψος των 17-20 μέτρων στις ακτές της Kρήτης. Σύμφωνα με τον γεωλόγο του Πανεπιστημίου Κολούμπια των Ηνωμένων Πολιτειών, Γουίλιαμ Ράιαν, η ηφαιστειακή τέφρα που εκτινάχθηκε από τη Σαντορίνη εξαπλώθηκε νοτιοανατολικά προς την Αίγυπτο και βορειοανατολικά προς τη Μικρά Ασία. Άλλος συνάδελφός του, ο Φλόιντ ΜακΚόι, γεωλόγος του Πανεπιστημίου της Νότιας Καλιφόρνιας, έχει σημειώσει πως οι χιλιάδες τόνοι τέφρας δημιούργησαν πυκνό, αδιαπέραστο σύννεφο που έκρυψε τον ήλιο. Οι αγροτικές καλλιέργειες ερήμωσαν και η τροφή για ανθρώπους και ζώα έγινε δυσεύρετη. Δεν αποκλείεται να υπήρξαν και κοινωνικές ανακατατάξεις.

Οι λόγοι
Οι συγγραφείς της μελέτης έχουν κάνει τις μετρήσεις τους χρησιμοποιώντας πολλές υποθετικές περιπτώσεις — όλες όμως στηρίζονται σε αρχαιολογικά δεδομένα. Η αναπόφευκτη αλλαγή πλεύσης των αρχαίων πλοίων και οι όλο και πιο μακρινές αποστάσεις που αυτά πρέπει να διανύουν, καθώς οι δρόμοι ελαττώνονται, είναι, κατά τους ίδιους, οι λόγοι που οδηγούν στην επιλογή του συγκεκριμένου μοντέλου ερμηνείας του φαινομένου.
>
>

125 αρχαία μνημεία στο κινητό

Τα Νέα
Ένα μόνο άγγιγμα θα αρκεί για ένα ταξίδι στην Ελλάδα και τον χρόνο. Μια οθόνη κινητού τηλεφώνου θα χωρά 125 αρχαία θέατρα, ωδεία, αμφιθέατρα, στάδια και βουλευτήρια. Μια ματιά θα είναι αρκετή για να μάθει κάποιος πού βρίσκεται, να δει φωτογραφίες του, να ενημερωθεί για την κατάσταση του μνημείου. Κι όλα αυτά όχι στο απώτερο μέλλον αλλά ως τα τέλη Σεπτεμβρίου χάρη στη συνεργασία της Apple με το «Διάζωμα» — την πρωτοβουλία πολιτών με υπεύθυνο τον Σταύρο Μπένο, ο οποίος δραστηριοποιείται ενεργά για τη διάσωση των αρχαίων χώρων θέασης ανά την Ελλάδα. Η δωρεάν εφαρμογή που θα φέρνει στα iPhone και τα iPad το πανόραμα των αρχαίων θεάτρων είναι μόνο η αρχή. Μέσα στο 2012 όσοι διαθέτουν μία από τις παραπάνω συσκευές θα μπορούν να ξεναγούνται μέσω άλλης εφαρμογής σε δύο από τα σημαντικότερα και καλύτερα διατηρημένα αρχαία θέατρα: της Επιδαύρου και της αρχαίας Μεσσήνης. Πρόγραμμα που αναμένεται να εφαρμοστεί μελλοντικά και για άλλα μνημεία. Τα δύο παραπάνω δεν είναι όμως τα μοναδικά χαρμόσυνα νέα που μοιράστηκαν τα μέλη του «Διαζώματος» στο πλαίσιο της 4ης γενικής συνέλευσής τους που πραγματοποιήθηκε το Σαββατοκύριακο στο 5.000 θέσεων αρχαίο θέατρο των Δελφών, το οποίο πριν από 25 αιώνες φιλοξενούσε περίφημους αγώνες φωνητικής και ενόργανης μουσικής στα Πύθια. Στα τέσσερα χρόνια που λειτουργεί το «Διάζωμα» έχει θέσει ήδη υπό την προστασία του, και σε άμεση συνεργασία με το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, 49 αρχαία θέατρα που πρέπει να ανασκαφούν, να συντηρηθούν και να αναδειχθούν, ώστε όχι μόνο να αντέξουν στον χρόνο αλλά να είναι και επισκέψιμα στο ευρύ κοινό. Σε 36 αρχαία θέατρα έχουν ήδη αρχίσει οι εργασίες —ανάμεσά τους το θέατρο του Διονύσου, της Γόρτυνας στην Κρήτη και της Καλυδώνας στην Αιτωλοακαρνανία— ενώ άμεσα πρόκειται οι ειδικοί να αναλάβουν δράση σε ακόμη 13. Για τα έργα διατίθενται 31,3 εκατ. ευρώ, χρήματα που προέρχονται από προγραμματικές συμβάσεις, χορηγίες, το ΕΣΠΑ και εθνικούς πόρους. Ιδιαίτερη σημασία όμως δίνει το «Διάζωμα» στους κουμπαράδες που έχει ανοίξει ήδη για 42 θέατρα στους οποίους οι πολίτες έχουν «ρίξει» έως σήμερα 248.455 ευρώ. Επόμενος μεγάλος στόχος του «Διαζώματος» είναι η ανάθεση μελετών. «Η νέα μας αυτή δράση διευκολύνει διότι παρέχονται έτοιμες οι μελέτες στο υπουργείο Πολιτισμού, οπότε είναι πολύ ευκολότερη η ένταξή τους στο ΕΣΠΑ» εξηγεί στα «ΝΕΑ» ο Σταύρος Μπένος, ψυχή του «Διαζώματος». Πρώτες προτεραιότητες τώρα είναι οι μελέτες για την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων του Ορχομενού Βοιωτίας, την αποκατάσταση των θεάτρων Ερέτριας και Αρκαδικού Ορχομενού.

>
>

Σημαντικά ευρήματα στο αρχαίο θέατρο της Γόρτυνας

Cretalive.gr
Ένα ανδρικό άγαλμα της ρωμαϊκής περιόδου, σε φυσικό μέγεθος, και 50 άθικτα λυχνάρια της ίδιας περιόδου, με ανάγλυφες παραστάσεις που απεικονίζουν μάχες, ερωτικές πράξεις, το ρωμαϊκό αετό, λιοντάρια κ.λπ., και τα οποία χρονολογούνται μεταξύ 1ου και 2ου αιώνα π.Χ., είναι τα πιο σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα, που έχουν έρθει έως τώρα στο φως, μέσα από τις ανασκαφές που διεξάγονται στο Μεγάλο Θέατρο της αρχαίας Γόρτυνας. Παράλληλα, τα τμήματα του μνημείου που έχουν αποκαλυφθεί επιβεβαιώνουν πως βρίσκεται σε πάρα πολύ καλή κατάσταση, με αποτέλεσμα ο ενθουσιασμός να είναι διάχυτος ανάμεσα στα μέλη της αρχαιολογικής αποστολής που διεξάγουν τις ανασκαφικές εργασίες. Εκτός από το κυρίως θέατρο το οποίο ήταν κατασκευασμένο πάνω στη φυσική κοιλότητα του εδάφους, τα ευρήματα κατέδειξαν πως είχε γίνει και επέκταση των κερκίδων από την ανατολική πλευρά, πιθανόν για να μεγαλώσει η χωρητικότητά του. Εν τω μεταξύ οι εργασίες συνεχίζονται με εντατικούς ρυθμούς κι αν όλα πάνε καλά και δεν προκύψουν απρόοπτα, τότε είναι πιθανό ως το τέλος της χρονιάς να έχουν ολοκληρωθεί οι ανασκαφές στο Μεγάλο Θέατρο της Αρχαίας Γόρτυνας. Κι επειδή πλέον έχει καταδειχτεί πως το μνημείο σώζεται στο μεγαλύτερο μέρος του και μάλιστα βρίσκεται σε καλή κατάσταση, το γεγονός αυτό σηματοδοτεί την αναστύλωσή του. Άλλωστε αυτός ήταν και ο ουσιαστικός λόγος για τον οποίο ξεκίνησαν οι ανασκαφές. Να θυμίσουμε πως τις ανασκαφές διεξάγει η ΚΓ′ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και εποπτεύουν οι κ.κ. Αθανασία Κάντα (προϊσταμένη της Εφορείας), Μαρία Νικολούδη (υπεύθυνη αρχαιολόγος) και Ανδρέας Λυριντζής, Μαρία Σηφάκη και Κωνσταντίνα Νικολοπούλου (αρχαιολόγοι). Το μεγάλο θέατρο της Γόρτυνας είχε κατασκευαστεί στη ΝΑ πλαγιά του λόφου της Ακρόπολης στην απέναντι πλευρά του Ληθαίου ποταμού όπου βρισκόταν το Ωδείο και η Αγορά. Το κοίλο του θεάτρου με περίμετρο 140 μ., εσωτερική διάμετρο 40 μ. περίπου και εξωτερική 88 μ., είχε λαξευμένο κανάλι στην πίσω πλευρά του, το οποίο χρησίμευε και ως κανάλι απορροής των ομβρίων υδάτων κατά τη διάρκεια του χειμώνα, αλλά και για την πρόσβαση του κοινού στο ανώτερο διάζωμα μέσω πέντε ανοιγμάτων στον 2,2 μ. πάχους εξωτερικό τοίχο. Τα δύο άκρα του κοίλου δεν ήταν λαξευμένα στο βράχο του λόφου, αλλά στηρίζονταν από θολωτές κατασκευές οι οποίες είχαν τις συνήθεις τοξωτές εξωτερικές όψεις. Το κατώτερο διάζωμα ήταν μεγαλύτερο, πιθανότατα με 18 σειρές καθισμάτων σε αντίθεση με τις 11 σειρές του ανώτερου διαζώματος. Κάθε εξέδρα χωριζόταν από ένα ζευγάρι κίονες πάνω σε βάσεις από τις γειτονικές εξέδρες.

>
>

Express.gr
Μείωση 3,7% σημειώθηκε τον Μάιο εφέτος στον αριθμό των επισκεπτών στα μουσεία της χώρας, ενώ καταγράφηκε και μείωση των εισπράξεων κατά 6,5% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα πέρυσι. Το πρώτο πεντάμηνο, παρατηρείται μείωση 14,9% στους επισκέπτες των μουσείων, καθώς και μείωση 14,4% στις εισπράξεις, σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2010. Στον αντίποδα, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), παρατηρείται τον Μάιο αύξηση των επισκεπτών στους αρχαιολογικούς χώρους κατά 6,9%, καθώς και αύξηση των αντίστοιχων εισπράξεων σε ποσοστό 9,9%. Ενώ, το πρώτο πεντάμηνο, σημειώθηκε αύξηση 7,6% στους επισκέπτες και αύξηση 9,3% στις εισπράξεις.

>
>

Καθημερινή
«Ο χώρος ευρέσεως του αγάλματος της Αφροδίτης της Μήλου». Η πινακίδα προκαλεί ανάμεικτα συναισθήματα. Αν δεν έχεις δει πού βρέθηκε αυτό το πανέμορφο, από παριανό μάρμαρο άγαλμα της Ελληνιστικής εποχής, εντυπωσιάζεσαι από τον κακοτράχαλο κατήφορο. Όμως η πίκρα στη φωνή του Μανούσου που μας πήγε ως εκεί δεν κρύβεται: «Να τι μπορεί να κάνει αλλά δεν κάνει η πολιτεία». Όσο και αν θες να ξανακούσεις για εκείνον τον αγρότη που ανακάλυψε το 1820 το πανέμορφο άγαλμα, το οποίο σήμερα εκατομμύρια επισκέπτες θαυμάζουν στο Λούβρο, νιώθεις άβολα για το ελληνικό Δημόσιο που συχνά δεν ξέρει πώς να εκμεταλλευτεί τουριστικά τέτοιες ιστορίες.

Αρχαίο θέατρο
Aλλά οι εντυπώσεις παραμένουν άνισες. Το πρωτότυπο άγαλμα είναι γαλλικής ιδιοκτησίας πια, στο Αρχαιολογικό Μουσείο του νησιού βλέπουμε μόνο το πιστό αντίγραφό τoυ, αλλά και ποιος δεν θα ήθελε να μάθει περισσότερα έστω και σε μια καλοφροντισμένη πινακίδα για τις περιπέτειες της διάσημης Αφροδίτης. Ευτυχώς, η στάση στο αρχαίο θέατρο της Μήλου δημιουργεί μεγαλύτερη αισιοδοξία. Το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού και η ΚΑ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων κινητοποιήθηκαν για την αναστήλωση και συντήρηση του μνημείου που υπολογίζεται να είναι έτοιμο σε τρία χρόνια με προϋπολογισμό (ενταγμένο στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Κρήτης και Νήσων Αιγαίου) 1,5 εκατ. ευρώ. Με θεμέλια μάλλον από την Ελληνιστική εποχή και ορατή στον επισκέπτη τη ρωμαϊκή φάση, σώζει το κοίλο με επτά μαρμάρινες κερκίδες, ορχήστρα, το δάπεδο της σκηνής και πολλά αρχιτεκτονικά περίτεχνα μέλη. Κι όλα αυτά με την πιο απίστευτη θέα μεταξύ των σύγχρονων οικισμών Τρυπητή και Κλήμα. Φεύγοντας θυμάμαι παλαιότερη παρατήρηση της Λίνας Μενδώνη, γ.γ. του ΥΠΠΟΤ ότι: «Τα αρχαία μνημεία προστατεύονται καλύτερα όταν αποδίδονται στην κοινωνία». Και είναι φανερό ότι η κοινωνία της Μήλου το περιμένει. Όπως περίμενε τόσα χρόνια να ξανανοίξουν οι Κατακόμβες της. Η καλοστρωμένη διαδρομή για τους επισκέπτες του υπόγειου κοιμητηρίου των πρώτων χριστιανικών αιώνων έχει σταθερό κοινό από το 2009 και πάλι. Μέχρι να φτάσουμε στο κέντρο, στο Μεταλλευτικό Μουσείο και την καινούργια μόνιμη συλλογή που ήταν και ο σκοπός του ταξιδιού μας, ο δασολόγος Γ. Πετράκης μιλάει για τα 600 είδη χλωρίδας της Μήλου και όσα «κοιμούνται», παρότι εμείς θεωρούμε κατάξερα. Ένα τέτοιο ταξίδι δεν μπορεί να αποκλείσει τους σταθμούς στις τοποθεσίες γεωλογικού και μεταλλευτικού ενδιαφέροντος όπως στο ορυχείο Αγγεριάς με τα εντυπωσιακά χρώματα που δημιουργούνται από οξείδια του σιδήρου. Ακόμη και η υδροθερμική εξαλλοίωση στη Μήλο είναι εντυπωσιακή, είχε επισημάνει ο καθηγητής Γεωθερμίας Μ. Φυτίκας στην ημερίδα που διοργανώθηκε στο Συνεδριακό Κέντρο, παρακινώντας μας να δούμε τις πυροκλαστικές αποθέσεις στο Κλέφτικο, το υπέροχο λευκό από στρώματα ρηχής θάλασσας στο Σαρακήνικο, τα βουνά από τη ροή της ελαφρόπετρας στον Παπάφραγκα, σαν τοπία διάσημου ζωγράφου. Στο Μεταλλευτικό Μουσείο στον Αδάμαντα λύνεται κάθε μυστήριο της Φύσης. Η συλλογή του Ζαφείρη Βάου μάς αποκαλύπτει τα μυστικά του οψιδιανού κι ας μην χρησιμοποιεί κανείς εδώ και 3.000 χρόνια αυτό το πέτρωμα, προκειμένου να φτιάξει κοφτερά μαχαίρια. Αλλά ας αφήσουμε ελεύθερη τη φαντασία. Η αρχαιολόγος Αντίκλεια Μουνδρέα-Αγραφιώτη φρόντισε να εξηγήσει με τα ίδια τα εκθέματα, γιατί οι προϊστορικοί θαλασσοπόροι του Αιγαίου ταξίδευαν στη Μήλο για να το αποκτήσουν. Στην έκθεση, παιδιά και μεγάλοι, κατανοούν τις τεχνικές λάξευσής του, ενώ στους χώρους του μουσείου (δημιουργήθηκε από τη S&B και λειτουργεί ως Αστική με Κερδοσκοπική Εταιρεία), μαθαίνεις για τις χρήσεις των ορυκτών στην καθημερινότητά μας. Ακόμη και στα καλλυντικά.

Γεωθερμικά πεδία
Θα μπορούσε κι άλλα να εκμεταλλευτεί η πλούσια γη της Μήλου. Ο Χρ. Ντούμας μάς έλεγε πόσο πρωτοπόρος ήταν ο καθηγητής Μ. Φυτίκας όταν από το 1975 προσπαθούσε να πείσει τους ιθύνοντες της ΔΕΗ τότε, ότι το νησί έχει από τα καλύτερα γεωθερμικά πεδία του κόσμου και μάλιστα σε μικρό βάθος. Οι Γερμανοί εκμεταλλεύονται τη γεωθερμία τους, κάνοντας γεωτρήσεις στα 3.000 μ. πετυχαίνοντας 130°C θερμαίνοντας ολόκληρους οικισμούς, μας εξηγεί με τη σειρά του. «Στη Μήλο υπάρχουν πολλά σημεία 320°C σε βάθος 800-1.000μ. Ένας πλούτος μοναδικός!».

>
>

Ο Πλούταρχος γράφει για τις συμφορές του δανεισμού

Το Βήμα
«Ο δανεισμός είναι πράξη υπέρτατης αφροσύνης και μαλθακότητας»! Το είπε ο Πλούταρχος τον 1ο μ.Χ. αιώνα και να που έφθασε η στιγμή να εκτιμηθούν οι λόγοι του. « Έχεις; Μη δανείζεσαι γιατί δεν σου λείπουν. Δεν έχεις; Μη δανείζεσαι γιατί δεν θα ξεπληρώσεις το χρέος σου», προβλέπει ο μεγάλος συγγραφέας της αρχαιότητας και ας βγει κάποιος να αντιπαραθέσει, ότι δεν έχει δίκιο…

Δυσάρεστα επίκαιρο είναι το έργο του «Περί του μη δειν δανείζεσθαι» (από τα Ηθικά), που κυκλοφορεί σε νέα έκδοση από τη «Νεφέλη» με τον τίτλο «Οι συμφορές του δανεισμού». Γιατί πράγματι, τις συμφορές που συσσωρεύονται στον άνθρωπο, ο οποίος καταφεύγει στο δανεισμό απαριθμεί με τρόπο καυστικό, αυστηρό και καίριο ο Πλούταρχος σ΄αυτό το μικρό κείμενο, που δεν μπορεί να διαβαστεί σήμερα απλώς «εγκυκλοπαιδικά», αφού οι παραλληλίες με τα σύγχρονα τεκταινόμενα παραφυλούν σε κάθε στίχο. «Οι οφειλέτες είναι δούλοι όλων των δανειστών τους. Είναι δούλοι δούλων αναιδών και βάρβαρων και βάναυσων». Και οι δανειστές «Μετατρέπουν την αγορά σε κολαστήριο για τους δύσμοιρους οφειλέτες, σαν όρνεα τους κατακρεουργούν και τους κατασπαράζουν βυθίζοντας το ράμφος στα σωθικά τους»… λέει κατηγορηματικά ο Χαιρωνίτης ρήτορας. Και επιχειρηματολογεί. Και φέρνει παραδείγματα από την ιστορία της εποχής του, από τους μύθους αλλά και από τα παθήματα των απλών ανθρώπων. Και χιούμορ επιστρατεύει ενίοτε μάλιστα μαύρο! Γιατί το κείμενο – μία ομιλία στην πραγματικότητα – δεν γράφτηκε τυχαία. Η Αθήνα και οι άλλες ελληνικές πόλεις μαστίζονταν από τις συνέπειες της υπερχρέωσης, όταν ο Πλούταρχος περί το 92 μ. Χ αποφάσισε να μιλήσει μπροστά σε ακροατήριο για τις σοβαρές συνέπειες του δανεισμού. Σε ποιούς ήταν χρεωμένοι τότε οι άνθρωποι; Σε δικούς τους αλλά κυρίως σε ξένους πιστωτές ως επί το πλείστον Ρωμαίους. «… κουβαλώντας μαζί τους σάκους και συμφωνητικά και συμβόλαια σαν δεσμά εναντίον της Ελλάδος, την οργώνουν από πόλη σε πόλη και σπέρνουν χρέη που πολλά βάσανα φέρνουν και πολλούς τόκους, και που δύσκολα ξεριζώνονται ενώ οι βλαστοί τους περικυκλώνουν τις πόλεις, τις εξασθενούν και τελικά τις πνίγουν», λέει παραστατικά ο Πλούταρχος. Και τι προτείνει; «Φύγε να γλυτώσεις από τον εχθρό και τύραννό σου, τον δανειστή που θίγει την ελευθερία σου, βάζει πωλητήριο στην αξιοπρέπειά σου κι αν δεν του δίνεις, σε ενοχλεί· αν πουλήσεις, ρίχνει την τιμή· αν δεν πουλήσεις σε αναγκάζει· αν τον πας στο δικαστήριο προσπαθεί να επηρεάσει την έκβαση της δίκης· αν του ορκίζεσαι σε προστάζει· αν κρατάς την πόρτα κλειστή στήνεται στο κατώφλι και σου βροντά αδιάκοπα…». Αλλά ο Πλούταρχος δεν κατακεραυνώνει μόνον τους πιστωτές. Και ας μη βιαστούν οι αναγνώστες του να βγάλουν εύκολα συμπεράσματα κάνοντας βολικούς συσχετισμούς. Δεν φταίει μόνον ο δανειστής. Ευθύνεται πρωτίστως ο δανειζόμενος με την άφρονα συμπεριφορά του και την επιθυμία του για πολυτέλεια και τριφυλή ζωή (μας θυμίζει κάτι αυτό;), φωνάζει ο συγγραφέας. «Διότι χρεωνόμαστε για να πληρώσουμε όχι το ψωμί και το κρασί μας, μα εξοχικές κατοικίες, δούλους, μουλάρια, ανάκλιντρα και τραπεζώματα… ». Κι αν ο Πλούταρχος κατακεραυνώνει έτσι τους συγχρόνους τους, τι θα έλεγε για… τα εορτοδάνεια και τα δάνεια για καλοκαιρινές διακοπές, που διαφημίζονταν από τις Τράπεζες μέχρι πρότινος βρίσκοντας φυσικά, πολλούς «αγοραστές». Και το αποτέλεσμα ποίο είναι; «Για να διατηρήσουμε την ελευθερία μας ενώ έχουμε συνάψει δάνεια κολακεύουμε ανθρώπους που καταστρέφουν σπιτικά, γινόμαστε σωματοφύλακες τους, τους καλούμε σε γεύματα, τους προσφέρουμε δώρα και τους πληρώνουμε φόρους». Το γεγονός ότι ένας άνθρωπος ιδιαίτερα χαμηλών τόνων, όπως θεωρείται ο Πλούταρχος από τους μελετητές του είναι τόσο αυστηρός σε αυτό το έργο και δείχνει τόσο πάθος καταδικάζοντας το φαινόμενο του αλόγιστου δανεισμού αφ΄ ενός και της απληστίας και βαναυσότητας των δανειστών από την άλλη είχε οδηγήσει στον παρελθόν στην υπόθεση ότι το έγραψε σε νεαρή ηλικία. Πράγμα λανθασμένο, όπως απέδειξε η σύγχρονη έρευνα. Η αδυναμία των ανθρώπων να ξεφύγουν από τα δεινά του δανεισμού φαίνεται ότι απασχολούσε πολύ τον μεγάλο βιογράφο της αρχαιότητας. « Άνθρωπος που μπλέκει μια φορά, μένει χρεώστης για πάντα και σαν το άλογο που του έχουν φορέσει χαλινάρι, δέχεται στη ράχη του τον έναν αναβάτη μετά τον άλλον», γράφει. Στην πρόσφατη έκδοση πάντως, σε μετάφραση και σχόλια της Πολυξένης Παπαπάνου παρατίθεται και το αρχαίο κείμενο για όσους επιθυμούν να πάρουν και την αρχαία γεύση του.
>
>

Ενιαίο αρχαιολογικό πάρκο στη Βεργίνα

Αγγελιοφόρος
Αν μέχρι σήμερα ο σημαντικότερος αρχαιολογικός χώρος της Βόρειας Ελλάδας, αυτός των Αιγών (Βεργίνα), ήταν απροσπέλαστος και δυσνόητος για το ευρύ κοινό, με διάσπαρτα μνημεία και χωρίς οργανωμένες διαδρομές, η έγκριση χρηματοδότησης των εργασιών ανάδειξής του από το ΕΣΠΑ έρχεται να αλλάξει τα δεδομένα. Η ΙΖ′ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων προχωρά άμεσα στην ενοποίηση του χώρου και τη δημιουργία αρχαιολογικού πάρκου. Όπως ανακοίνωσε η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, οι εργασίες ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου των Αιγών θα χρηματοδοτηθούν από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Μακεδονίας-Θράκης 2007-2013», με το ποσό των 1.840.530 ευρώ. «Πρόκειται για μια συνολική στρατηγική ενοποίησης ενός χώρου πολυδιασπασμένου, όπου βρίσκεται αλλού το βασιλικό ανάκτορο κι αλλού η νεκρόπολη και όπου δεν γίνεται αντιληπτή από τον επισκέπτη η ενότητά του», εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η προϊσταμένη της ΙΖ′ ΕΠΚΑ, Αγγελική Κοτταρίδη. Οι εργασίες που θα γίνουν και αναμένεται να ολοκληρωθούν μέσα στα επόμενα δύο χρόνια περιλαμβάνουν —μεταξύ άλλων— τη διαμόρφωση του χώρου όπου βρίσκονται οι βασιλικοί τάφοι των Τημενιδών, την ανάδειξη του χώρου του Νεκροταφείου των Τύμβων (έκτασης 500 στρεμμάτων), τη δημιουργία γέφυρας και μονοπατιών για τους πεζούς, την κατασκευή σημείων ενδιαφέροντος για τους περιηγητές, την κατασκευή και τοποθέτηση σύγχρονων στεγάστρων, που θα αντικαταστήσουν τις λαμαρινοσκεπές, την παραγωγή εποπτικού υλικού, την τοποθέτηση δικτύου ηλεκτροφωτισμού και την αναβάθμιση του φυσικού τοπίου, με φυτεύσεις δέντρων. «Θέλουμε να δημιουργήσουμε ένα αρχαιολογικό πάρκο περιπάτου, προκειμένου να περιηγείται ο επισκέπτης, να αναπαύεται, να βλέπει τα αξιοθέατα και να ενημερώνεται με τη βοήθεια οπτικοακουστικού υλικού. Έτσι, θα αυξήσουμε και το χρόνο περιήγησης των επισκεπτών στην περιοχή, με στόχο την άνοδο της τουριστικής και οικονομικής κίνησης ενός τόπου που μαστίζεται από την ανεργία», τονίζει η κ. Κοτταρίδη. Ήδη, ενθαρρυντικά είναι τα στοιχεία που κάνουν λόγο για αύξηση της τουριστικής κίνησης στον αρχαιολογικό χώρο των Αιγών το πρώτο εξάμηνο του 2011 κατά 12%, γεγονός που η κ. Κοτταρίδη αποδίδει και στην έκθεση για το Μακεδονικό βασίλειο στο μουσείο Ασμόλεαν, στην Οξφόρδη. Φιλοδοξία της ΙΖ′ ΕΠΚΑ είναι, από την ενοποίηση του αρχαιολογικού χώρου, να προκύψει ένα ανοιχτό «Πολυκεντρικό μουσείο», που θα βρίσκεται σε διάλογο με το φυσικό και το ιστορικό περιβάλλον. Τμήμα του ενοποιημένου χώρου θα αποτελέσει και το κεντρικό κτίριο του μουσείου, για την κατασκευή του οποίου (σε αρχιτεκτονική μελέτη του Αλέξανδρου Τομπάζη) η Εφορεία έχει υποβάλει αίτηση για χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ. Ψηφιακή ενότητα του «Πολυκεντρικού Μουσείου» θα αποτελέσει και το εικονικό μουσείο, που θα είναι αφιερωμένο στην προσωπικότητα και τον οικουμενικό χαρακτήρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, η δημιουργία του οποίου είχε ανακοινωθεί στο περασμένο Αρχαιολογικό Συνέδριο για τη Μακεδονία και τη Θράκη. Η δημιουργία του αρχαιολογικού πάρκου στις Αιγές έρχεται να προστεθεί στις εργασίες ανάπλασης και ανάδειξης του Ανακτόρου των Αιγών, που χρηματοδοτήθηκαν πριν από ενάμιση χρόνο από το ΕΣΠΑ, με το ποσό των επτά εκατομμυρίων ευρώ, και σήμερα βρίσκονται σε εξέλιξη.

>
>

Μνημείο χαρακτηρίσθηκε το Λωβοκομείο της Χίου

Το Βήμα
Μοναδικό κτιριακό συγκρότημα λόγω της ιδιαίτερης κατασκευής αλλά και της μνήμης που συνοδεύει την ιστορία του, καθώς πρόκειται για το μακροβιότερο υγειονομικό ίδρυμα της χώρας, το Λωβοκομείο της Χίου χαρακτηρίσθηκε χθες μνημείο από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού σε κοινή συνεδρίασή τους. Εγκαταλελειμμένο σήμερα, με φθορές, βανδαλισμούς και κλοπές αντικειμένων και υλικών –τον περασμένο Απρίλιο άγνωστοι έκλεψαν από την εκκλησία του Αγίου Λαζάρου ασημοποίκιλτη εικόνα της Αγίας Υπακοής και άλλες εικόνες, καθώς και τα κηροπήγια του ναού– το συγκρότημα αποτελεί, όπως αναφέρθηκε στο συμβούλιο, σημαντική μαρτυρία για την ιστορία και την εξέλιξη της αρχιτεκτονικής των ειδικών νοσηλευτικών ιδρυμάτων στην Ελλάδα, ταυτόχρονα χώρο μνήμης και αναφοράς για την τοπική κοινωνία αλλά και τεκμήριο για την ιστορία της ιατρικής στη χώρα. Το Λωβοκομείο, που η λειτουργία του σταμάτησε το 1959 είναι ίδρυμα ιδιωτικού δικαίου και τα οικήματα και η ακίνητη περιουσία του ανήκουν στον Οίκο Αγάπης, στο Διοικητικό Συμβούλιο του οποίου πρόεδρος είναι ο εκάστοτε Μητροπολίτης Χίου. Σημαντική είναι όμως η χρονολογία ίδρυσής του, το 1378, από τους Γενουάτες, που παρέμειναν στο νησί μεταξύ του 1346 και του 1566. Βρίσκεται στα βορειοδυτικά της πόλης της Χίου στην κοιλάδα του Σίφη σε 548 στρέμματα, ενώ οι εγκαταστάσεις του καταλαμβάνουν έκταση 1.820 τ.μ. Στη μακρά διάρκεια της λειτουργίας του μάλιστα, πολλά ονόματα δόθηκαν στην περιοχή για τον «εξορκισμό» της ασθένειας, όπως Αγία Υπακοή, Άγιος Λάζαρος, Καλό Χωριό, Ιερόν κατάστημα, «Μέσα κει», Λαζαρέτο, Λωβοχώρι. Η εμφάνιση της λέπρας στο νησί αποδίδεται από Έλληνες ιστορικούς σε μετανάστες ή αιχμαλώτους από την Ασία, ενώ κάποιοι Ευρωπαίοι περιηγητές αναφέρουν ότι οφειλόταν στα αλίπαστα ψάρια που κατανάλωνε ο χριστιανικός πληθυσμός στις ημέρες των νηστειών. Το ίδρυμα συνέχισε να λειτουργεί και κατά την Τουρκοκρατία, μάλιστα Σουηδός περιηγητής που παρέμεινε στο νησί για δύο χρόνια (1711-1712) αναφέρει το λεπροκομείο ως «θαυμάσιο κτήμα». Το 1822, όταν η Χίος πυρπολήθηκε από τους Τούρκους και οι κάτοικοί της σφαγιάσθηκαν, την ίδια τύχη είχαν και οι τρόφιμοι του ιδρύματος. Μερικά χρόνια αργότερα επαναλειτούργησε, αλλά οι συνθήκες για τους ασθενείς ήταν πλέον άθλιες. Ώσπου το 1881 ο μεγάλος σεισμός της Χίου καταστρέφει το συγκρότημα ολοσχερώς. Οι πρώτες προσπάθειες για την ανοικοδόμησή του ξεκίνησαν από τις αρχές του 20ού αιώνα. Στην έκκληση, που απευθύνθηκε προς τις μεγάλες χιώτικες οικογένειες που ζούσαν στο εξωτερικό να συνεισφέρουν, η ανταπόκριση ήταν μεγάλη. Ο έρανος συγκέντρωσε σχεδόν 4.000 λίρες Αγγλίας. Ο Μιλτιάδης Καλβοκορέσης, που πρωτοστατούσε στην προσπάθεια, ανέλαβε την ετήσια καταβολή 100 λιρών για τη διατροφή των ασθενών ενώ τον συνέδραμαν τρεις γιατροί. Ο Ροδοκανάκης, ο Δερμιτζάκης και ο Πιταούλης. Η ανακαίνιση ολοκληρώθηκε το 1911 και τα νέα κτίρια ήταν υπερσύγχρονα, αντισεισμικά, με αλεξικέραυνο, με δίκτυα παροχής νερού στις κουζίνες και στα λουτρά και με αποχετευτικό σύστημα. Η νέα είσοδος απέκτησε μνημειώδη μορφή, οι θύρες και τα παράθυρα έχουν τοξωτή απόληξη και κεντρικό κλειδί, οι όψεις του κτιρίου είναι επιχρωματισμένες σε δύο αποχρώσεις, κεραμιδί και ώχρας με ενδιάμεσες σκοτίες, ενώ πλούσιος διάκοσμος υπάρχει και στους ενδιάμεσους χώρους που συνδέουν τις μονάδες. Άλλωστε τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή του έφθασαν από το εξωτερικό: τα κολωνάκια της οροφής είχαν χυτευθεί στο Λονδίνο, τα κεραμίδια ήταν από τη Μασσαλία, ενώ τα τούβλα από τη Μικρά Ασία, πιθανότατα από τις Ερυθρές. Αλλά και οι παροχές στους ασθενείς ήταν σημαντικές για την εποχή: Τα στρώματα είχαν φτιαχτεί στο Λονδίνο από κοκοφοίνικα για να αναπνέει το δέρμα, στο μπάνιο είχαν συνεχή ροή ζεστού νερού. Εφαρμόστηκαν επίσης διάφορες πρωτοποριακές θεραπείες για την καταπολέμηση της αρρώστιας. Μεταξύ των κτισμάτων υπάρχουν επίσης ο στάβλος, το πλυντήριο, τα περιστύλια, στέρνες, κρήνη κ.λπ. αλλά και δύο εκκλησίες: η Παναγία της Αγίας Υπακοής η οποία καταστράφηκε το 1822 από τους Τούρκους, ανακατασκευάσθηκε αλλά κατέρρευσε το 1881 από το σεισμό και έκτοτε παραμένει ερειπωμένη, και ο Άγιος Λάζαρος. Αρχικά μάλιστα και οι δύο ήταν λατινικές, καθώς η ίδρυσή τους φαίνεται ότι έγινε από τους Γενουάτες, στη συνέχεια όμως αποδόθηκαν στην χριστιανική κοινότητα. Ο χαρακτηρισμός του Λωβοκομείου ως μνημείου δεν αρκεί ωστόσο για την προστασία του χώρου, καθώς απαιτούνται εκτεταμένες εργασίες συντήρησης ώστε να διασωθεί μέσα στο χρόνο, ενώ μία ενδεχόμενη νέα χρήση θα ήταν φυσικά το ιδανικότερο.

>
>

Χαυλιόδοντες από την παλαιοανθρωπολογική περίοδο βρέθηκαν στη Μεγαλόπολη

express.gr
Δύο χαυλιόδοντες, μήκους περίπου δυόμισι μέτρων, έφεραν στο φως οι εργασίες που πραγματοποιούσε πριν από λίγες ημέρες η ΔΕΗ, στο Ίσιωμα της Μεγαλόπολης. Οι αρχαιολόγοι της ΛΘ′ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων που επέβλεπαν τις εργασίες αντίκρισαν τα ευρήματα δίχως έκπληξη, καθώς στην ευρύτερη περιοχή έχουν βρεθεί στο παρελθόν και άλλα παλαιοανθρωπολογικά ευρήματα. Τα σημαντικά ευρήματα μεταφέρθηκαν στο αρχαιολογικό μουσείο Μεγαλόπολης κι ένα τμήμα αυτών στο αρχαιολογικό μουσείο Τρίπολης.
>
>

Ανθούν οι μπίζνες των κλεμμένων έργων τέχνης

Ένα πάρκο για τον Ορφέα στα Λείβηθρα

Αγγελιοφόρος
Την καθημερινή ζωή κατά την πρώιμη και ύστερη αρχαιότητα θα αναπαραστήσει το αρχαιολογικό πάρκο, που θα δημιουργήσει η ΚΖ′ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στα Λείβηθρα, την πατρίδα του δεξιοτέχνη του τραγουδιού και της λύρας Ορφέα, στη νότια Πιερία, που κατοικήθηκε από τα προϊστορικά μέχρι τα βυζαντινά χρόνια. «Έτσι λοιπόν ξεκίνησα, στη χιονισμένη Θράκη να επιστρέψω. Και έφτασα στον τόπο μου, τα Λείβηθρα», αναφέρεται στα «Αργοναυτικά», το ποιητικό κείμενο που αποδίδεται στον ίδιο τον Ορφέα. Το έργο θα υλοποιηθεί σε επιφάνεια 67 στρεμμάτων στην περιοχή «Κουφός» στο νοτιοανατολικό τμήμα του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου των Λειβήθρων, στο δημοτικό διαμέρισμα της Λεπτοκαρυάς. Το αρχαιολογικό πάρκο θα περιλαμβάνει τρεις θεματικές περιοχές, που στόχο θα έχουν τη σύνδεση του χώρου με την ακρόπολη των αρχαίων Λειβήθρων και τελικά την ανάδειξη του αρχαιολογικού χώρου. Η πρώτη θα αφορά περιοχή ενημέρωσης-ψυχαγωγίας. Στη δεύτερη με τίτλο «Η Φύση διηγείται το μύθο της» οι περιηγητικές διαδρομές θα αποδίδουν σχηματικά τη λύρα-σύμβολο του Ορφέα, επισημαίνοντας τη σχέση του χώρου με το μύθο του Ορφέα. Η τρίτη θεματική περιοχή περιλαμβάνει την αναβάθμιση του δάσους γύρω από το πάρκο. Αφετηρία της διαδρομής θα αποτελέσει το υπάρχον κτίριο της Εφορείας, που θα λειτουργεί ως χώρος υποδοχής των επισκεπτών. Στην είσοδο του πάρκου, ο επισκέπτης θα συναντά την αναπαράσταση ενός οβάλ σπιτιού, γεωμετρικού τύπου. Οδηγό θα αποτελέσει η ανασκαφή ενός παρόμοιου σπιτιού από το γειτονικό Ηράκλειο του 8ου αιώνα π.Χ. Θα επιχειρηθεί η ανάδειξη των λειτουργιών και δράσεων εντός της οικίας με την οικοσκευή και το λοιπό εξοπλισμό (εστία, σκευοθήκες, αγγεία, αργαλειός). Στη συνέχεια της διαδρομής, ο επισκέπτης θα συναντά την κάτοψη ενός εξελιγμένου υστεροκλασικού-ελληνιστικού συγκροτήματος της Μακεδονίας, με βάση την αγρέπαυλη που ανασκάφηκε στο γειτονικό Κομπολόι. Θα αναπαρίσταται καθ’ ύψος μόνο η ισόγεια νότια και δυτική πτέρυγα της οικίας, καθώς και το υπόγειο ισχυρού πύργου στην ανατολική πτέρυγα. Στο χώρο του πάρκου θα στηθούν, επίσης, κιόσκια αφιερωμένα στον Ορφέα, τις Μούσες και τη μουσική. Στο πάρκο θα κατασκευαστεί και θέατρο για πολιτιστικές εκδηλώσεις, με θέα προς το κάστρο του Πλαταμώνα. Στο χώρο θα χωροθετηθούν και εκπαιδευτικές δράσεις. Το εκπαιδευτικό υλικό θα συμπληρώνεται με έντυπο και ακουστικό υλικό για άτομα με κινητικά προβλήματα και προβλήματα όρασης. Η δημιουργία του πάρκου θα χρηματοδοτηθεί από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Μακεδονίας-Θράκης 2007-2013» με το ποσό των 1.940.500 ευρώ.
>
>

Δακτυλικά αποτυπώματα 8500 ετών

Hurriet Daily News
Οι αρχαιολόγοι που διενεργούν τις ανασκαφές στη Γιεσίλοβα, την αρχαιότερη γνωστή θέση ανθρώπινης κατοίκησης στην περιοχή της Σμύρνης, ανακοίνωσαν πως βρήκαν δακτυλικά αποτυπώματα που χρονολογούνται περισσότερα από οκτώ χιλιάδες χρόνια πριν. «Βρήκαμε δακτυλικά αποτυπώματα που τοποθετούνται 8500 χρόνια πίσω [στη Νεολιθική περίοδο]. Πιστεύουμε ότι ανήκαν σε παιδιά και γυναίκες», λέει ο επικεφαλής των ανασκαφών Ζαφέρ Ντερίν. Η ομάδα των αρχαιολόγων εντόπισε τα δακτυλικά αποτυπώματα σε πήλινα αγγεία. «Οι αρχαίοι κάτοικοι κατασκεύαζαν τα πήλινα αγγεία από διαφορετικά υλικά [από εκείνα που μας είναι γνωστά] και χάρη σε αυτά τα υλικά –τα οποία δεν έχουμε προσδιορίσει ακόμα– είναι ορατά τα δακτυλικά αποτυπώματα» σημειώνει ο Ντερίν και προσθέτει ότι τα αγγεία είχαν υποστεί μεγάλες φθορές από πυρκαγιά. Οι αρχαιολόγοι συμπέραναν επίσης ότι οι κάτοικοι εγκατέλειψαν την περιοχή μετά το ξέσπασμα της πυρκαγιάς. Από έρευνες που έγιναν στο υπέδαφος της θέσης, φαίνεται ότι οι νεολιθικοί κάτοικοι εκμεταλλεύονταν τη γη ως γεωργοί. «Αυτό το χώμα το χρησιμοποιούσαν και για την κατασκευή πήλινων αγγείων, και, χάρη στα δακτυλικά αποτυπώματα, μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα ότι εμπλέκονταν περισσότεροι από δύο άνθρωποι στη διαδικασία αυτή».
>
>

Το Βυζάντιο σε διάλογο με τους Άραβες

Αγγελιοφόρος
Οι σχέσεις και οι αλληλεπιδράσεις ανάμεσα στο Βυζάντιο και τους Αραβες από τον 7ο αι. μ.Χ. έως το 1453 (Αλωση της Κωνσταντινούπολης) με στόχο την ανάδειξη πτυχών και των δυο πολιτισμών θα διερευνηθούν σε έκθεση που οργανώνει στο πλαίσιο της 3ης Μπιενάλε το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης. Την επιμέλεια της έκθεσης, που εντάσσεται στο πρόγραμμα του ΥΠΠΟΤ «Θεσσαλονίκη: Σταυροδρόμι Πολιτισμών», είχε ο Σταμάτης Χονδρογιάννης, αρχαιολόγος του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού. Μεταξύ άλλων, η έκθεση «Βυζάντιο & Άραβες» θα ρίξει φως σε ενδιαφέροντα θέματα, όπως η ταυτότητα των Αράβων, η γέννηση της νέας θρησκείας του Ισλάμ και τα χαλιφάτα, η εξάπλωσή τους στην αραβική χερσόνησο και στη Μεσόγειο, οι πολιορκίες της Κωνσταντινούπολης και η Άλωση της Θεσσαλονίκης το 904, οι μάχες με τους Αραβες και η δημιουργία της ακριτικής παράδοσης με αναφορά στον Διγενή Ακρίτα. Παράλληλα με τις πολεμικές συγκρούσεις δε θα λείψουν οι αναφορές στις ειρηνικές συναλλαγές και στις αλληλεπιδράσεις των δυο πολιτισμών στους τομείς των γραμμάτων, των επιστημών και της τέχνης. Στους χώρους του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού θα παρουσιαστούν πάνω από 100 έργα, όπως εικόνες, χειρόγραφα, κοσμήματα, νομίσματα, κεραμικά και γλυπτά, από τις συλλογές του ΜΒΠ και αντικείμενα από δημόσια και ιδιωτικά μουσεία και Εφορείες Αρχαιοτήτων. Στις παράλληλες δράσεις συμπεριλαμβάνονται διαλέξεις ιστορικών, εκπαιδευτικά προγράμματα για μαθητές, συναυλίες αραβικής μουσικής και κινηματογραφικές προβολές.
>
>

Ο «χρυσός» των αρχαίων Ελλήνων

Έθνος
Πριν από πολλές χιλιάδες χρόνια —ίσως μέχρι και 15.000 χρόνια πριν— υπήρχε ένα μαύρο υαλώδες ημιδιάφανο ηφαιστειογενές πέτρωμα, το οποίο έκανε τους ανθρώπους της προϊστορίας να ταξιδεύουν στο Αιγαίο για να το αποκτήσουν, προκειμένου να φτιάξουν αιχμηρά όπλα και εργαλεία, για να θεραπευτούν ή απλώς για να θαυμάσουν την ομορφιά του. Τον έλεγαν οψιδιανό (κατά τους γεωλόγους) και οψιανό (κατά τους αρχαιολόγους) και στην καλύτερη μορφή του, εκείνα τα χρόνια, βρισκόταν κυρίως στη Μήλο. Όλη την ιστορία του αρχαίου αυτού πετρώματος και τον τρόπο που διαμόρφωσε την κοινωνία των ανθρώπων της προϊστορίας αφηγείται η έκθεση «Συλλογή Οψιδιανού Ζαφείρη Βάου» που εγκαινιάστηκε το Σάββατο στο Μεταλλευτικό Μουσείο Μήλου. Μάλιστα, το ταξίδι αυτό ξεκινάει από τη διαμόρφωσή του οψιδιανού κατά τις εκρήξεις των ηφαιστείων πριν από 1,5 εκατομμύριο χρόνια, φτάνει μέχρι την ανακάλυψή του από τους ψαράδες του Αιγαίου, τη συστηματική εξόρυξη και μεταφορά του σε μεγάλες αποστάσεις (μέχρι και 400 χιλιόμετρα από τη Μήλο) και την ανάπτυξη της προϊστορικής τεχνολογίας για την κατασκευή εργαλείων και όπλων, μέχρι το τέλος της χρήσης του πριν από περίπου 3.000 χρόνια. Το χρονικό πώς αυτά τα περίπου 1.000 έργα της συλλογής βρέθηκαν στο Μουσείο της Μήλου μάς εξήγησε στα εγκαίνια ο γιος του λαογράφου, Αντώνης Βάος (εικαστικός-αναπληρωτής καθηγητής Πανεπιστημίου Πατρών): «Ο κύκλος της ιστορίας της συλλογής ξεκινάει τη δεκαετία του ’50 με μια πυκνή αλληλογραφία μεταξύ του πατέρα μου και της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, προκειμένου να προστατευτούν οι τόποι εξόρυξης του οψιδιανού (από τη Λίθινη εποχή έως τότε, ήταν αφύλακτοι). Είκοσι χρόνια αργότερα, ξεκινάει μια άλλη προσπάθεια, προκειμένου να διασφαλιστεί ο κατάλληλος χώρος για τη στέγαση της συλλογής. Επιθυμία του πατέρα μου ήταν ο χώρος αυτός να βρίσκεται στη Μήλο και η συλλογή να διατηρηθεί στο ακέραιο». Και η επιθυμία του έγινε πραγματικότητα. Παρατηρώντας τα 500 περίπου αντικείμενα της συλλογής που θα μείνει μόνιμα στο μουσείο (τα υπόλοιπα 500 βρίσκονται στις αποθήκες του Μεταλλευτικού Μουσείου και είναι διαθέσιμα στους μελετητές), αναρωτιόμαστε τι ήταν αυτό που έκανε τους αρχαίους προγόνους μας να επιθυμούν τον οψιδιανό, σαν να ήταν σήμερα χρυσός, και οι καθηγητές μάς απαντούν. Οι τεχνικές που ανέπτυξαν για την επεξεργασία του ήταν «τεχνολογικό αριστούργημα για την εποχή», μας εξηγεί η καθηγήτρια Προϊστορικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, Αντίκλεια Μουνδρέα-Αγραφιώτη. «Στόχευαν κυρίως στην κατασκευή λεπίδων, δηλαδή μακρόστενων κοφτερών μαχαιριών». Ανακάλυψαν αργότερα την πίεση, «που είναι η πιο εξελιγμένη τεχνική κατασκευής τους, και η οποία γενικεύεται στο Αιγαίο κυρίως μετά την 3η χιλιετία π.Χ.» και κατασκεύαζαν έπειτα αιχμές βελών, δοράτων, αλλά και πριονάκια, τρυπάνια και ξέστρα. Η επιθυμία για την απόκτηση του οψιδιανού ανέπτυξε και τους τρόπους για τη μεταφορά του, η οποία «προϋπέθετε μέσα για θαλάσσιες μετακινήσεις», εξηγεί ο καθηγητής Προϊστορικής Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Χρήστος Ντούμας. «Εφόσον η απόκτησή του ήταν βασικό κίνητρο, η πίεση για ασφαλέστερα μέσα ναυσιπλοΐας ήταν μεγάλη και συνεχής». Μάλιστα, η αρχαιότερη μαρτυρία για τη ναυσιπλοΐα στο Αιγαίο ήταν «η εύρεση μικρολιθικών εργαλείων από οψιδιανό στα Μεσολιθικά στρώματα της 9ης και 8ης χιλιετίας π.Χ. στο Σπήλαιο Φράγχθι της Ερμιονίδας». Ο καθηγητής εκτιμά πως η χρήση του οψιδιανού αφενός καλύπτει πρακτικές ανάγκες, αφετέρου ικανοποιεί «την ανθρώπινη ματαιοδοξία για προβολή και διάκριση», όμως προχωράει ακόμα περισσότερο και επισημαίνει τη «σημαντική συμβολή της στο πολυτιμότερο αρχαίο διάσωσης πληροφοριών, τη γλώσσα», καθώς πιστεύει πως δεν αποκλείεται «η Μήλος να συνέβαλε στη δημιουργία ενός πρώιμου ναυτικού λεξιλογίου», δίνοντας ως παράδειγμα τις ομόρριζες λέξεις «ναυς», «νέω» (κολυμπώ), «νήσος», «νήχω» (πλέω), «νήσσα» (πάπια). Για τη χρήση του οψιδιανού στην ιατρική μάς μιλάει η κ. Αγραφιώτη. Αν και στα ομηρικά χρόνια σταματάει η χρήση του οψιδιανού και η αναφορά του στα κείμενα, ωστόσο τον 3ο αιώνα μ.Χ. ανακαλύπτεται ένα βιβλίο με «μαγικές» συνταγές. Μία από αυτές αναφέρει πως «αλέθουν τον οψιδιανό και τον ανακατεύουν με ρετσίνι για να γιατρέψουν ασθένειες των ματιών. Και μην ξεχνάμε ότι μέχρι το 1970, πριν από τη χρήση του λέιζερ δηλαδή, οι εγχειρήσεις στα μάτια πραγματοποιούνταν με οψιδιανό, καθώς είναι φυσικά αποστειρωμένο πέτρωμα».
>

.

Φωτίζοντας το παρελθόν της Αδριανούπολης στην Αλβανία

Σύνταξη
Η έρευνα μιας σημαντικής θέσης με πλούσια κατάλοιπα που μαρτυρούν τη συνεχή της κατοίκηση κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο είναι ο σκοπός μιας διεθνούς αρχαιολογικής ομάδας που εργάζεται εδώ και τρία καλοκαίρια στην Αδριανούπολη της Αλβανίας. Πρόκειται για την ανασκαφή που πραγματοποιείται στην αρχαία πόλη μέσα από της συνεργασία τριών ερευνητικών ιδρυμάτων από τη Βρετανία, την Ιταλία και την Αλβανία – των πανεπιστημίων Οξφόρδης και Macerata και του Αρχαιολογικού Ινστιτούτου Τιράνων. Έτσι, κάτω από την εποπτεία των δρα Roberto Perna, Milena Melfi και καθ. Dimiter Çondi, ερευνητές και φοιτητές των πανεπιστημίων Οξφόρδης, Macerata και Αργυροκάστρου, φέρνουν στο φως άγνωστες πτυχές της αρχαίας πόλης χρησιμοποιώντας τις τελειότερες τεχνικές ανασκαφής, αποτύπωσης χώρων και ευρημάτων, καταγραφής, και γεωφυσικής έρευνας. Το όλο εγχείρημα χρηματοδοτείται από τη Ρωμαϊκή Εταιρεία (Βρετανία). Η ιστορία της Αδριανούπολης είναι λίγο ως πολύ γνωστή. Η θέση κατοικήθηκα από τη φυλή των Χαόνων (στους οποίους επίσης ανήκαν οι πόλεις Βουθρωτό, Φοινίκη και Αντιγόνεια). Στα αρχαϊκά χρόνια η πόλη δέχθηκε ισχυρή επίδραση από τη γειτονική Κέρκυρα ενώ στη συνέχεια συμμαχούσε, όπως και οι άλλες πόλεις των Χαόνων, με διάφορες ελληνικές πόλεις. Από τον 3ο Μακεδονικό Πόλεμο και μετά, οι Χάονες ήταν σύμμαχοι των Ρωμαίων. Η φιλία των Χαόνων με τους Ρωμαίους ήταν που εξασφάλισε τη συνέχεια στην κατοίκηση των πόλεών τους κατά τη ρωμαϊκή περίοδο. Όταν 150.000 άτομα από 70 πόλεις της Ηπείρου έφυγαν από της κατεστραμμένες εστίες τους ως σκλάβοι, οι πόλεις των Χαόνων στην κοιλάδα του ποταμού Δρίνου, ανάμεσά τους και η Αδριανούπολη, ευδοκιμούσαν: στην αρχή ως γέφυρα Ανατολής και Δύσης και μετά τη διαίρεση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας ως συνοριακές πόλεις στα όρια του Ανατολικού Κράτους. Σήμερα, η Αδριανούπολη είναι μια ερειπωμένη οικιστική θέση επιφάνειας περίπου 400τ. μ. που βρίσκεται κοντά στο χωριό Sofratike, 14χλμ. Ν. του Αργυροκάστρου, στην ευρύτερη περιοχή της Δρόπολης (παραφθορά του «Αδριανούπολη») η οποία χαρακτηρίζεται για το ελληνικό πληθυσμιακό της στοιχείο. Οι πρόσφατες γεωφυσικές μελέτες έχουν δείξει ότι η αρχαία πόλη ήταν χτισμένη σύμφωνα με το ιπποδάμειο σύστημα, ωστόσο εντυπωσιακά παραμένουν το αρχαίο της θέατρο που χρονολογείται την εποχή του Αδριανού (117-138) και ένα μνημειακό σύμπλεγμα κτιρίων που περιλάμβανε θέρμες. Αυτό είναι το κτίριο που φέρνει σιγά σιγά στο φως η αρχαιολογική ομάδα των Perna, Melfi και Çondi, καταφέρνοντας να προσδιορίσει την ανάπτυξή του, τις χρονολογικές του φάσεις και το ρόλο του στην πόλη. Έτσι, γύρω από τις θέρμες, που κατασκευάστηκαν επί Αδριανού για να αποτελέσουν μνημειακό σύμπλεγμα με το θέατρο, υπήρχαν σημαντικά κτίσματα ήδη από τα ελληνιστικά χρόνια, ενώ όλο το κτίσμα όπου περιλαμβάνονταν μετασκευάστηκε σε Βασιλική επί Ιουστινιανού, με την επανίδρυση της πόλης με το όνομα «Ιουστινιανούπολη». Στο θέατρο επίσης, όπου έγινε συντήρηση της ορχήστρας, βρέθηκαν προ-αδριάνεια κατάλοιπα: ένας κυρτός τοίχος με τοιχοδομία «ashlar» μπορεί να ήταν τμήμα είτε ελληνιστικού θεάτρου, είτε βουλευτηρίου. Μελέτες από το Πανεπιστήμιο Μacerata δείχνουν επίσης την ύπαρξη, κάτω από τη γη, θεμελίων περίστυλων οικιών με εσωτερικές αυλές σε κεντρικά σημεία της πόλης ενώ ερευνάται επίσης ένα νεκροταφείο των Αυτοκρατορικών χρόνων και της ύστερης Αρχαιότητας που καλύπτει μεγάλη έκταση εκτός των ορίων της πόλης. Η ανασκαφή σε αυτό έφερε στο φως έξι ταφές όπου τα σώματα των νεκρών, με τα χέρια σταυρωμένα στο στήθος, κείτονταν σε λάκκους εσωτερικά επενδυμένους με λίθους και συνοδευόμενοι από λιγοστά κτερίσματα. Επιφανειακή έρευνα έχει αναδείξει τη σημασία των περιχώρων της πόλης όπου ταυτίστηκαν περισσότερες αρχαιολογικές θέσεις. Η αρχαιολογική ομάδα ασχολείται με την καταγραφή όλων αυτών των θέσεων σε βάση πληροφοριών με σκοπό να μελετήσει και να αναδείξει τα οικιστικά μοντέλα που επικράτησαν σε αυτή τη γωνιά των Βαλκανίων σε μια περίοδο κοσμογονικών αλλαγών για όλη την Ευρώπη.
>
>

Ο Μινωίτης που βγήκε από το χώμα

Το Βήμα
Ο σεισμός ήταν μεγάλος, το κτίριο κινήθηκε ολόκληρο προς τη μία μεριά και μετά προς την άλλη, και ενώ οι δονήσεις συνεχίζονταν οι τοίχοι άρχισαν να υποχωρούν, τα ξύλινα δοκάρια που το στήριζαν έσπασαν και κάποια στιγμή ήρθε η κατάρρευση. Οι όροφοι έπεσαν, τα δάπεδα του ενός βρέθηκαν επάνω από τα δάπεδα του άλλου εξαφανίζοντας τα ενδιάμεσα κενά και πλήθος από αντικείμενα κατρακύλησαν και εγκλωβίστηκαν ανάμεσά τους. Πέρασαν περίπου 3.600 χρόνια από τότε που συνέβη αυτή η μεγάλη καταστροφή στη Ζώμινθο του Ψηλορείτη και σε όλη τη μινωική Κρήτη. Ώσπου ένα μεσημέρι στο τέλος του περασμένου Ιουλίου, την ώρα ακριβώς που η αρχαιολόγος Έφη Σαπουνά-Σακελλαράκη ξεναγούσε τους κατοίκους των Ανωγείων στην ανασκαφή, μέσα από τα χώματα αναδύθηκε ένας ωραίος χάλκινος Μινωίτης. Με μακρύ ένδυμα και ζωνάρι στη μέση, με το ένα χέρι στο μέτωπο και το άλλο ίσιο στους γλουτούς, αλλά και με περίτεχνη κόμη: έναν κότσο στο πίσω μέρος του κεφαλιού από όπου ξεπηδούν πλόκαμοι. «Το ειδώλιο είναι στην τελετουργική “στάση του αποσκοπείν”, αφού το χέρι επάνω από τα μάτια δηλώνει, κατά τους θρησκειολόγους, ότι θέλει να αποφύγει το θάμβος της θεότητας» λέει η κυρία Σαπουνά-Σακελλαράκη. Παρότι έχει μελετήσει μεγάλο αριθμό ειδωλίων από τις Αρχάνες, τα Κύθηρα, το Ιδαίο Άντρο, δηλώνει εντυπωσιασμένη. «Τέτοια ειδώλια δεν βρίσκονται πλέον εύκολα in situ και αυτό διευκόλυνε τη χρονολόγησή του από το 1600 π.Χ.» επισημαίνει. Σε αυτή την πρώτη ανασκαφή, η οποία διεξήχθη χωρίς τον Γιάννη Σακελλαράκη, τον σπουδαίο αρχαιολόγο που απεβίωσε τον περασμένο Οκτώβριο, τα ευρήματα ήρθαν να τον δικαιώσουν περίτρανα. Αυτή η μινωική θέση στα 1.200 μέτρα επάνω στο βουνό και στο δρόμο από την Κνωσό προς το Ιδαίο Άντρο, ένα τεράστιο κτίριο με ισχυρούς πέτρινους τοίχους που καλύπτει έκταση 1.600 τ.μ. και χρονολογείται από τις αρχές του 17ου αιώνα π.Χ., ανατρέπει όντως τα ως σήμερα δεδομένα για τα μινωικά ανάκτορα.

Σφραγίδες, χάντρες, δακτυλίδια
Το ειδώλιο αποτελεί το εκπληκτικό εύρημα της εφετινής ανασκαφής στη Ζώμινθο αλλά δεν είναι το μοναδικό. Σφραγίδες –η μία με παράσταση λέοντα και η άλλη με δύο υδρόβια πτηνά–, χάντρες από αχάτη και σάρδιο (από κάποιο περιδέραιο που έσπασε την ώρα του σεισμού), ένα χάλκινο τριγωνικό περίαπτο και ένα χάλκινο επίσης δακτυλίδι με κεφαλές όφεων, σκουλαρίκι, μαχαίρι, αλλά και ένα πήλινο κέρατο που προέρχεται από ένα μεγάλο ρυτό (τελετουργικό αγγείο) σε μορφή ταύρου δημιουργούν μια νέα εικόνα για το μέγαρο της Ζωμίνθου. Σε αυτά να προστεθεί και μία ακόμη έκπληξη: ένα χρυσό έλασμα της Παλαιοανακτορικής εποχής (1700 π.Χ.) τυλιγμένο σε ρολό, από αυτά που ανέθεταν οι προϊστορικοί άνθρωποι στα ιερά ως ευχή ή κατάρα. Μόνο που όταν το ξετύλιξαν οι αρχαιολόγοι φάνηκε να είναι χαραγμένο επάνω του ένα μινωικό πλοίο! «Οι Μινωίτες που κατοικούσαν εδώ δεν ήταν βοσκοί ή τουλάχιστον δεν ήταν μόνον αυτό, διότι τα πολυτελή αντικείμενα δείχνουν πλούτο και υψηλό επίπεδο ζωής παρά το μεγάλο υψόμετρο» λέει η κυρία Σαπουνά-Σακελλαράκη. «Η Ζώμινθος είχε μια δραστηριότητα πολλαπλής μορφής, οικονομικής και λατρευτικής, πιθανώς και με κοινωνική διαστρωμάτωση λόγω της ύπαρξης των εργαστηρίων. Δεν ήταν απλώς ένας σταθμός προς το Ιδαίο Άντρο, δεν ήταν μόνο το κέντρο προμήθειας της Κνωσού σε μαλλί και άλλα ζωικά προϊόντα. Η θέση του κτιρίου, το μέγεθός του, καθώς και η προσεκτική κατασκευή του προϋποθέτουν την ύπαρξη μιας κεντρικής Αρχής που είχε στον έλεγχό της τους πόρους της περιοχής» προσθέτει. Αυτό το ιδιότυπο μινωικό κέντρο, που όμοιό του δεν έχει ανασκαφεί ως τώρα στην Κρήτη, ανοίγει νέους δρόμους στην έρευνα. Όπως λέει η αρχαιολόγος, «οφείλουμε να εξετάσουμε από την αρχή και σε νέα βάση, απαλλαγμένη από τα ως τώρα στερεότυπα, το θέμα των ανακτόρων της μινωικής Κρήτης, γιατί αυτό το σημαντικό κέντρο στα βουνά προσθέτει νέα στοιχεία στη μελέτη της διάρθρωσης του μινωικού κόσμου».

Οι θυσίες των ταύρων
Σεισμός και φωτιά είχαν καταστρέψει περί το 1700 π.Χ. το πρώτο μέγαρο της Ζωμίνθου της Παλαιοανακτορικής εποχής. Σε αυτό έφθασε η αρχαιολόγος Έφη Σαπουνά-Σακελλαράκη αποκαλύπτοντας σημαντικά στοιχεία της δομής του. Στην «αυλή» με το καλοφτιαγμένο δάπεδο ήρθε στο φως πρόπυλο με δύο κίονες. Σε μικρή απόσταση μια πέτρινη ορθογώνια κατασκευή (διαστάσεων 50x40x60 εκ.) θα μπορούσε να είναι βωμός αφού γύρω της βρέθηκαν υπολείμματα από οστά ταύρων, προφανώς από θυσίες. Εκεί εντοπίστηκε άλλωστε και το μεγάλο πήλινο κέρατο από κεφαλή ταύρου. Στη συνέχεια της αυλής με τους κίονες, ένα κατώφλι με πεσσούς οδηγεί σε μια άλλη σπουδαία αίθουσα, όπου δίπλα σε έναν κίονα αποκαλύφθηκε τεράστια κυκλική εστία με καμένο χώμα στο εσωτερικό της και πήλινο περιχείλωμα, που διατρέχεται από εγχάρακτη σπείρα. Δίπλα της εντοπίστηκε το χρυσό έλασμα, κτήμα κάποιου Μινωίτη που δεν πρόφθασε να το αναθέσει στον θεό.
>
>

Έκθεση «Από την Αρχαιότητα στο Βυζάντιο» στη Νέα Υόρκη

Το Βήμα
Τον ενδιάμεσο κρίκο ανάμεσα στην αρχαιότητα και το Βυζάντιο, εκείνη τη μακρά περίοδο όπου ο ένας κόσμος κατέρρεε συμπαρασύροντας μαζί του καλά και άσχημα και ο νέος αναδυόταν μέσα από καινούργιες δυνάμεις, διερευνά η έκθεση «Μετάβαση από τον Αρχαίο στο Βυζαντινό Κόσμο», που πρόκειται να παρουσιαστεί τον Δεκέμβριο στο Ίδρυμα «Αλέξανδρος Ωνάσης» στη Νέα Υόρκη. Με 150 αρχαία αντικείμενα, τα οποία προέρχονται από την Ελλάδα κυρίως αλλά και από αμερικανικά μουσεία, αυτή η έκθεση φιλοδοξεί να δείξει τι συνέβη με την κατάρρευση της αρχαιότητας, πώς ο κόσμος άρχισε να στρέφεται προς το χριστιανισμό αλλά και σε ποιο βαθμό τα παλαιά ήθη διατηρούνταν ζωντανά ακόμη, τόσο μάλιστα, ώστε να τα οικειοποιηθεί και η νέα θρησκεία. Η έκθεση θα εγκαινιαστεί στις 6 Δεκεμβρίου στο Olympic Tower της Νέας Υόρκης όπου είναι η πολιτιστική στέγη του Ιδρύματος και θα διαρκέσει ως τις 21 Μαΐου του 2012. Την περίοδο από την Ύστερη Αρχαιότητα ως το τέλος της πρώιμης Βυζαντινής εποχής, δηλαδή ως το τέλος της βασιλείας του Ηρακλείου το 641, όταν οι Άραβες κατέκτησαν τη Συρία και την Παλαιστίνη και στη συνέχεια την Αίγυπτο, οπότε και αρχίζει ο Βυζαντινός Μεσαίωνας, καλύπτει η έκθεση. Πολύμηνη συνεργασία εξάλλου, ανάμεσα στο Ίδρυμα Ωνάση και τα ελληνικά μουσεία —δημόσια και ιδιωτικά—, συλλογές και Εφορείες Αρχαιοτήτων ανέδειξε τα αντικείμενα, τα οποία θα εκτεθούν ώστε να αποδοθεί το συγκεκριμένο θέμα. Μεγάλο μέρος των έργων μάλιστα είναι άγνωστο όχι μόνον στο ευρύ κοινό αλλά και στο ειδικό, καθώς δεν έχει εκτεθεί ποτέ εντός ή εκτός Ελλάδος.
Το εκθεσιακό σενάριο αναπτύσσεται σε επτά θεματικές ενότητες, οι οποίες συγκροτούνται από υποενότητες ώστε να παρουσιαστούν με τρόπο συνθετικό αλλά και εύληπτο όλες οι πτυχές της πολύπλοκης, σταδιακής αλλαγής που συντελέστηκε στη στρατιωτική και πολιτική, τη θρησκευτική, την οικονομική και την κοινωνική ζωή του Βυζαντίου. Η αρχή γίνεται με την ενότητα «Ύστερη Αρχαιότητα, μία εποχή όσμωσης», η οποία περιλαμβάνει τις «Αρχαίες λατρείες και τις μυστηριακές θρησκείες» και τους «Φιλοσόφους και Αποστόλους». Ακολουθεί η «Εδραίωση του Χριστιανισμού: Από τη νομιμοποίηση στην Εξουσία». Στη συνέχεια «Πόλεις και Δημόσιος Βίος» με τις υποενότητες «Πόλεις και Πολίτες», «Νομισματική αλλαγή» και «Θησαυροί νομισμάτων». Ο «Δημόσιος βίος» είναι η τέταρτη ενότητα στην οποία θα περιληφθούν τα «Δημόσια θεάματα» και «Η Ματαιοδοξία και οι Δεισιδαιμονίες». Ακολουθεί «Ο Θάνατος αρχή ζωής» με τα «Κοιμητήρια», τους «Μάρτυρες και τα Μαρτύρια». Στη συνέχεια «Η πρώτη χριστιανική λατρεία» με τους «Ναούς της νέας θρησκείας» και τη «Λειτουργία» και τελευταία είναι η ενότητα «Χριστιανική εικονογραφία: Παράδοση και καινοτομία» που αναπτύσσεται μέσα από τις υποενότητες «Από τα Φαγιούμ στις εικόνες» και «Από την αμφισημία στην καθαρότητα». Τα μουσεία που συμμετέχουν στην έκθεση με τον δανεισμό έργων τους είναι το Εθνικό Αρχαιολογικό, το Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης, το Βυζαντινό Μουσείο Αθήνας και το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης, το Νομισματικό Μουσείο, το Μουσείο Ακρόπολης, το Μουσείο Μπενάκη, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, το Μουσείο Κανελλοπούλου. Επίσης η Συλλογή Τσολοζίδη καθώς και 14 Εφορείες Αρχαιοτήτων. Δεκατρία έργα εξάλλου προέρχονται από τα αμερικανικά μουσεία: Art Gallery του Πανεπιστημίου Yale, Dumbarton Oaks Collection, Virginia Museum of Fine Arts, The Walters Art Gallery, Princeton University Art Museum, Metropolitan Museum New York, Cleveland Museum of Art. Σημειώνεται ότι όλες οι δαπάνες της έκθεσης και συγκεκριμένα ο σχεδιασμός, η ασφάλιση και μεταφορά των έργων, τα ταξίδια συνοδών, η έκδοση καταλόγου και έντυπων, οι παράλληλες εκδηλώσεις με εκπαιδευτικά προγράμματα, διαλέξεις κ. λπ. καλύπτονται από το Ίδρυμα Ωνάση, το οποίο πραγματοποιεί άλλωστε κάθε χρόνο μία μεγάλη πολιτιστική διοργάνωση στη Νέα Υόρκη που προβάλλει τον ελληνικό πολιτισμό.
>
>

Κτίρια-θησαυροί της Τράπεζας της Ελλάδος

Τα Νέα
Τι γυρεύει ένα φλουρί κωσταντινάτο κάτω από τα πόδια των περαστικών της οδού Πανεπιστημίου; Γιατί στα Χανιά έχει φτιαχτεί ένα απόρθητο κάστρο από μπετόν; Πόσοι θησαυροί χωρούν στο σπίτι ενός Λατίνου αρχιεπισκόπου; Αν τις ερωτήσεις έθετε το «Τέρας» ελάχιστοι θα ήταν εκείνοι που θα γίνονταν «Εκατομμυριούχοι», κι ας έχουν όλες τον ίδιο κοινό παρονομαστή: την Τράπεζα της Ελλάδος. Θα απαντηθούν όλες, όμως, κι ακόμη περισσότερες, σε μια έκθεση γεμάτη ιστορίες με πολύτιμους θησαυρούς –που δεν έχουν μόνο χρώμα χρυσού, αλλά και άρωμα αρχιτεκτονικής–, πολιτικά παιχνίδια, άλυτα αινίγματα, φωτογραφίες, σχέδια, έπιπλα και έργα τέχνης. Μια έκθεση αφιερωμένη στα 29 κτίρια της Τράπεζας της Ελλάδος –από την Ξάνθη και την Κέρκυρα έως τη Ρόδο και τα Χανιά– που συνδιοργανώνουν τα Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη και η Τράπεζα της Ελλάδος στο κτίριο του Μουσείου, στην οδό Πειραιώς. Πρωταγωνιστής δεν θα μπορούσε παρά να είναι το κεντρικό κτίριο της τράπεζας – ένα από τα ελάχιστα στην καρδιά της Αθήνας που καταλαμβάνει ένα ολόκληρο οικοδομικό τετράγωνο (Πανεπιστημίου, Εδουάρδου Λω, Σταδίου και Ομήρου). Το διατηρητέο πλέον κτίριο πέρασε τα δικά του δεινά και χρειάστηκε μισό αιώνα για να πάρει την όψη που έχει σήμερα, καθώς θεμελιώθηκε το 1933, αλλά την τελική του μορφή την πήρε μόλις το 1982. Πολιτικές κόντρες που είχαν ως στόχο τη συγχώνευση Εθνικής και Τράπεζας της Ελλάδος, αλλά κι ένας αρχιτεκτονικός διαγωνισμός χωρίς νικητή δυσχέραιναν την ανέγερση ενός κεντρικού καταστήματος. Και να σκεφτεί κάποιος πως το κατάστημα της Αθήνας ήταν το τρίτο ιδιόκτητο της τράπεζας, καθώς ήδη λειτουργούσαν του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης. Ύστερα από πιέσεις τελικά πραγματοποιήθηκε η τελετή θεμελίωσης στις 20 Νοεμβρίου του 1933. «Ο τότε διοικητής της τράπεζας, Εμμανουήλ Τσουδερός, έριξε στα θεμέλια όχι ένα συνηθισμένο νόμισμα όπως θέλει το έθιμο, αλλά ένα χρυσό κωσταντινάτο φλουρί που χαρίζουν στα νεογέννητα, καθώς θεώρησε νεογέννητη και την τράπεζα», εξηγεί στα «ΝΕΑ» η αρχιτέκτων, καθηγήτρια του ΕΜΠ, Μάρω Καρδαμίτση-Αδάμη, η οποία ανακάλυψε με τους συνεργάτες της στο αρχείο της τράπεζας περισσότερα από 10.000 σχέδια, επιλογή των οποίων θα φιλοξενηθεί στην έκθεση. «Το κωσταντινάτο αυτό έδωσε την ιδέα ώστε να τοποθετηθεί κι ένα ψηφιδωτό με τους Αγίους Κωνσταντίνο και Ελένη, έργο του Αγήνορα Αστεριάδη, πάνω από την πόρτα του θησαυροφυλακίου για να το προστατεύουν», συνεχίζει η κ. Αδάμη-Καρδαμίτση. Λιτό και στιβαρό ώστε να αποπνέει ασφάλεια, «ένα από τα σημαντικότερα κτίρια της Αθήνας που καταφέρνει να συμβιβάσει την κλασική μορφή με τη μοντέρνα θεώρηση» έγινε βάσει των σχεδίων των Κίμωνα Λάσκαρη (έργο του και οι προσφυγικές πολυκατοικίες στην Αλεξάνδρας) και Δημήτρη Τριποδάκη (αρχιτέκτονα ανάμεσα σε άλλα του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου στην οδό Πεσμαζόγλου), που πήραν τον πρώτο έπαινο στο διαγωνισμό του 1929 υπό την εποπτεία των αρχιτεκτόνων Ν. Ζουμπουλίδη και Κ. Παπαδάκη της τεχνικής υπηρεσίας της Τράπεζας. Μπορεί δε το κεντρικό κτίριό της –συνολικού εμβαδού 6.025 τ.μ.– να κλέβει την παράσταση. Μπορεί μέσα από τα εκπληκτικά σχέδια-ακουαρέλες που είχε καταθέσει η τότε αφρόκρεμα των αρχιτεκτόνων να «διαβάζουμε» τη μόδα της εποχής του Μεσοπολέμου. Άλλωστε, οι συμμετοχές στον συγκεκριμένο διαγωνισμό έφταναν τις 21 – ανάμεσά τους το δίδυμο Βασίλης Κασσάνδρας και Λεωνίδας Μπόνης, που έχουν σχεδιάσει το γειτονικό Μετοχικό Ταμείο Στρατού. Ξεχωριστές ιστορίες κρύβουν τα παραρτήματα της τράπεζας, από την Αλεξανδρούπολη ώς τα Χανιά και από τη Θεσσαλονίκη ώς τη Ρόδο, αν και αρκετά από τα παραρτήματα δεν λειτουργούν πλέον και τα κτίρια έχουν αλλάξει χρήση, όπως του Αργοστολίου που σήμερα φιλοξενεί το δημαρχείο. Με απόρθητο κάστρο από μπετόν μοιάζει το υποκατάστημα της τράπεζας στα Χανιά που χτίστηκε λίγο μετά τον Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ίσως να μη μοιάζει περίεργη αυτή η πληροφορία, καθώς όλα τα τραπεζικά κτίρια έχουν ειδικές προδιαγραφές ασφαλείας. Αν σκεφτεί όμως κάποιος ότι την περίοδο του Β´ Παγκοσμίου Πολέμου στα Χανιά μεταφέρθηκε ο χρυσός από τα θησαυροφυλάκια της Αθήνας, ο οποίος ταξίδεψε εν συνεχεία στο Γιοχάνεσμπουργκ και κατόπιν στην Αγγλία (πριν επιστρέψει στην Ελλάδα), τότε δεν μπορεί να αποκλειστεί η υπόθεση πως η τράπεζα ήθελε να είναι προετοιμασμένη σε μια ενδεχόμενη νέα πολεμική σύρραξη. Στον 17ο αιώνα χρονολογείται το παράρτημα της Κέρκυρας. Πριν φιλοξενήσει τη δραστηριότητα της τράπεζας, ήταν το σπίτι του Λατίνου Αρχιεπισκόπου, επί γαλλικής κατοχής αποτέλεσε την έδρα του κυβερνείου, ενώ στα χρόνια της αγγλοκρατίας φιλοξένησε την Ιόνιο Βουλή.
>
>

Καταστράφηκαν 1.700 μνημεία στην πρώην Γιουγκοσλαβία

Αγγελιοφόρος
Περίπου 1.700 μνημεία, ορισμένα από τα οποία συγκαταλέγονται στη λίστα Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO, καταστράφηκαν στη διάρκεια των πολέμων στην πρώην Γιουγκοσλαβία, στους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ και στις συγκρούσεις στο Κόσοβο. Στη διάρκεια των πολεμικών συρράξεων στην πρώην Γιουγκοσλαβία εξαφανίστηκαν επίσης χιλιάδες έργα τέχνης, εικόνες και θρησκευτικά αντικείμενα. Μόνο στη Σερβία, κατά τους βομβαρδισμούς του ΝΑΤΟ το 1999, 175 μνημεία υπέστησαν ζημιές ή καταστράφηκαν. Σύμφωνα με στοιχεία του σερβικού ινστιτούτου για την προστασία των μνημείων, 23 μεσαιωνικές μονές και μεγάλος αριθμός εκκλησιών υπέστησαν ζημιές, μεταξύ των οποίων και μουσουλμανικά τεμένη στην Τζακόβιτσα, στο Πετς και στο Πρίζρεν του Κοσόβου. Η μονή Γκρατσάνιτσα υπέστη, επίσης, ζημιές και τώρα έχει συμπεριληφθεί στη λίστα της UNESCO. Το ΝΑΤΟ βομβάρδισε το κτίριο Μπανόβινα (έδρα του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Βοϊβοντίνα) στο Νόβι Σαντ και την έδρα της σερβικής κυβέρνησης και του υπουργείου Εξωτερικών. Η μονή Βοϊλόβιτσα, κοντά στο Πάντσεβο, επλήγη επίσης. Κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων στο Κόσοβο καταστράφηκαν 76 μνημεία, τα 71 από τα οποία σερβικά. Από την άφιξη της ειρηνευτικής δύναμης του ΝΑΤΟ στο Κόσοβο (KFOR) τον Ιούνιο του 1999 έως το Μάιο του 2001 υπολογίζεται ότι καταστράφηκαν 107 θρησκευτικά μνημεία, τα περισσότερα σερβικά. Σύμφωνα με στοιχεία της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, το 2004 οι αναταραχές στο Κόσοβο είχαν ως αποτέλεσμα την πυρπόληση 35 θρησκευτικών κτιρίων, τα 18 από τα οποία ήταν μνημεία. Καταστράφηκαν η μονή Ντέβιτς, το κονάκι της Μονής Αρχαγγέλου και η εκκλησία της Παναγίας Λιέβιτσκα, η οποία στη συνέχεια εντάχθηκε στη λίστα της UNESCO. Επίσης 438 ορθόδοξα μνημεία καταστράφηκαν ή υπέστησαν ζημιές στη διάρκεια των πολέμων στην Κροατία και στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, ενώ χάθηκαν περίπου 7.000 εικόνες από ορθόδοξους ναούς. Σύμφωνα με την Καθολική Εκκλησία, 450 ναοί της καταστράφηκαν στη διάρκεια του πολέμου στη Γιουγκοσλαβία. Η Ισλαμική Κοινότητα αναφέρει ότι 650 ισλαμικά μνημεία καταστράφηκαν. Στις συγκρούσεις του 1990, μεταξύ άλλων, παραστρατιωτικές δυνάμεις κατέστρεψαν στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη την παλιά γέφυρα του Μόσταρ, σύμβολο της πόλης, που αργότερα ανακατασκευάστηκε.
>
>

Αντίστροφη μέτρηση για το Μουσείο Μεταλλείας-Μεταλλουργίας Λαυρίου

Καθημερινή
Ένα ακόμη βήμα για την κατασκευή του Μουσείου Μεταλλείας-Μεταλλουργίας Λαυρίου έγινε μετά την έγκριση της αρχιτεκτονικής και ηλεκτρολογικής μελέτης του διατηρητέου κτιριακού συγκροτήματος του Μηχανουργείου, το οποίο βρίσκεται στο Τεχνολογικό και Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου και πρόκειται να στεγάσει το Μουσείο. Το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού, μετά την εισήγηση του αρχιτέκτονα Νίκου Χαρκιολάκη, ενέκρινε ομόφωνα τη μελέτη, την οποία εκπόνησε ερευνητική ομάδα του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου, υπό τη διεύθυνση των καθηγητών Ι. Λιακατά, Σ. Χαραλαμπίδου και Ν. Μπελαβίλα, καθώς και του δρα Ιστορικού Γ. Δερμάτη, με τη χρηματοδότηση της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Ανατολικής Αττικής. Το Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου είναι ένας οργανισμός επιστημονικής έρευνας, εκπαίδευσης, επιχειρηματικής δραστηριότητας και πολιτισμού, και αποτελεί μοναδικό μνημείο βιομηχανικής αρχαιολογίας και αρχιτεκτονικής. Ιδρύθηκε στη θέση της παλαιάς Γαλλικής Εταιρείας Λαυρίου το 1992, με πρωτοβουλία του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Σήμερα αποτελεί ουσιαστικά το μοναδικό Τεχνολογικό Πάρκο στην περιοχή της Αττικής που εξειδικεύεται σε τομείς της σύγχρονης εφαρμοσμένης τεχνολογίας, όπως είναι η πληροφορική, η ηλεκτρονική τεχνολογία, οι τηλεπικοινωνίες, η ρομποτική, η τεχνολογία λέιζερ, η περιβαλλοντική τεχνολογία, η εξοικονόμηση ενέργειας, η ναυπηγική, η θαλάσσια τεχνολογία, κ.ά. Η ίδρυση και η λειτουργία του Μουσείου Μεταλλείας-Μεταλλουργίας Λαυρίου εντός του πάρκου είναι ένα έργο με ιστορικό, τεχνολογικό, πολιτιστικό, ερευνητικό, εκπαιδευτικό και αναπτυξιακό περιεχόμενο, εθνικής και ευρωπαϊκής εμβέλειας, που θα συμπληρώσει τον μητροπολιτικό πολιτιστικό ρόλο της πρωτεύουσας και θα εμπλουτίσει με έναν σύγχρονο τρόπο την αναπτυξιακή, πολιτιστική εικόνα της Ελλάδας. Συγκεκριμένα, το προτεινόμενο έργο θα συμβάλει στην ανάδειξη, μέσω πολλαπλών υλικών και άυλων εκθεμάτων, του βιομηχανικού κόσμου των μεταλλείων και της μεταλλουργίας, σε συνάρτηση και με την ιστορική εξέλιξη, από το αρχαίο μεταλλευτικό Λαύριο έως τη βιομηχανική επανάσταση στην Ευρώπη. Όλα τα μηχανήματα, καθώς και κάθε είδους πάγκοι, τράπεζες, εργαλεία, ηλεκτρικοί πίνακες, ιμάντες, και γενικά όλος ο ιστορικός μηχανολογικός, ηλεκτρολογικός και εργαλειακός εξοπλισμός των χώρων θα διατηρηθεί και θα αποτελεί πλέον μουσειακό έκθεμα. Ο εξοπλισμός αυτός θα συντηρηθεί και θα εκτεθεί πλαισιωμένος από ειδικές κατασκευές (προθήκες, γυάλινα πετάσματα, βάθρα, μπάνερς κ.ά.), σύμφωνα με τη σχετική μουσειογραφική μελέτη που έχει ήδη εγκριθεί από το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού. Το διατηρητέο κτιριακό συγκρότημα του Μηχανουργείου, όπου θα στεγαστεί το μουσείο, αποτελείται από συνεχόμενα κτίρια σε δύο στάθμες, ενώ σε επαφή υπάρχουν δύο μεγάλες αίθουσες στις οποίες λειτουργούν ήδη συνεδριακός χώρος και αναψυκτήριο. Οι χώροι αυτοί θα μπορούν να συλλειτουργούν με το νέο μουσείο. Το έργο της δημιουργίας του μουσείου είναι πια ώριμο να ενταχθεί στο ΕΣΠΑ 2007-2013 και έχει προϋπολογισμό 1.250.000 ευρώ.
>
>

Αρχαίο Θέατρο Λάρισας: Έχει δουλειά για χρόνια…

Ελευθερία Λάρισας
Πολλή δουλειά μέχρι το 2015 σίγουρα και ίσως και μέχρι το 2017, ανάλογα με την ολοκλήρωση του Γ′ ΚΠΣ, έχει το Αρχαίο Θέατρο της Λάρισας, με το εξασφαλισμένο 1.500.000 ευρώ και άλλο 1.500.000 που ελπίζεται ότι θα δοθεί και αυτό. Ως τον Οκτώβριο θα έχουν προσληφθεί όλοι οι εργαζόμενοι που απαιτούνται, περίπου 20 άτομα, και το εργοτάξιο, που ξανάνοιξε πριν τρεις εβδομάδες μετά από 2 χρόνια «σιωπής», θα βρίσκεται σε πλήρη λειτουργία. Με την ολοκλήρωση του καθαρισμού όλου του χώρου του θεάτρου, από σκουπίδια και ρύπους, που ήταν η πρώτη και εντελώς απαραίτητη εργασία, η «Ελευθερία» συζήτησε με τον πρόεδρο της Επιστημονικής Επιτροπής του Αρχαίου Θεάτρου κ. Αθανάσιο Τζιαφάλια και τον αρχιτέκτονα μηχανικό και επιβλέποντα του έργου κ. Δημήτριο Καραγκούνη, οι οποίοι περιέγραψαν τις εργασίες που προβλέπονται να γίνουν σε πρώτη φάση, στο άμεσο μέλλον. Στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2007-2013 θα πραγματοποιηθούν εργασίες που στόχο έχουν την άμεση σταθεροποίηση και εξυγίανση της επιφάνειας των μαρμάρινων όσο και των πώρινων μελών που βρίσκονται στο χώρο του κυρίως θεάτρου, του σκηνικού οικοδομήματος, καθώς και στο χώρο των διάσπαρτων (διάσπαρτα σκηνικού οικοδομήματος και περιμετρικά της ορχήστρας). Παράλληλα θα επιτευχθεί η αισθητική αποκατάσταση των αρχιτεκτονικών μελών ώστε να δημιουργηθεί καλύτερη και πληρέστερη εικόνα του μνημειακού συνόλου. Ειδικότερα, θα εκτελεστούν: εκτεταμένες εργασίες καθαρισμού των μαρμάρινων και πωρολιθικών επιφανειών από ρύπους με ειδικό βιοκτόνο (ολοκληρώθηκαν). Στερεώσεις με επιφανειακούς εμποτισμούς, οι οποίοι δεν είχαν πραγματοποιηθεί στο έργο του Γ′ ΚΠΣ, καθώς και αισθητικές εξομαλύνσεις. Συγκόλληση θραυσμάτων ή απολεπίσεων που θα προκύψουν από νέες ταυτίσεις, κυρίως από το διάσπαρτο υλικό, το οποίο βρίσκεται ταξινομημένο σε ειδικό χώρο διάσπαρτων ΒΔ του θεάτρου, περίπου 4.000 κομμάτια. Συντήρηση μελών που αφορά, κυρίως, στην πλήρωση ρηγμάτων ή ρωγμών με ένεμα, δουλειά, που θα διαρκέσει μέχρι και το επόμενο έτος. Επιπλέον, θα πραγματοποιηθούν οι παρακάτω εργασίες με στόχο την καλύτερη προβολή, αναγνωσιμότητα και ανάδειξη του μνημείου: αποκατάσταση του χώρου πλησίον της δυτικής παρόδου του θεάτρου (προς την οδό Ηφαίστου) με τη δημιουργία πρανούς ύστερα από απομάκρυνση των θεμελίων των οικοδομών που κατεδαφίστηκαν στο πλαίσιο του Γ′ ΚΠΣ και στη συνέχεια επιχωμάτωση. Με την επέμβαση αυτή το μνημείο αναβαθμίζεται αισθητικά, ενώ παράλληλα μειώνονται και οι πιθανοί κίνδυνοι καταρρεύσεων χωμάτινων όγκων στο σημείο αυτό. Στον υπό διαμόρφωση χώρο στάθμευσης για ΑμεΑ θα τοποθετηθούν ενημερωτικές πινακίδες κατά μήκος της εισόδου επί της οδού Μητροπολίτου Αρσενίου και περιμετρικά του μνημείου. Σημειώνεται ότι θα τοποθετηθούν πινακίδες ειδικών προδιαγραφών για ΑμεΑ. Παραγωγή έντυπου οδηγού του μνημείου με φωτογραφίες και ενημερωτικών φυλλαδίων. Προβλέπεται ειδική έκδοση των παραπάνω και στο σύστημα Braille. Εγκατάσταση εργοταξιακού οικίσκου εξοπλισμένου κατάλληλα για τις ανάγκες της συντήρησης στο χώρο των διάσπαρτων του λόφου. Αεροφωτογράφιση του μνημείου στο σύνολό του, καθώς και των επί μέρους τμημάτων του, εργασία η οποία κρίνεται άκρως απαραίτητη κατ’ αρχήν για την αποτύπωση της σημερινής κατάστασης του μνημείου. Τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο πραγματοποιούνται εργασίες καθαρισμού του μνημείου και του ευρύτερου χώρου από φερτά υλικά, καθώς και εργασίες διευθέτησης του πρασίνου, λόγω της μη λειτουργίας του εργοταξίου επί διετία. Παράλληλα από τον πρόεδρο της επιστημονικής επιτροπής του Αρχαίου Θεάτρου κ. Αθανάσιο Τζιαφάλια και τον αρχιτέκτονα μηχανικό και επιβλέποντα του έργου κ. Δημήτριο Καραγκούνη, συντάσσονται εξειδικευμένες μελέτες που αφορούν στην αποκατάσταση των κλιμακίδων του κυρίως θεάτρου και του επιθέατρου καθώς και την Α′ φάση αποκατάστασης του σκηνικού οικοδομήματος. Σημειώνεται επίσης ότι από τους ίδιους συντάχθηκε πρόσφατα μελέτη αισθητικής παρέμβασης στην ανατολική πάροδο η οποία υποβλήθηκε και εγκρίθηκε από το Κ.Α.Σ. Τέλος, σε συνεργασία με την τεχνική υπηρεσία του Δήμου Λαρισαίων συντάχθηκε, υποβλήθηκε και εγκρίθηκε από το Κ.Α.Σ. μελέτη κατασκευής κλίμακας καθόδου στο μνημείο από την οδό Βενιζέλου καθώς και ανελκυστήρα για ΑμεΑ. Το σύνολο των εγκεκριμένων από το Κ.Α.Σ. μελετών θα ενσωματωθεί στην πρώτη τροποποίηση του ΤΔΕ και η υλοποίησή τους θα επιφέρει αύξηση του εγκεκριμένου προϋπολογισμού με επιπλέον 1.500.000 ευρώ.
>
>

Άλογα και άρματα 3.000 ετών βρέθηκαν στην Κίνα

Metro Online
Ανέπαφες και πλαισιωμένες από τα κατάλοιπα δώδεκα αλόγων προορισμένων να τις κινούν για 3.000 χρόνια εντοπίστηκαν πέντε άμαξες στην πόλη Λουαγιάνγικ της Κίνας. Η αναπάντεχη αποκάλυψη έγινε κατά τη διάρκεια των εκσκαφών για τη θεμελίωση νοσοκομείου. Τα αρχαία άρματα και τα ζώα που τα τραβούσαν ήταν τμήμα των κτερισμάτων ενός τάφου της δυναστείας των Δυτικών Ζου, εποχής της μεγάλης ανάπτυξης της φιλοσοφίας στην Κίνα και της δράσης του Κομφούκιου. Ιδιαίτερη θέση στην κοινωνία αυτή φαίνεται ότι κατείχε ο ιδιοκτήτης του τάφου, μάλλον στρατιωτικός ή εγγράμματος αξιωματούχος, που συνοδευόταν στην αιωνιότητα, εκτός από τις άμαξές του, από όπλα και αντικείμενα από χαλκό, εκλεκτή κεραμική και επιγραφές. Όλα βρίσκουν παράλληλα σε άλλα δείγματα του πολιτισμού της αρχαίας Κίνας, με σημαντικότερο τον Πήλινο Στρατό και την εξάρτυσή του. Ο ίδιος ο τάφος τέλος έχει τη μορφή κάθετης ορθογώνιας τάφρου.
>
>

Ειδώλια και Κοράνι στην κατοχή αρχαιοκαπήλων

FlashNews.gr
Μια από τις σημαντικότερες υποθέσεις αρχαιοκαπηλίας των τελευταίων ετών, με σπείρα που είχε απλώσει τα πλοκάμια της στην Κρήτη και στην οποία μάλιστα συμμετέχουν δύο ιερείς, αποκαλύφθηκε από τις αρχές. Ο ένας από τους δύο ιερείς, ο οποίος σύμφωνα με πληροφορίες έχει έδρα το χωριό συνελήφθη χθες, μαζί με άλλα πέντε άτομα, τέσσερα εκ των οποίων είναι επίσης από την Κρήτη. Όπως γράφει η εφημερίδα “Νέα Κρήτη” ο συλληφθείς ιερέας, που ιερουργεί σε ενορία της Ιεράς Μητρόπολης Γορτύνης και Αρκαδίας, ταξίδεψε χθες στην Αθήνα μαζί με άλλα τέσσερα άτομα, που σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία προέρχονται από το Ζαρό, τη Γένα και το Ρέθυμνο. Μαζί με άλλο ένα μέλος της σπείρας με καταγωγή από την Αθήνα έκλεισαν ραντεβού με τους υποψήφιους αγοραστές μιας σειράς αρχαίων αντικειμένων τα οποία η σπείρα είχε στην κατοχή της. Όλα τα αντικείμενα τα οποία διέθεταν προς πώληση ήταν εξαιρετικά πολύτιμα. Κύριο “μέρος” του εμπορεύματος ήταν ένα βαρύτιμο χρυσοποίκιλτο αραβικό αντίγραφο του Κορανίου, ηλικίας πάνω από 700 ετών (τοποθετείται στον 13ο αιώνα), το οποίο συμφώνησαν να αγοράσουν οι πελάτες. Όμως, όπως αποδείχτηκε στη συνέχεια, οι ενδιαφερόμενοι πελάτες-αγοραστές με τους οποίους είχε κλειστεί το ραντεβού των 6 μελών της σπείρας, ήταν άνδρες της ΕΛΑΣ στων οποίων την παγίδα έπεσαν οι φερόμενοι ως αρχαιοκάπηλοι.

Το ραντεβού με την αστυνομία
Η παγίδα ήταν καλοστημένη και περιλάμβανε και πολλά παζάρια, αφού οι μυστικοί αστυνομικοί κατόρθωσαν να κατεβάσουν την τιμή εκκίνησης των 10 εκατομμυρίων – τα οποία ζητούσαν ο ιερέας και οι συνεργάτες τους – στα 5 εκατομμύρια ευρώ, που συμφωνήθηκε να καταβληθούν ως τίμημα, όχι μόνο για το Κοράνι, αλλά και για άλλα αντικείμενα τα οποία ήταν εξίσου πολύτιμα. Το ραντεβού των δύο πλευρών για την οριστικοποίηση της συμφωνίας και την ανταλλαγή – χρήμα για Κοράνι και τα άλλα αντικείμενα – κλείστηκε στην μαρίνα της Βουλιαγμένης και όλοι οι εμπλεκόμενοι πήγαν επί τόπου. Μόλις ολοκληρώθηκε η “συναλλαγή”, οι αστυνομικοί αποκάλυψαν στους εμβρόνητους αρχαιοκάπηλους την αληθινή τους ταυτότητα. Φυσικά, αυτό που ακολούθησε ήταν η σύλληψη, τόσο του ιερέα όσο και των συνοδών του, που αμέσως μεταφέρθηκαν στη ΓΑΔΑ όπου και συνεχίζουν να κρατούνται. Οι αστυνομικοί δοκίμασαν άλλη μία έκπηληξη όταν στο αυτοκίνητο με το οποίο είχαν έλθει στο ραντεβού οι έξι της σπείρας, βρήκαν και τα υπόλοιπα αντικείμενα. Μεταξύ τους περιλαμβάνονται πέντε ορειχάλκινα υστερομινωικά αγαλματίδια, καθώς και μία επίσης μεταλλική σφραγίδα, πιθανότατα της ίδιας εποχής. εκτίμηση της αξίας αυτών των ευρημάτων δεν έχει γίνει ακόμη. Σε επικοινωνία του δικτύου FlashNews με τον σεβασμιότατο Μητροπολίτη Γορτύνης και Αρκαδίας Μακάριο, η Μητρόπολη περιμένει την επίσημη ενημέρωση από την Αστυνόμια, ώστε να πράξει “όχι όσα ορίζει ο νόμος, αλλά όσα ορίζουν το εκκλησιαστικό δίκαιο και οι ιεροί κανόνες”. Πάντως ο Μητροπολίτης δεν έκρυψε την αποδοκιμασία του για το ενδεχόμενο ιερωμένος να είναι αναμεμιγμένεος σε κύκλωμα αρχαιοκαπηλίας.

Ανακοίνωση του ΥΠΠΟΤ
Το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού εξέδωσε ανακοίνωση σύμφωνα με την οποία: “συνελήφθησαν έξι Έλληνες, στην κατοχή των οποίων βρέθηκαν 3 προϊστορικά χάλκινα αντικείμενα μάλλον Κρητικής προέλευσης, μία μετάλλινη σφραγίδα και ένα χειρόγραφο αραβικής γραφής”.
>
>

Έργο διάσωσης της μονής Προδρόμου

Αγγελιοφόρος
Ένα μεγάλο έργο αποκατάστασης προωθείται στη μονή Τιμίου Προδρόμου Σερρών, το περίφημο βυζαντινό μοναστήρι του 13ου αιώνα, από τα αρχαιότερα ολόκληρης της Μακεδονίας, που υπήρξε για αιώνες σημαντικό κέντρο πνευματικής και καλλιτεχνικής ακτινοβολίας. Το έργο αφορά στη συντήρηση και αποκατάσταση της βορειοδυτικής πτέρυγας της μονής και την απόδοσή της σε χρήση για την ικανοποίηση σύγχρονων λειτουργικών αναγκών διαμονής και φιλοξενίας, καθώς και για δημιουργία χώρων παραγωγής και επεξεργασίας προϊόντων. Θα χρηματοδοτηθεί με 3.300.000 ευρώ μέσω του ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας, όπως ανακοινώθηκε από την Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, μετά από αίτηση που κατέθεσε η Διεύθυνση Αναστηλώσεων Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού. Το βυζαντινό μοναστήρι, που έχει κηρυχθεί διατηρητέο μνημείο, είχε υποστεί σοβαρές ζημιές σε πυρκαγιά τον περασμένο Δεκέμβριο, όμως οι εργασίες που γίνονται τώρα δεν αφορούν το καμένο τμήμα. Στη βορειοδυτική πτέρυγα της μονής έχουν διαπιστωθεί φθορές των αρχιτεκτονικών και μορφολογικών στοιχείων, καθώς και προβλήματα στατικής επάρκειας. Η πτέρυγα αυτή έχει κτιστεί σε διαφορετικές χρονικές περιόδους, από το 14ο έως και το 19ο αιώνα, και έχει ενσωματώσει σειρά επεμβάσεων και μορφολογικών χαρακτηριστικών. Αφορά συνολική επιφάνεια 1.300 τετραγωνικών μέτρων και συγκροτείται σε τέσσερις ενότητες με κυρίαρχη αυτήν της πτέρυγας των ξενώνων, καθώς και μικρό κτίσμα στον κήπο, σιταποθήκη και κτίριο του φούρνου. Η μονή Τιμίου Προδρόμου βρίσκεται σε απόσταση 12 χλμ. βορειοανατολικά των Σερρών, στο βάθος χαράδρας του Μενοικίου όρους. Ιδρύθηκε περί τα 1270-1278 από το μοναχό Ιωαννίκιο και από τα πρώτα χρόνια της ίδρυσής της γνώρισε την εύνοια των βυζαντινών αυτοκρατόρων αποκτώντας σημαντική περιουσία. Με την ιστορία της μονής είναι συνδεδεμένο το όνομα του τσάρου της Σερβίας Στεφάνου Δουσάν, ο οποίος την ευεργέτησε. Στη μονή του Προδρόμου αποσύρθηκε ο πρώτος μετά την άλωση Πατριάρχης, Γεννάδιος Β′ Σχολάριος, όπου πέθανε και τάφηκε. Η μονή έχει την όψη μίας μικρής οχυρωμένης πολιτείας: εκτός από το Καθολικό και τον πύργο που ανήκουν στην αρχική φάση (14ος αι.), τα υπόλοιπα κτίρια (πτέρυγες κελιών, αποθήκες, εργαστήρια) χρονολογούνται σε διαφορετικές εποχές, από τον 15ο ως τον 19ο αιώνα. Στο Καθολικό και τα παρεκκλήσια σώζονται τοιχογραφίες που καλύπτουν μια περίοδο έξι αιώνων της ζωγραφικής τέχνης από τους χρόνους των Παλαιολόγων ως τους νεότερους, καθώς και εικόνες, εκκλησιαστικά κειμήλια, χειρόγραφα και αντικείμενα μικροτεχνίας που την καθιστούν αληθινό μουσείο της βυζαντινής τέχνης. Το έργο χρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Μακεδονίας-Θράκης 2007-2013» και συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης.
>
>

Η ανατομία ενός αγάλματος

Σύνταξη
Σε πρώτη ματιά είναι απλά ένα αρχαίο άγαλμα. Όποιος κοιτάξει πιο προσεκτικά τη νέα «ατραξιόν» του Λούβρου, όμως, διαπιστώνει ότι πρόκειται για ένα ξεχωριστό και αξιοσημείωτο έκθεμα. Ο κορμός, που χρονολογείται στον 3ο-2ο αι. π.Χ. και έχει ύψος 68 εκ., αποκαλύπτει πόσο λεπτομερείς ήταν οι γνώσεις ανατομίας την εποχή των Ετρούσκων. Τα όργανα που έχουν σμιλευτεί στο μάρμαρο –πνεύμονες, καρδιά, σπλάχνα, σπλήνα, ήπαρ, κύστη και προστάτης- οδηγούν στην υπόθεση ότι οι Ετρούσκοι έκαναν νεκροτομές, λέει ο Ζαν-Λυκ Μαρτινέ, διευθυντής του Τμήματος Ελληνικών, Ετρουσκικών και Ρωμαϊκών Αρχαιοτήτων του Λούβρου. Οι Ετρούσκοι ήταν ο λαός που πριν από τους Ρωμαίους κυριαρχούσε στη Βόρεια Ιταλία και σχεδόν σε ολόκληρη τη δυτική Μεσόγειο. Η προτομή, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των ειδικών, ανήκει στα αναθηματικά αγάλματα και προέρχεται από περιοχή κοντά στη Ρώμη. Ο αναθέτης είτε παρακαλούσε τους θεούς για την ίασή του είτε εκδήλωνε με αυτό τον τρόπο την ευγνωμοσύνη του για το γεγονός ότι θεραπεύτηκε. Παρόμοια αφιερωματική πρακτική έχουμε και στην αρχαία Ελλάδα με τα περίφημα «ανατομικά ανάγλυφα» από το ιερό του Ασκληπιού, απεικονίσεις ανθρώπινων μελών, με τα οποία οι λατρευτές ζητούσαν γιατρειά από τον θεό. Το παρισινό μουσείο απέκτησε το γλυπτό στα τέλη Ιουνίου, προς 249.000 ευρώ, σε δημοπρασία στον Πύργο του Σεβερνύ (κοιλάδα του Λουάρ). Η προτομή ανήκε προηγουμένως σε έναν Γάλλο γιατρό, που την είχε αγοράσει το 1960. Σύμφωνα με τις πληροφορίες του γιατρού, η προτομή προέρχεται από την ανασκαφική θέση Κανίνο βόρεια της Ρώμης. Εκεί, στην αρχαιότητα, βρισκόταν η ετρουσκική πόλη Βούλτσι. Ανατομικές γνώσεις συναντάμε, βέβαια, και πολύ πριν από τους Ετρούσκους. Έτσι, θεωρείται αποδεδειγμένο ότι πριν από 12000 χρόνια εφαρμοζόταν ήδη η πρακτική του «τρυπανισμού» (που σήμερα ονομάζεται κρανιεκτομή ή κρανιοτομή), η χειρουργική διάνοιξη του κρανίου. Παρόμοιες επεμβάσεις μαρτυρούνται και στην Εποχή του Χαλκού.
>
>

Η Nαυμαχία του Ναυαρίνου σε Dolby Digital

Καθημερινή
Ένας ακόμη λόγος υπάρχει πλέον για να επισκεφθεί κανείς την πανέμορφη πόλη της Πύλου, μετά τη σχετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου. Πρόκειται για το «Κέντρο Αναπαράστασης για τη Ναυμαχία του Ναυαρίνου», ένα έργο που στοχεύει στην ανάδειξη και προβολή της Ναυμαχίας του Ναυαρίνου, η οποία έγινε στις 20 Οκτωβρίου 1827 στον ομώνυμο κόλπο κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης. Η αναπαράσταση θα χρησιμοποιεί πολυμέσα και νέες τεχνολογίες –και λιγότερο εκθέματα– και θα πραγματοποιείται στο Νιόκαστρο της Πύλου, ένα μνημείο άρρηκτα συνδεδεμένο με την ιστορία της πόλης. Σύμφωνα με το σχεδιαζόμενο έργο, τα ιστορικά γεγονότα θα προβάλλονται μέσα σε ένα περιβάλλον ελεγχόμενου φωτισμού, σε μεγάλη οθόνη δύο επιπέδων, σχήματος ορθογωνίου παραλληλογράμμου και με ηχητική προσομοίωση τύπου Dolby Digital, ώστε οι επισκέπτες να έχουν την αίσθηση ότι συμμετέχουν πραγματικά. Μια αίσθηση η οποία θα ενισχύεται και από την προβολή του ουρανού στην κυρτή οροφή, που θα αναδεικνύει την έννοια των διαστάσεων του χώρου και δεν θα καθιστά απαραίτητα τα ειδικά γυαλιά προσομοίωσης. Το σύστημα θα βασίζεται στην προβολή γραφικών και κειμένου σε συστοιχία προβολικών συστημάτων και αναπαραγωγή ήχων με τη δραστηριοποίηση αισθητήρων διεπαφής, ελέγχου κίνησης και ήχου, οι οποίοι θα αποτελούν μέρος των σκηνικών ή των αντικειμένων. Θα εγκατασταθεί στο πατάρι της Αίθουσας Μεγάλου Θόλου, χωρίς να παρεμβαίνει και να αλλοιώνει την αισθητική του, ενώ θα δοθεί μεγάλη προσοχή στη μορφοποιημένη καλωδίωση ώστε να μην είναι εμφανής. Το σύγχρονο καινοτομικό μουσείο θα δίνει επίσης τη δυνατότητα παρουσιάσεων εκπαιδευτικού και ιστορικού περιεχομένου. Θα απευθύνεται σε όλους, μικρούς και μεγάλους, από μαθητές Γυμνασίων και Λυκείων και φοιτητές, μέχρι ιστορικούς ερευνητές, επισκέπτες των αρχαιολογικών χώρων και πάσης φύσεως τουρίστες. Στην ηλεκτρονική οπτικοακουστική παρουσίαση, που δεν θα ξεπερνάει τα 10 λεπτά, θα συμμετέχουν ανά επίσκεψη 15-20 άτομα.

Το Νιόκαστρο της Πύλου
Το φρούριο ονομάστηκε Νιόκαστρο, σε αντιδιαστολή με το παλαιότερο του Κoρυφασίου, το λεγόμενο και Παλαιόκαστρο. Άρχισε να κατασκευάζεται από τους Οθωμανούς το 1573, λίγο μετά την ήττα τους στη ναυμαχία της Ναυπάκτου το 1571, για να ελέγχει τη νότια είσοδο στον όρμο του Ναυαρίνου. Έμεινε στην κατοχή τους μέχρι το 1686, οπότε παραδόθηκε στους Ενετούς για να επιστρέψει το 1715 πάλι στους Τούρκους, οι οποίοι το ανακατέλαβαν μαζί με την Κορώνη και το Παλιοναβαρίνο. Από το 1816 έως το 1828 –οπότε και ελευθερώθηκε από τον Γάλλο στρατηγό Μαιζόν– κύριος του κάστρου ήταν ο Ιμπραήμ Πασάς. Μετά τον Β´ Παγκόσμιο Πόλεμο και την απελευθέρωση της Ελλάδας, χρησιμοποιήθηκε για αρκετό διάστημα ως φυλακή, για να αποδοθεί τελικά στην Αρχαιολογική Υπηρεσία. Οι φθορές, οι επισκευές και οι προσθήκες του, σημάδια της σημαντικής και πολύχρονης ιστορικής πορείας του, οδήγησαν στην αναστήλωση και στην αποκατάστασή του, που είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία γραφείων, αποθηκών, χώρων εργασίας, αίθουσας συνεδρίων ή εκθέσεων, καθώς και χώρων για ημιυπαίθριες εκθεσιακές ανάγκες. Το έργο θα αρχίσει να υλοποιείται μόλις μεταφερθεί η έκθεση της συλλογής του Γάλλου φιλέλληνα Rene Ρuaux, που στεγάζεται στην αίθουσα και πρόκειται να μεταφερθεί στο κτίριο του ολυμπιονίκη, Κ. Τσικλητήρα.
>
>

Τσεκούρια στην Κένυα αλλάζουν την ιστορία

Έθνος
Τα αρχαιότερα εξελιγμένα εργαλεία ηλικίας 1,76 εκατομμυρίων ετών ανακαλύφθηκαν στην Κένυα, από αρχαιολόγους που πιστεύουν ότι η κατασκευή τους επανατοποθετείται τουλάχιστον 300.000 χρόνια νωρίτερα από ό,τι πιστεύαμε έως τώρα. Τα μακρύτερα από αυτά τα προϊστορικά λίθινα τσεκούρια που ανακαλύφθηκαν στις όχθες της λίμνης Τουρκάνα έχουν μήκος 20 εκατοστά και έχουν σμιλευτεί και από τις δύο πλευρές, χαρακτηριστικό πιο εκλεπτυσμένων μεθόδων κατασκευής εργαλείων, οι οποίες αναπτύχθηκαν από τον Χόμο Ερέκτους, τον πρόγονο του σύγχρονου ανθρώπου. Στην ίδια περιοχή έχουν εντοπιστεί ίχνη εξαφανισμένων ζώων που ζούσαν την ίδια περίοδο, όπως πρωτόγονα είδη ρινόκερων, ιπποπόταμων, αλόγων, αντιλόπων και επικίνδυνων αρπακτικών, όπως μεγάλες γάτες και ύαινες. Προφανώς τα αρχαία αυτά εργαλεία έδιναν τη δυνατότητα στους πρώιμους ανθρώπους να συνθλίβουν, να κόβουν και να επεξεργάζονται τα πτώματα των ζώων. Εως τώρα, οι αρχαιολόγοι θεωρούσαν ότι τα αρχαιότερα εργαλεία τέτοιου είδους προέρχονταν από την Αιθιοπία, που ήταν ηλικίας 1,4 εκ. χρόνων, ενώ ανάλογα που έχουν εντοπιστεί στην Ινδία είναι περίπου 1 με 1,5 εκατομμυρίων ετών. Η αρχαιότερη ένδειξη κατασκευής εργαλείων από τους πρώιμους ανθρώπους βρέθηκε στην Τανζανία και τα πιο πρωτόγονα αυτά εργαλεία χρονολογούνται γύρω στα 2,6 εκατομμύρια χρόνια πριν.
>
>

Κέντρο πολιτιστικών δραστηριοτήτων το παλιό τελωνείο στα Χανιά

Cretalive
Πράσινο φως δόθηκε στην αξιοποίηση του χώρου του παλιού τελωνείου της πόλης των Χανίων ως χώρου πολιτισμού. Σύμφωνα με χτεσινή ανακοίνωση, εγκρίθηκε με υπογραφή του υπουργού Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων Γ. Ραγκούση η προσθήκη των πρόσθετων όρων στη διακήρυξη του έργου «Αποκατάσταση και Διαρρύθμιση του κτιρίου του παλαιού τελωνείου για τη δημιουργία κέντρου πολλαπλών πολιτιστικών δραστηριοτήτων».Έτσι, έγινε ένα ακόμα βήμα για την δημιουργία κέντρου πολλαπλών πολιτιστικών δραστηριοτήτων στο χώρο, που βρίσκεται στην καρδιά της παλιάς πόλης των Χανίων. «Η θετική αυτή εξέλιξη ήρθε ως αποτέλεσμα των συναντήσεων που είχε κατά τη διήμερη επίσκεψή του στην Αθήνα ο δήμαρχος Χανίων, Μανώλης Σκουλάκης, με το γενικό γραμματέα του υπουργείου Μεταφορών, Υποδομών και Δικτύων, Γιάννη Οικονομίδη και εν συνεχεία με τον υπουργό Γιάννη Ραγκούση, κατά την οποία ο κ. Σκουλάκης ζήτησε και πήρε “χέρι – χέρι” την υπογραφή της παραπάνω απόφασης», τονίζεται στην ανακοίνωση του δήμου Χανίων. Mε βάση τον προγραμματισμό που υπάρχει, ο δήμος Χανίων, θα προχωρήσει το επόμενο διάστημα στη δημοπράτηση του συγκεκριμένου έργου, προϋπολογισμού 7.600.000 ευρώ, με σκοπό την αποκατάσταση του κτιρίου του παλαιού τελωνείου (το οποίο έχει κηρυχθεί Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο, με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού) και την κατάλληλη διαμόρφωσή του, ώστε να αποτελέσει ένα σύγχρονο κέντρο πολλαπλών πολιτιστικών δραστηριοτήτων. Η διαδικασία προβλέπει την αποστολή των τευχών δημοπράτησης- τα οποία συντάχθηκαν από τις αρμόδιες υπηρεσίες του δήμου – μαζί με τη μελέτη του έργου στο περιφερειακό Συμβούλιο Δημοσίων Έργων για έγκριση καθώς και η αποστολή της διακήρυξης του έργου για έλεγχο στη Μονάδα Παρακολούθησης Δημοσίων Συμβάσεων ώστε στη συνέχεια να προχωρήσει η δημοπράτηση.
>
>

Η Ελληνική Ιστορική Εταιρεία στο διαδίκτυο

Σύνταξη
Νέο ιστότοπο διαθέτει η Ελληνική Ιστορική Εταιρεία.
Απλό στη σύλληψη αλλά εύχρηστο, το “παράθυρο” των Ελλήνων ιστορικών στο διαδίκτυο διαθέτει ειδικές κατηγορίες για την οργάνωση της εταιρείας, τη δραστηριότητά της, την ενημέρωση και την επικοινωνία των μελών. Ξεχωρίζει μεταξύ των άλλων η κατηγορία “Εκδοτική Δραστηριότητα” όπου ο περιηγητής του διαδικτύου μπορεί να βρει ψηφιοποιημένα τα τεύχη του επιστημονικού περιοδικού Βυζαντιακά καθώς και των πρακτικών των ετήσιων συνεδρίων της εταιρείας.

Για να περιηγηθείτε στον ιστότοπο πατήστε εδώ.

>
>

Βρήκαν «Κολοσσαίο»

Έθνος
Τα κατάλοιπα ενός τεράστιου αµφιθεάτρου, όπου εκπαιδεύονταν µονοµάχοι, ανακάλυψαν αρχαιολόγοι στα ανατολικά της Βιέννης, παρομοιάζοντας την κατασκευή του με αυτή του Κολοσσαίου της Ρώµης. Αποκαλώντας το νέο εύρηµα «συγκλονιστική ανακάλυψη», οι αρχαιολόγοι ισχυρίζονται επίσης ότι τα κατάλοιπα που εντοπίστηκαν µέσω ραντάρ µπορούν να συναγωνιστούν ως προς τη δοµή τους το Κολοσσαίο και το Ludus Magnus της Ρώµης. Το Ludus Magnus είναι η µεγαλύτερη από τις αρένες µονοµαχιών στην ιταλική πρωτεύουσα, ενώ το Κολοσσαίο είναι το µεγαλύτερο αµφιθέατρο που κατασκευάστηκε ποτέ στη ρωµαϊκή αυτοκρατορία. Η ανακοίνωση, που πραγµατοποιήθηκε από το αρχαιολογικό πάρκο Carnuntum, δεν παρείχε άλλες λεπτοµέρειες για την τοποθεσία και τη χρονολογία, οι οποίες όμως πιθανότατα θα ανακοινωθούν τη Δευτέρα.

>
>

Το μέλλον της αρχαιολογίας στη Ζάκυνθο

Ημέρα τση Ζάκυθος
Από ξεκάθαρους στόχους που θα οδηγήσουν σε επιτυχή αποτελέσματα αποτελείται το όραμα του προϊσταμένου της ΛΕ΄Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων κ. Αντώνη Βασιλάκη για την αρχαιολογία της Ζακύνθου. Ο κ. Βασιλάκης επισκέφθηκε το νησί όπου είχε επαφές με σημαίνοντα πρόσωπα της τοπικής αυτοδιοίκησης, προκειμένου να γνωστοποιηθούν οι στόχοι του: η οριοθέτηση των αρχαιολογικών χώρων του νησιού, η οργάνωση και η ανάδειξη, αρχικά, του μυκηναϊκού νεκροταφείου στο Καμπί και, στη συνέχεια, στο Κερί, η λειτουργία ενός χώρου, στον οποίο θα εκτίθενται τα αρχαιολογικά ευρήματα της Ζακύνθου, ο διορισμός αρχαιολόγου, που θα ασχολείται με τις προϊστορικές και κλασικές αρχαιότητες, καθώς και η συστηματοποίηση του ελέγχου σε ορισμένες οικοδομικές περιοχές της πόλης. Ο κ. Βασιλάκης δίνει ιδιαίτερη έμφαση στις ανασκαφές, οι οποίες πρόκειται να γίνουν στη Ζάκυνθο υπό τη Διεύθυνση της Υπηρεσίας του, σε συνεργασία με το Ολλανδικό Ινστιτούτο και τον καθηγητή αρχαιολογίας Gert Jan van Wijngaarden, δεδομένου ότι οι επιφανειακές αρχαιολογικές έρευνες του τελευταίου έχουν ολοκληρωθεί και ετοιμάζεται να καταθέσει αίτημα για ανασκαφές.
>
>

Η εποχή των κιβδηλοποιών

Spiegel online
Το 1563, υποτακτικοί του ιππότη Άντον Βάλντμποτ από το Μπάσενχαϊμ κίνησαν εφοπλισμένοι με κασμάδες και φτυάρια στα πλούσια αμπέλια του δεύτερου προκειμένου να τα φροντίσουν. Ξαφνικά, ένας από τους εργάτες έπεσε πάνω σε έναν ρωμαϊκό τάφο. Εντός του βρίσκονταν νομίσματα και μια μαύρη τεφροδόχος με οστά. Ο πλούσιος ευγενής όμως δεν ήταν ικανοποιημένος από το εύρημα. Έβαλε να προσθέσουν στο δοχείο με τα οστά μια πομπώδη αργυρή διακόσμηση. Ύστερα από αυτή την καλλωπιστική παρέμβαση, άρχισε να καυχιέται πως το «δοχείο» ήταν γνήσιο. Πράγμα που φυσικά δεν ήταν πλέον. Το συγκεκριμένο αντικείμενο αποτελεί μέρος μιας έκθεσης που άνοιξε τις πύλες της τον Απρίλιο αυτού του έτους στο Νεσατέλ της Ελβετίας και παρουσιάζει εντυπωσιακές απάτες στην ιστορία της τέχνης. Προτομές της φαραωνικής Αιγύπτου, κατασκευασμένες στα δαιδαλώδη σοκάκια του Καΐρου, εκτίθενται στο αρχαιολογικό μουσείο “Laténium”, όπως και απομιμήσεις ετρουσκικών αγγείων και επιχρυσωμένοι πελέκεις, καμωμένα όλα με σκοπό να πλασαριστούν ως αυθεντικά. Η εποχή των κιβδηλοποιών, όπως θα μπορούσε να αποδοθεί ο τίτλος της έκθεσης “L’âge du faux”, οδηγεί τον επισκέπτη της έκθεσης μέσα στον σκοτεινό κόσμο προικισμένων κιβδηλοποιών, κλεπταποδόχων και ερευνητών που, τυφλωμένοι από υπέρμετρη φιλοδοξία, ευχαρίστως άφηναν να τους εξαπατήσουν. Αυτό ισχύει και για τους ανθρώπους του παρισινού μουσείου Quai Branly, που αγόρασαν ένα κρανίο από ορεία κρύσταλλο των Αζτέκων, το οποίο υποτίθεται πως είχε ηλικία πάνω από 500 χρόνια. Δυστυχώς, το κρανίο είχε κατασκευαστεί με τη βοήθεια μιας σύγχρονης φρέζας, όπως απέδειξε πρόσφατη έρευνα. Όμως, mundus vult decipim, ο κόσμος θέλει να εξαπατηθεί. Πριν από 35.000 χρόνια ήδη ο Homo sapiens έκανε αντίγραφα από τα όστρακα της θάλασσας. Ένα περιδέραιο της Νεολιθικής Εποχής αποτελείται από 118 αληθινά και 65 ψεύτικα δόντια ελαφιού. Ο γλύπτης τα έφτιαξε από οστά. Απάτες όπου κι αν κοιτάξει κανείς: Στην αρχαία Ελλάδα κυκλοφορούσαν ψεύτικα κοσμήματα της Ωραίας Ελένης. Ένας νεολιθικός πέλεκυς, τον οποίο ανακάλυψε ένας Ρωμαίος κατά την αρχαιότητα, ερμηνεύτηκε ως ο «κεραυνός του Δία». Στους νεότερους χρόνους, στο στόχαστρο των πλαστογράφων βρέθηκε και η Φυσική Ιστορία. Έφτιαχναν κέρατα μονόκερων, ενώ το 1822 οι κάτοικοι του Λονδίνου είχαν την ευκαιρία να θαυμάσουν μια «γοργόνα». Η έκθεση στο Νεσατέλ παρουσιάζει έναν «δράκο», καμωμένο από ένα στραπατσαρισμένο σαλάχι.

Αγώνας δρόμου για τους θησαυρούς του παρελθόντος
Το γεγονός ότι τέτοιου είδους φθηνές και κιτς απομιμήσεις κατορθώθηκε να συμπεριληφθούν σε δημόσιες συλλογές έχει να κάνει με τον ιμπεριαλιστικό πυρετό που είχε καταλάβει στα τέλη του 19ου αιώνα τις μεγάλες δυνάμεις του κόσμου. Φαίνεται πως τα ισχυρά κράτη είχαν αποδυθεί σε έναν αγώνα δρόμου για τους θησαυρούς του παρελθόντος. Οι απατεώνες βρήκαν πρόσφορο έδαφος – κυρίως όταν με τα κίβδηλα αντικείμενά τους εξυπηρετούσαν εθνικιστικά οράματα. Για παράδειγμα, το 1886 παρουσιάστηκε στον Ναπολέοντα Γ’ ένα πλαστό αγγείο από την κελτική περίοδο, το οποίο έφερε έναν γαλλικό πετεινό – λες και ήδη από την εποχή των Κελτών λατρευόταν το ζώο-έμβλημα της Γαλλίας. Το Βρετανικό Μουσείο, πάλι, ανήγγειλε με υπερηφάνεια την ανακάλυψη ενός τουλάχιστον 200.000 ετών παλαιού κρανίου: Τούτος ο «αρχαιότερος Βρετανός» ισχυρίστηκαν πως ήταν ο χαμένος κρίκος ανάμεσα στον πίθηκο και τον άνθρωπο, ο κρίκος που τόσο καιρό αναζητούσαν. Στην πραγματικότητα, κάποιος χωρατατζής είχε επικολλήσει την κάτω γνάθο ενός ουρακοτάγκου σε ένα σύγχρονο ανθρώπινο κρανίο, και αφού το εξόπλισε με τα δόντια ενός χιμπαντζή, το έκρυψε σε ένα λάκκο εξόρυξης αμμοχάλικου κοντά στο Λονδίνο. Ένας από τους πιο φημισμένους τεχνίτες πλαστών έργων τέχνης που παρουσιάζονταν ως αυθεντικά ήταν ο χρυσοχόος Ισραέλ Ρουχομόφσκυ. Το 1890, από το εργαστήριό του στην Οδησσό, άρχισε να εφοδιάζει τον κόσμο των ειδικών και αρχαιολόγων με νομίσματα και περιδέραια τα οποία επεξεργαζόταν ώστε να αποκτήσουν την πατίνα του χρόνου. Το καλύτερο έργο του θεωρείται ένα χρυσό κράνος, βάρους πάνω από 800 γραμμάρια, το οποίο είχε διακοσμήσει με σκηνές από την Ιλιάδα και εφοδίασε μάλιστα και με επιγραφή. Σύμφωνα με την επιγραφή, το κράνος ήταν δώρο της ελληνικής αποικίας Ολβίας (στις βορειοδυτικές ακτές της Μαύρης Θάλασσας) προς τον Σκύθη βασιλιά Σαϊταφάρνη (ή Σαϊταφέρνη). Το Λούβρο ενθουσιάστηκε τόσο από το έργο τέχνης, που το 1896 κατέβαλε το αντίτιμο ρεκόρ των 200.000 γαλλικών φράγκων προκειμένου να το αποκτήσει. Το 1903, η απάτη ξεσκεπάστηκε προκαλώντας καταιγισμό καυστικών σχολίων χαιρεκακίας παγκοσμίως. Στα σχόλια αυτά πρωτοστάτησαν οι λόγιοι και οι ειδήμονες περί τέχνης του Βερολίνου – γεγονός που δεν τους προστάτευσε πάντως από το να ξεγελαστούν κι οι ίδιοι λίγο αργότερα από μια ψεύτικη κέρινη προτομή του Λεονάρντο ντα Βίντσι.

Εκατοντάδες πλαστά κρυμμένα στα άδυτα των μουσείων
Τέτοιου είδους κίβδηλα έργα βρίσκονται κατά εκατοντάδες κρυμμένα στα άδυτα των μουσείων της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο κατάλογος είναι μακρύς. Τις πιο πολλές φορές, οι επιμελητές των μουσείων καταφέρνουν να αποσιωπήσουν τις ντροπιαστικές αγορές τους. Έτσι, το πιο εντυπωσιακό κομμάτι της έκθεσης, ένα χάλκινο άλογο, που υποτίθεται πως είχε ηλικία 2500 ετών, δεν εκτέθηκε ποτέ δημοσίως. Σύμφωνα με τον κατάλογο της έκθεσης, το εύρημα αποκάλυψε ένας αρχαιολόγος, ως εμπειρογνώμονας στο πλαίσιο μιας δικαστικής διαμάχης. Στην πραγματικότητα, η ιστορία του χάλκινου είναι διαφορετική. Το 1980, είχε προηγηθεί ένα «δραματικό πρελούδιο» στην αγορά αντικειμένων τέχνης. «Έλαβα ένα τηλεφώνημα και πήγα στη Λωζάνη» θυμάται ο έμπορος αρχαιοτήτων από τη Βασιλεία Κριστόφ Λεόν. Στο συμφωνημένο σημείο συνάντησης, τον υποδέχτηκαν τέσσερις Ιταλοί και του έδειξαν το εντυπωσιακό χάλκινο αντικείμενο. «Ένα μοναδικό κομμάτι. Η πατίνα έμοιαζε αληθινή» ήταν η πρώτη του εντύπωση. Παρ’ όλα αυτά, κάποια στυλιστικά χαρακτηριστικά στα πόδια και τη χαίτη του αλόγου γέννησαν αμφιβολίες στον Λεόν. Καταβάλλοντας μια εγγύηση ύψους 24.000 φράγκων, μπόρεσε να πάρει μαζί του μια οπλή του αλόγου, που είχε σπάσει. Την πήγε στο εργαστήριο μιας μεταλλοβιομηχανίας στη Βασιλεία. Εκεί αποδείχτηκε ότι το άλογο ήταν καμωμένο από σύγχρονο γερμανικό χαλκό κατά DIN (Γερμανικό Ινστιτούτο Τυποποίησης). Ένας ενδιαφερόμενος αγοραστής από το Μουσείο Getty στο Μαλιμπού μπόρεσε να προειδοποιηθεί την τελευταία στιγμή, ενώ βρισκόταν ήδη στην Ελβετία έτοιμος να αγοράσει το αντικείμενο. Παρ’ όλα αυτά, λίγο μετά οι μαφιόζοι κατόρθωσαν να εξαργυρώσουν επιταγή ύψους 40 εκατ. δολαρίων στην City Bank της Νέας Υόρκης. Οι τέσσερις Ιταλοί συνελήφθησαν μεν και καταδικάστηκαν σε πολυετείς ποινές κάθειρξης. Τα χρήματα όμως παρέμειναν άφαντα, όπως και ο κατασκευαστής του αλόγου δεν εντοπίστηκε ποτέ. «Αυτό συμβαίνει συνήθως» εξηγεί ο Λεόν, «ο αριθμός των κίβδηλων αντικειμένων στην αγορά έργων τέχνης αυξάνεται ολοένα, οι επιδέξιοι δημιουργοί τους όμως παραμένουν σχεδόν πάντα άγνωστοι».
>
>

Άδωνις Κύρου: «ερασιτέχνης» αρχαιολόγος με σημαντικές ανακαλύψεις

Το Βήμα
Έκανε την πρώτη του αρχαιολογική ανακάλυψη ενώ ήταν ακόμη μαθητής. Στην είσοδο ενός σπηλαίου σε παραλία της Ερμιονίδας, το Φράγχθι, είχε βρει όστρακα τα οποία, όπως αποδείχθηκε αργότερα, προέρχονταν από μία εκ των σημαντικότερων παλαιολιθικών θέσεων του ελληνικού χώρου, αφού πιθανότατα κατοικήθηκε από τον άνθρωπο του Νεάντερταλ και σίγουρα από τον homo sapiens. Έκτοτε ο Άδωνις Κύρου, «ερασιτέχνης» αρχαιολόγος με την ουσιαστική έννοια του όρου, παράλληλα με τη δημοσιογραφική και εκδοτική του πορεία ως εκδότης της «Εστίας», θα έκανε και άλλες ανακαλύψεις σε όλη την Ελλάδα με ευρήματα που θα ζήλευαν και οι επαγγελματίες του χώρου: ιερά, ναοί και άλλοι λατρευτικοί χώροι στην Αττική, την Ερμιονίδα και τις Κυκλάδες, τείχη και πύργοι, οικισμοί, νεκροταφεία. Η αναγνώρισή του, επομένως, ως συλλέκτη την οποία αποφάσισε το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο ήταν το φυσικό επόμενο για έναν άνθρωπο που έχει αφιερώσει τη ζωή του στην έρευνα και τη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς. Πόσο μάλλον, που ο ίδιος εξέφρασε πρόσφατα την επιθυμία να δωριστεί το σύνολο της συλλογής σε κρατικά μουσεία της περιφέρειας. Να σημειωθεί ότι ο κ. Κύρου είχε αποκτήσει άδεια κατάρτισης ιδιωτικής συλλογής από το 1971, η οποία αρχικώς περιελάμβανε 120 αρχαία αντικείμενα, 23 εικόνες και εκκλησιαστικά αντικείμενα, 1.603 νομίσματα και 1.689 μολυβδόβουλα. Έκτοτε όμως, αφενός η συλλογή αναπτύχθηκε περαιτέρω και αφετέρου ο ίδιος πραγματοποίησε εξαιρετικές δωρεές σε μουσεία της χώρας με μεγάλο αριθμό νομισμάτων και άλλων αρχαιοτήτων. Συγκεκριμένα ως σήμερα κ. Κύρου έχει δωρίσει 2.907 μολύβδινα σύμβολα, νομίσματα και αρχαία αντικείμενα στο Νομισματικό Μουσείο, 84 νομίσματα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων και μεγάλο αριθμό νομισμάτων και άλλων αρχαιοτήτων στο Μουσείο Σπετσών. Επίσης έχει υποβάλει αίτηση στην Εφορεία Αρχαιοπωλείων και Ιδιωτικών Αρχαιολογικών Συλλογών για τη δωρεά άλλων 73 νομισμάτων σε διάφορα μουσεία, καθώς και μιας μαρμάρινης κεφαλής στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θάσου. Για όλους αυτούς τους λόγους άλλωστε ο Άδωνις Κύρου έχει τιμηθεί ιδιαίτερα από το Σώμα των αρχαιολόγων.

>
.

Αναστηλώνοντας το αιώνιο

Youm7
Γερά κρατάει η βαθμιδωτή πυραμίδα του φαραώ Ζόζερ στη Σακάρα της Αιγύπτου, σύμφωνα με ανακοίνωση του Ανώτατου Συμβουλίου Αρχαιοτήτων της χώρας. Συγκεκριμένα, ο νέος Γενικός Γραμματέας του ανώτατου αιγυπτιακού αρχαιολογικού φορέα, Μοχάμεντ Αμπντ Ελ Φατάχ επισκέφτηκε πρόσφατα το χώρο της πυραμίδας, όπου πραγματοποιούνται εργασίες αναστήλωσης. Τον κ. Αμπντ Ελ Φατάχ συνόδεψε ο στρατηγός Μοχάμεντ Ελ Σέιχα, επικεφαλής του τομέα ανάπτυξης του Ανώτατου Συμβουλίου Αρχαιοτήτων. Κατά την επίσκεψη πραγματοποιήθηκε αυτοψία στα έργα αναστήλωσης, από την οποία προέκυψε ότι δεν συντρέχει ιδιαίτερος λόγος ανησυχίας για το μνημείο που διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση. Εντούτοις θα πρέπει τα έργα να προχωρήσουν λόγω της ιστορικής σημασίας της πυραμίδας, η οποία είναι η αρχαιότερη της Αιγύπτου. Σύμφωνα με τον καθηγητή Χασάν Φάχμι, σύμβουλο στο έργο, η αναστήλωση πρόκειται να ενισχύσει σπασμένες ή διαβρωμένες πέτρες και θα βελτιώσει την πρόσοψη της πυραμίδας. Μέχρι τώρα οι εργασίες επικεντρώνονται στο εσωτερικό του μνημείου από όπου αφαιρείται το χώμα που μέχρι σήμερα έφρασσε διόδους αλλά και σκέπαζε σημαντικές κατασκευές – όπως το φρέαρ με τη σαρκοφάγο στον ταφικό θάλαμο – ενώ ενισχύεται και η στήριξη στις οροφές των περασμάτων.

>
>

Μία πόλη του Μεγάλου Αλεξάνδρου στη Νέα Υόρκη

Το Βήμα
Μια σημαντική ελληνορωμαϊκή πόλη που άκμασε στα όρια αυτοκρατοριών ζωντανεύει μέσα από μια έκθεση που εγκαινιάζεται 23 Σεπτεμβρίου στο Ινστιτούτο για τη Μελέτη του Αρχαίου Κόσμου (ISAW) της Νέας Υόρκης. Πρόκειται για την Δούρα – Ευρωπό της Συρίας, η οποία παρουσιάζει μέσα από 77 αντικείμενα – έργα τέχνης που μαρτυρούν την ιστορία της ως τα μέσα του 3ου αιώνα μ.Χ. Μαζί, ξετυλίγεται η ιστορία των ερευνών και αποκαλύψεων στον αρχαιολογικό χώρο της Δούρας-Ευρωπού (στις όχθες του Ευφράτη), κατά τις ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν τις δεκαετίες του 1920 και του 1930 από το Πανεπιστήμιο Γέιλ και από την Γαλλική Ακαδημία Επιγραφών. Ο τίτλος της έκθεσης «Στην άκρη των αυτοκρατοριών: Ειδωλολάτρες, Εβραίοι και Χριστιανοί στη Δούρα – Ευρωπό» τέλος, φανερώνει την πρόθεση των Αμερικανών διοργανωτών να αναδείξουν την πόλη ως ιστορικό παράδειγμα αρμονικής διαβίωσης στον ίδιο χώρο ανθρώπων από διαφορετικούς πολιτισμούς και με διαφορετικές θρησκείες. «Η Δούρα-Ευρωπός έχει μεγάλο ενδιαφέρον για τον σύγχρονο κόσμο, όπου η πολυπολιτισμικότητα διαμορφώνει την ίδια τη φύση και την ποιότητα της καθημερινής ζωής», όπως λέει η διευθύντρια εκθέσεων του Ινστιτούτου και επιμελήτρια Τζένιφερ Τσι. Κάτι ωστόσο, που ήταν γνωστό στον αρχαίο κόσμο, λόγω της πολιτικής του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην ίδρυση πόλεων με συνύπαρξη διαφορετικών φυλών και φυσικά πολιτισμών. Και πράγματι στους κατοίκους της Δούρας-Ευρωπού περιλαμβάνονταν Έλληνες, Ρωμαίοι, Πάρθοι, Χριστιανοί, Εβραίοι και ειδωλολάτρες, που ζούσαν, εργάζονταν και ασκούσαν τη λατρεία τους δίπλα – δίπλα ενώ μιλούσαν και έγραφαν σε μία ποικιλία γλωσσών με πρώτα τα ελληνικά αλλά και τα αραμαϊκά, λατινικά, παρθικά, περσικά, εβραϊκά και σαφαϊτικά (αρχαία αραβικά). Την χριστιανική εκκλησία – σπίτι, που είναι η αρχαιότερη στον κόσμο, μία πρώιμη εβραϊκή συναγωγή, εκατοντάδες περγαμηνές και παπύρους, πολλούς ναούς με έξοχες τοιχογραφίες, επιγραφές, τάφους, και εκπληκτικά διατηρημένα ρωμαϊκά όπλα και πανοπλίες, μεταξύ των οποίων μία ξύλινη ασπίδα ζωγραφισμένη καθώς και την πλήρη πανοπλία αλόγου είχαν φέρει στο φως οι ανασκαφές (1928 – 1937) που διενεργήθηκαν με επικεφαλής τον Μίκαελ Ρόστοβτσεφ του Γέιλ και τον Φρανς Κιμόν της Γαλλικής Ακαδημίας. Η πόλη ιδρύθηκε τον 4ο αιώνα π. Χ. σε μία στρατηγική θέση, στη διασταύρωση μεγάλων εμπορικών δρόμων, γεγονός που οδήγησε στην ανάπτυξή της ως σημαντικού σταθμού για τα καραβάνια που ταξίδευαν από την Αραβία, την Περσία και τη Συρία προς τη Μεσόγειο. Στα ανατολικά οριοθετείται από τον Ευφράτη, βόρεια και νότια από βαθιές χαράδρες ενώ πιο ευάλωτη ήταν η δυτική πλευρά της, η οποία όμως προστατευόταν από μεγάλο τείχος, το οποίο μπορούσε να αποθαρρύνει επίδοξους εισβολείς συντείνοντας στην άνθηση της πόλης, την επέκταση και την μακροζωία της. Και αυτήν την εικόνα της πόλης με τα ερείπιά της, που διασώζονται στο χρόνο θα δουν πρώτα οι επισκέπτες της έκθεσης, μαζί με τις αρχειακές φωτογραφίες που απεικονίζουν το αρχαιολογικό έργο και τις ανακαλύψεις στη Δούρα – Ευρωπό. Η παρουσίαση συνεχίζεται με την ανάδειξη της ρωμαϊκής στρατιωτικής ζωής στην πόλη, τμήματα του στρατιωτικού εξοπλισμού συμπεριλαμβανομένης της ξύλινης ασπίδας και αρκετές ζώνες διακοσμημένες με τρόπο που δείχνουν κελτική επιρροή, γεγονός το οποίο αποδεικνύει ότι ο ρωμαϊκός στρατός στελεχωνόταν από στρατιώτες που προέρχονταν από κάθε σημείο της αυτοκρατορίας. Η χάλκινη πανοπλία του αλόγου καθώς και ένα σιδερένιο κράνος Σασσανιδών παρέχουν παραδείγματα για τους αντιπάλους των Ρωμαίων. Ο διεθνής χαρακτήρας της πόλης αναδεικνύεται μέσα από ευρήματα που φέρουν επιγραφές σε ποικιλία γλωσσών, αν και κυρίως ελληνικά καθώς ήταν η επιχειρηματική και πολιτιστική γλώσσα της εποχής. Την εξέχουσα θέση της πόλης εξάλλου ως κέντρου του διεθνούς εμπορίου αποδεικνύει η εισαγόμενη κεραμική, από την Τυνησία για παράδειγμα αλλά και από το Αιγαίο, χάρη σε έναν μεγάλο αμφορέα που θα περιείχε κρασί ή λάδι. Τέλος, μερικά από τα πιο συναρπαστικά εκθέματα είναι τα έργα τέχνης που αντικατοπτρίζουν το μίγμα των θρησκειών που υπήρξε σήμα κατατεθέν της αρχαίας πόλης. Ο παγανισμός, έτσι, που πιθανόν να ασκούνταν από τον στρατιωτικό πληθυσμό της πόλης εκπροσωπείται από ένα ανάγλυφο που δείχνει τη θριαμβευτική μάχη του θεού Ηρακλή με το λιοντάρι της Νεμέας. Ο Ιουδαϊσμός παρουσιάζεται μέσα από δέκα πλούσιες διακοσμημένες κεραμίδες από τη συναγωγή. Μεγάλης κλίμακας έργα ζωγραφικής από το βαπτιστήριο της χριστιανικής εκκλησίας – σπίτι μιλούν για την μεγάλη χριστιανική κοινότητα που υπήρχε εκεί την εποχή που ο Χριστιανισμός διωκόταν ακόμη σε όλη την αυτοκρατορία. Να σημειωθεί ότι η έκθεση, που θα διαρκέσει ως τις 8 Ιανουαρίου διοργανώνεται από το Πανεπιστήμιο Γέιλ και το Μακμίλεν Μουσείο Τεχνών του Κολεγίου της Βοστώνης. Αμερικανική ανασκαφή δεν έχει διενεργηθεί πρόσφατα στη Δούρα – Ευρωπό η οποία ανασκαπτόταν (τουλάχιστον μέχρι το ξέσπασμα των ταραχών στη Συρία) από γαλλική αρχαιολογική αποστολή σε συνεργασία με Σύριους αρχαιολόγους.
>
>

Στο φως συγκρότημα λουτρών του 3ου π.Χ αιώνα

kathimerini.gr
Ένα σημαντικό Ελληνιστικό και Ρωμαϊκό συγκρότημα λουτρών, δίπλα από τον δρόμο προς το χωριό Λύμπια, έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στο αρχαίο Ιδάλιο της Κύπρου μεταξύ Λευκωσίας-Λάρνακας. Το συγκρότημα των λουτρών είναι μοναδικό επειδή χρονολογείται στην Ελληνιστική περίοδο, πιθανόν στον 3ο αιώνα π.Χ., και η χρήση του συνεχίστηκε μέχρι και τη Ρωμαϊκή περίοδο, συγκεκριμένα μέχρι τον 1ο αιώνα μ.Χ. Ανασκάφηκε λαξευμένο κανάλι που περιείχε μεγάλο αριθμό πήλινων αγωγών. Η μεγάλη δεξαμενή σώζει τρία διαδοχικά στρώματα υδραυλικού κονιάματος, το κάθε ένα από διαφορετική περίοδο. Στο λάξευμα με τους πήλινους αγωγούς που μετέφεραν νερό στις εγκαταστάσεις, αλλά και σε γειτονικές τομές, βρέθηκε μεγάλος αριθμός θραυσμάτων από ασβεστολιθικά αγάλματα και πήλινα ειδώλια. Η ανασκαφή έγινε από το Lycoming College, υπό τη διεύθυνση της δρος Pamela Gaber. Εκτός από το σύμπλεγμα του λουτρού, η αποστολή, σύμφωνα με το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου, διερεύνησε ναό, γνωστό ως «Ναό των Δύο Θεοτήτων» που είναι αφιερωμένος σε δύο θεότητες οι οποίες αναπαριστώνται με δύο όρθιους λίθους. Μέσα στον ναό βρέθηκε αριθμός βωμών και λάκκοι ιεροτελεστιών που περιείχαν στάχτη ενώ φέτος αποκαλύφθηκε και σειρά από εντυπωσιακά λαξευτά κανάλια που είχαν διανοιχτεί για να μεταφέρουν νερό και να το κατευθύνουν μέσα σε ένα είδος σπηλαίου λαξευμένου στον φυσικό βράχο, κάτω από το κτίριο του ναού. Το ιερό των δύο θεοτήτων στο Ιδάλιο είναι μοναδικό στην Κύπρο. Οι βωμοί του και οι άλλες του θρησκευτικές εγκαταστάσεις διατηρούνται στη θέση τους και ήταν σε χρήση από περίπου το 1050 π.Χ. μέχρι τη Ρωμαϊκή περίοδο (1ο αι. μ.Χ.). Είναι φανερό, επισημαίνει το Τμήμα Αρχαιοτήτων Κύπρου, ότι ο χώρος αυτός διατήρησε τον ιερό του χαρακτήρα για πολύ καιρό αφού βρέθηκαν αρχαιότητες ευλαβικά θαμμένες μέσα στις Μεσαιωνικές σωρούς από πλίνθους οι οποίες σκέπαζαν το αρχαίο ιερό. Έτσι εξηγείται και το γεγονός ότι ο χώρος έμεινε άθικτος μέχρι τις ανασκαφές του 1998. Οι εγκαταστάσεις αυτές σχετίζονται με τα λαξεύματα του φυσικού βράχου του 8ου αι. π.Χ. ο οποίος βρίσκεται στον ναό της Μεγάλης Θεάς στην ακρόπολη της αρχαίας Αμαθούντας. Είναι φανερό ότι στην Κύπρο υπήρχε μια σύνδεση της λατρείας της Μεγάλης Θεάς, η οποία στη συνέχεια έγινε γνωστή στους Έλληνες ως Αφροδίτη, με το νερό που κυλά μέσα στα βάθη της γης. Η τρίτη υπό διερεύνηση περιοχή ήταν το Τέμενος του Άδωνη στην Ανατολική Ακρόπολη, στη θέση Μούττη του Αρβίλη. Στον χώρο αυτό η ομάδα από το Lycoming College διαπίστωσε ότι τα κτίρια που ανασκάφηκαν κατά τις προηγούμενες περιόδους, μεταξύ των οποίων και αυτό στο οποίο βρέθηκε το 2010 σύνολο συμποσίου, ανάγονται στην Κυπρο-Γεωμετρική περίοδο, πιθανόν στον 9ο αι. π.Χ. Αυτό αποδεικνύει ότι τουλάχιστον δύο εκ των έξι ναών και ιερών στο αρχαίο Ιδάλιο ήταν σε χρήση για πάνω από 1.000 χρόνια. Το αρχαιότερο δάπεδο είχε κατασκευαστεί πάνω στον ίδιο τον φυσικό βράχο.
>
>

Αρχαία Ηλιδα: Υποψηφιότητα για ένταξη στα μνημεία παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς

stanea.gr
Εκδήλωση για την δημιουργία φακέλου υποψηφιότητας στην UNESCO για την ένταξη της Αρχαίας Ήλιδας στα χαρακτηριζόμενα και προστατευόμενα μνημεία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς διοργανώνουν σήμερα στις 7:30 το απόγευμα στο Αίθριο του Μουσείου της Αρχαίας Ήλιδας η Ζ΄ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και ο δήμος Ήλιδας. Aξίζει να σημειωθεί ότι η Ήλιδα ήτανπόλη-κράτος της αρχαίας Ηλείας. Kατοικήθηκε από τα προϊστορικά χρόνια, βρισκόταν δίπλα στην αρχαία Ολυμπία και στην μυκηναϊκή εποχή έγινε ανεξάρτητο βασίλειο, από τις σπουδαιότερες πόλεις της Ηλείας. Οι κάτοικοί της ονομάζονταν Επειοί και συμμετείχε στον Τρωικό πόλεμο με αρχηγό τον Πολύξενο. Σύμφωνα με την μυθολογία, ιδρύθηκε από τον Όξυλο που ήταν και ο πρώτος βασιλιάς της, ο οποίος ήρθε από την Αιτωλία και ένωσε τα πολίσματα που βρήκε στην περιοχή σε μια πόλη. Θεωρούνταν και ότι ίδρυσε τους ολυμπιακούς αγώνες και προσάρτησε στο κράτος του την Ολυμπία. Μάλιστα οι αθλητές που συμμετείχαν στους αγώνες υποχρεούνταν ένα μήνα πριν να προετοιμαστούν στην Ήλιδα. Άλλοι σπουδαίοι βασιλείς της Ήλιδας ήταν και οι Πέλοπας, Οινόμαος, Λάιας και ο Ίφιτος. Η Ήλιδα είχε γυμνάσιο με πολλούς περιβόλους, θέατρο που δεν είχε κερκίδες αλλά οι θεατές παρακολουθούσαν την παράσταση από τα πρανή, παλαίστρα που μέσα σε αυτή υπήρχαν και τα αγάλματα των αθλητών Πολύκτορου και Σωσάνδρου. Έξω από το γυμνάσιο προς την αγορά υπήρχε ο λεγόμενος Ελλανοδικαιώνας και η στοά των Κερκυραίων. Είχε επίσης αγορά και λουτρά. Στην πόλη υπήρχαν τα ιερά του Απόλλωνα Ακεσίου με άγαλμα του θεού και λατρευόταν σαν θεός θεραπευτής, το ιερό των Χαρίτων που βρισκόταν στην αγορά και μέσα είχε τα ξύλινα αγάλματα των χαρίτων. Κάθε Χάρις κρατούσε το διακριτικό της σύμβολο τριαντάφυλλο, αστράγαλο και κλαδί μυρτιάς. Ο ναός του Σειληνού, στην αγορά, στον οποίο λατρευόταν και ο Διόνυσος και η Μέθη. Το ιερό της Τύχης, στην αγορά, όπου μέσα σε στοά βρισκόταν μεγάλο άγαλμα της, το ξόανο ήταν επιχρυσωμένο εκτός τα άκρα. Ο ναός του Σωσίπολη στην αγορά και αυτός, που απεικόνιζε τον Σωσίπολη ως παιδί να φορά χλαμύδα στολισμένη με αστέρια και να κρατά στο ένα χέρι του κέρας της Αμάλθειας, ο Σωσίπολις στην Ηλεία θεωρούνταν προσωποποίηση του Δία. Ο ναός της Αθηνάς στην ακρόπολη της Ήλιδας, Ο ναός είχε χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς και απεικόνιζε την θεά σαν Εργάνη να φορά κράνος με πετεινό. Το ιερό του Διόνυσου που βρισκόταν κοντά στο θέατρο μεταξύ της αγοράς και του Μηνίου ποταμού, είχε άγαλμα του θεού έργο του Πραξιτέλη. Ναός των Ρωμαίων αυτοκρατόρων με κυκλικό περίστυλο που στην εποχή του Παυσανία η στέγη του είχε καταρρεύσει. Το τέμενος του Αχιλλέα, ο ναός του Άδη με περίβολο, επίσης ο ναός της Αρτέμιδος κοντά στο γυμνάσιο. Επίσης, ο ναός της Αφροδίτης ουράνιας κοντά στην Κερκυραϊκή στοά, με χρυσελεφάντινο άγαλμα της θεάς, έργο του Φειδία, όπου παρίστανε τη θεά με το ένα πόδι να πατά πάνω σε μια χελώνα, και τέμενος της Αφροδίτης Πανδήμου δίπλα στο ναό της Αφροδίτης Ουράνιας. Η Ήλιδα έκοβε και δικά της νομίσματα, ενώ ήταν σύμμαχος της Σπάρτης μέχρι τον Πελοποννησιακό πόλεμο που έγινε μέλος της Αχαϊκής Συμπολιτείας και αργότερα, στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, αποτέλεσε τμήμα της ρωμαϊκής επαρχίας της Αχαΐας. Η πόλη κατοικήθηκε και στα πρώτα βυζαντινά χρόνια και γνώρισε την οριστική παρακμή όταν ο Μέγας Θεοδόσιος απαγόρευσε τους ολυμπιακούς αγώνες. Ερείπια της αρχαίας πόλης διατηρούνταν ορατά και το 1911 άρχισαν οι πρώτες ανασκαφικές έρευνες από τον Αυστριακό αρχαιολόγο Ότο Βάλτερ (OttoWalter). Σήμερα η αρχαία πόλη είναι επισκέψιμη.
>
>

Past Horizons
Πολιτιστικοί παράγοντες στη Λιβύη και τις γειτονικές της χώρες έχουν «πάρει γραμμή» από την UNESCO ώστε να ωθούν το λαό της χώρας αλλά και διάφορους εμπόρους τέχνης στην προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς της. Αυτό δήλωσε η Γενική Διευθύντρια του διεθνούς πολιτιστικού οργανισμού Ιρίνα Μπόκοβα σε επίσημη ανακοίνωσή της, προειδοποιώντας τους Λίβυους να φυλάξουν τα μνημεία τους και τους εμπόρους να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί στις συναλλαγές τους. Στην ανακοίνωση γίνεται αναφορά στις αρνητικές επιπτώσεις που είχαν στο παρελθόν οι πολεμικές συγκρούσεις στα μνημεία των χωρών όπου διεξάγονταν (λεηλασίες, καταστροφές). Επίσης η UNESCO προσφέρεται να σταθεί αρωγός στην εκτίμηση των ζημιών που έχουν προκληθεί σε πέντε λιβυκές θέσεις που περιλαμβάνονται στον διεθνή Κατάλογο Προστατευόμενων Μνημείων ενώ προετοιμάζεται να παρέχει ασφάλεια το συντομότερο. «Η εμπειρία μας δείχνει ότι υπάρχει σοβαρός κίνδυνος καταστροφών κατά τη διάρκεια επαναστάσεων. Το γεγονός αυτό μας έχει διδάξει να προβλέπουμε τις καταστροφές που προκαλούνται από άναρχες ομάδες ανθρώπων, συχνά προκαλώντας καταστροφή και στην ακεραιότητά τους. Βιαστικοί μεσάζοντες που αγοράζουν αντικείμενα τέτοιας προέλευσης καθώς και τμήματά τους, ωθούν στην πραγματικότητα περαιτέρω λεηλασίες. Γι αυτό είναι πολύ σημαντικό να είναι σήμερα το διεθνές εμπόριο αρχαιοτήτων άγρυπνο σε θέματα που αφορούν τη Λιβύη» αναφέρει η Μπόκοβα.
>
>

Ένας αιγυπτιολόγος στην Ελλάδα

Νοοz
Τί επιλογές έχει ένας αιγυπτιολόγος στην Ελλάδα; Να δουλέψει σε ανασκαφές οι οποίες συχνά δεν έχουν άμεση σχέση με το αντικείμενό του, να εργαστεί σε πολιτιστικό οργανισμό ο οποίος συνήθως δεν σχετίζεται με τις αιγυπτιακές αρχαιότητες -εκτός αν πρόκειται για το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, που διαθέτει μια από τις σημαντικότερες αιγυπτιακές συλλογές διεθνώς- ή να δημιουργήσει κάτι από την αρχή που να συνδέεται με τις σπουδές του, αλλά που απαιτεί πολλή δουλειά και μεράκι. Ο Βασίλης Χρυσικόπουλος, αιγυπτιολόγος, με σπουδές στο Τμήμα Γαλλικής Γλώσσας και Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και στο Πανεπιστήμιο της Λυών, έκανε και τις τρεις επιλογές. Και έχει κάθε λόγο να είναι περήφανος γι΄ αυτό. Η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Αιγύπτου (ΕΕΜΑΑ) ιδρύθηκε τον Δεκέμβριο του 2009 από τον ίδιο και 26 ακόμα συνιδρυτικά μέλη, όλοι άνθρωποι της επιστήμης, των γραμμάτων και των τεχνών, με σημαντική προσφορά στο αντικείμενό τους. Η αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία δημιουργήθηκε για να γεμίσει ένα μεγάλο κενό, την προώθηση της μελέτης του αρχαίου αιγυπτιακού πολιτισμού στην Ελλάδα. «Η ίδρυση της ήταν μια ιδέα που είχα από παλιά, όταν έκανα το διδακτορικό μου στη Γαλλία. Τότε σκεφτόμουν τρόπους για την ανάπτυξη των αιγυπτιακών σπουδών στην Ελλάδα και -το σημαντικότερο- πώς θα γίνουν γνωστές οι σχέσεις μεταξύ αρχαίου ελληνικού και αιγυπτιακού πολιτισμού, οι οποίες από αρχαιοτάτων χρόνων ήταν αυτονόητες, αλλά ακόμα και σήμερα δεν έχουν περιγραφεί επαρκώς. Αλήθεια πόσοι γνωρίζουν ότι έχει βρεθεί ταριχευμένο σώμα στις Μυκήνες ή αιγυπτιακός τάφος στα Ισόπατα της Κρήτης;», δηλώνει. Η Ελληνική Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Αιγύπτου ιδρύθηκε γύρω από την ιδέα δημιουργίας μιας βιβλιοθήκης αιγυπτιακών σπουδών, ψηφιακής και έντυπης. «Αυτός ήταν και ο πόνος μας. Σήμερα, ο επιστήμονας που θέλει να γράψει ένα άρθρο ή ένα βιβλίο με αντικείμενο την αιγυπτιολογία θα πρέπει να ανατρέξει σε βιβλιοθήκες του εξωτερικού, φυσικά με δικά του έξοδα», εξηγεί ο κ. Χρυσικόπουλος. Ευτυχώς, τα βήματα που γίνονται από πλευράς Εταιρείας ως προς αυτή την κατεύθυνση είναι πολύ ενθαρρυντικά. Έχουν ήδη συγκεντρωθεί περίπου 500 ψηφιακά βιβλία σε μορφή link, τα οποία θα αναρτηθούν σύντομα στην ηλεκτρονική διεύθυνση της ΕΕΜΑΑ. Ωστόσο, ο κυριότερος στόχος των μελών της είναι η δημιουργία μιας έντυπης βιβλιοθήκης, η οποία βρίσκεται επίσης σε καλό δρόμο. Έχουν ήδη ξεκινήσει οι πρώτες δωρεές από βιβλιοθήκες και πανεπιστήμια του εξωτερικού, όπως του Μιλάνου, του Καΐρου και του Τορόντο, αναμένεται ακόμα μια από το Βρετανικό Μουσείο, ενώ δεν λείπουν και οι προσωπικές δωρεές -όχι μόνο βιβλίων, αλλά και χρημάτων- από φίλους, αιγυπτιολόγους και μη. «Όλες οι προσφορές είναι χρήσιμες και απαραίτητες για την ευόδωση των στόχων της Εταιρείας. Πολύ σημαντικό έργο επιτελούν επίσης οι συνεργάτες μας που εργάζονται εθελοντικά, καθώς και τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου, όλοι δραστήριοι νέοι άνθρωποι, το οποίο συνεδριάζει τακτικά και έκτακτα για οτιδήποτε αφορά την Εταιρεία», δηλώνει ο συνομιλητής μας. Και συμπληρώνει μια ακόμη πολύ σημαντική συμβολή προς την ΕΕΜΜΑ, τη φιλοξενία της ηλεκτρονικής διεύθυνσης της Εταιρείας στον εξυπηρετητή του Προγράμματος Ιστορίας, Φιλοσοφίας και Διδακτικής των Επιστημών και της Τεχνολογίας του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, καθώς και του συνεργάτη της ΕΕΜΑΑ Γιάννη Μπιτσάκη, ο οποίος μεριμνά για τον ιστότοπο.

Διαλέξεις και παραμύθια
Οι δραστηριότητες της ΕΕΜΑΑ επεκτείνονται και σε άλλους τομείς, όπως είναι οι κύκλοι ομιλιών, που διεξάγονται στην αίθουσα διαλέξεων του Μορφωτικού Κέντρου της Αιγυπτιακής Πρεσβείας στην Αθήνα (Πανεπιστημίου 6, 3ος όροφος), με το οποίο η Εταιρεία έχει υπογράψει πρωτόκολλο συνεργασίας. Μια πολύ καλή συνεργασία, που ξεκίνησε πριν δύο χρόνια και συνεχίζεται. Αξίζει να αναφέρουμε τη διάλεξη της δρ. Νανώς Μαρινάτου, καθηγήτριας στο Τμήμα Κλασικών και Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Ιλινόις στο Σικάγο και κόρης του αείμνηστου αρχαιολόγου, η οποία μίλησε για τον τρόπο που οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς, όπως ο Ησίοδος, έβλεπαν τη θρησκεία των Αιγυπτίων. Δύο επίσης έμπειροι αιγυπτιολόγοι, η δρ. Λόρ Πανταλάτσι (Laure Pantalacci), καθηγήτρια αιγυπτιολογίας του Πανεπιστημίου της Λυών και ο δρ. Νικόλαος Λαζαρίδης, μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Εταιρείας και λέκτορας Αρχαίας Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Καλιφόρνια στο Σακραμέντο, μίλησαν για τους τομείς ανασκαφών και ενδιαφέροντός τους, που είναι οι αιγυπτιακές οάσεις. «Συνδιοργανωτής της τελευταίας διάλεξης ήταν ο Σύνδεσμος Υποτρόφων Ωνασείου του Ιδρύματος Ωνάση, με τον οποίο είχαμε εξαιρετική συνεργασία», δήλωσε ο Βασίλης Χρυσικόπουλος. Αναρωτηθήκαμε αν συγκεντρώθηκε αρκετός κόσμος για να ακούσει τις ομιλίες. «Κάθε φορά “σπάμε ταμεία”», ήταν η απάντηση, για να επιβεβαιώσει την υποψία μας, ότι η αίγλη του αιγυπτιακού πολιτισμού καλά κρατεί στη χώρα μας. Η Εταιρεία έχει κι άλλα ενδιαφέροντα πράγματα στα σκαριά. Μέχρι τον Ιανουάριο θα έχει εκδοθεί το βιβλίο με τα παραμύθια που έγραψε ειδικά για την ΕΕΜΑΑ η περίφημη παιδαγωγός και συγγραφέας παιδικών βιβλίων Σοφία Γιαλουράκη, εμψυχώτρια εδώ και 20 χρόνια του παιδικού προγράμματος «Μαθαίνω παίζοντας» στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης Αθηνών. Πρόκειται για παραμύθια που αφορούν την Αρχαία Αίγυπτο, τα οποία πολύ συχνά παντρεύουν και τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Παρουσιάζονταν κάθε Σάββατο στον ιστότοπο της Εταιρείας με σκοπό την εξοικείωση των μικρών φίλων της με τον αρχαίο αιγυπτιακό πολιτισμό και τη σχέση που είχε αναπτύξει με την Ελλάδα. «Είναι η μεγάλη προσφορά της κ. Γιαλουράκη στην Εταιρεία μας, της οποίας είναι και ένα από τα ιδρυτικά μέλη», αναφέρει με ενθουσιασμό ο κ. Χρυσικόπουλος. «Η ίδια πίστεψε πολύ στο έργο μας. Μάλιστα πέρσι παρουσιάσαμε στο Κέντρο Προσχολικής Αγωγής Λίλιαν Λύκου στον Βύρωνα -άλλος ένας σημαντικός χορηγός- μια σειρά εκπαιδευτικών προγραμμάτων με κούκλες μαριονέτες για παιδιά του Δημοτικού. Το κουκλοθέατρο ήταν δημιουργία -και χορηγία φυσικά- της ίδιας της κ. Γιαλουράκη. Κάθε Σάββατο ο χώρος κατακλυζόταν από παιδάκια». Η ΕΕΜΑΑ συνεργάζεται επίσης με το ΕΚΕΒΙ, υπάρχει δε η σκέψη να συμμετάσχει στην επόμενη Έκθεση Παιδικού και Εφηβικού Βιβλίου, που πραγματοποιείται κάθε χρόνο στις εγκαταστάσεις της HELEXPO, στο Μαρούσι. Επιπλέον, ετοιμάζει τη δημοσίευση στον ιστότοπό της αρχαίων κειμένων αιγυπτιακής λογοτεχνίας στα ιερογλυφικά, μεταφρασμένα επίσης στα ελληνικά και σχολιασμένα από αιγυπτιολόγους, Έλληνες και ξένους, που ήδη συνεργάζονται με την εταιρεία. Στα προσεχώς είναι και η έκδοση του πρώτου επιτραπέζιου παιχνιδιού για την Αρχαία Αίγυπτο από την εταιρεία AF Games του Άρη Φραντζεσκάκη. Τέλος, η ΕΕΜΑΑ συνεργάζεται και με αντίστοιχεες αρχαιολογικές εταιρείες, τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό.

Σπουδές αιγυπτιολογίας
Όσο για τις σπουδές που μπορεί να κάνει ένας μελλοντικός αιγυπτιολόγος στην Ελλάδα, τα πράγματα βρίσκονται ακόμα σε αρχικό στάδιο. Ωστόσο υπάρχουν επιλογές. Ως κλάδος της Αρχαιολογίας διδάσκεται στο Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών στη Ρόδο, όπου ο επίκουρος καθηγητής Παναγιώτης Κουσούλης έχει επιδείξει σημαντικό έργο. Όπως τη φιλοξενία του 10ου Διεθνούς Συνεδρίου Αιγυπτιολογίας τον Μάιο του 2008, που είχε εξαιρετική επιτυχία. Η Αρχαία Αίγυπτος διδάσκεται επίσης στο πλαίσιο της διδασκαλίας Αρχαίων Λαών της Ανατολικής Μεσογείου στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών από τον λέκτορα κ. Κωνσταντίνο Κοπανιά. Μέχρι πρόσφατα διδάσκονταν από τον κ. Χρυσικόπουλο μαθήματα αιγυπτιολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Στην Ευρώπη, η Βρετανία, η Γαλλία, η Γερμανία και η Ολλανδία διαθέτει πολλές καλές επιλογές πανεπιστημίων. Στις ΗΠΑ κυριαρχούν τα Πανεπιστήμια του Σικάγου, το Johns Hopkins στη Βαλτιμόρη και το Κολούμπια στη Νέα Υόρκη, ενώ στην Αίγυπτο υπάρχουν, εκτός από τα αιγυπτιακά πανεπιστήμια, και το American University in Cairo.

Αρχαία Αίγυπτος και Ηρόδοτος
Για τον αρχαίο αιγυπτιακό πολιτισμό, που τόσο πολύ έχει συνδεθεί με τις μούμιες και την ταρίχευση ο Βασίλης Χρυσικόπουλος λέει: «Πρόκειται για έναν ιδιαίτερα φωτεινό πολιτισμό. Ο κόσμος βλέπει την ταρίχευση και τρομάζει. Η ταρίχευση όμως δεν είναι κάτι τρομακτικό», και αναφέρει το παράδειγμα του «Βιβλίου των Νεκρών», τη συρραφή των αρχαίων κειμένων που συνόδευαν τον νεκρό με σκοπό να τον προστατεύσουν στον άλλο κόσμο. «Η επιλογή της ονομασίας από τους σύγχρονους επιστήμονες δεν είναι και πολύ πετυχημένη. Η μετάφρασή τους από τα ιερογλυφικά είναι «Ανάδυση στο φως της ημέρας», μια εντελώς διαφορετική προσέγγιση», συμπληρώνει. Για τον “παρεξηγημένο” ιστορικό Ηρόδοτο , που εξαιτίας της περιγραφής του για την Αίγυπτο, κατηγορήθηκε για ψευδολογία, τόσο στην αρχαιότητα όσο και σήμερα εξηγεί. «Είναι ένας μύθος που έχει τελειώσει. Ο Ηρόδοτος είναι ό,τι καλύτερο έχει φτάσει στα χέρια μας. Είναι όχι απλώς ο πατέρας, αλλά ο θεός της ιστορίας. Οι περιγραφές του για τις μεθόδους της ταρίχευσης, είναι η απόλυτη αλήθεια. Από τα γραπτά του καταλαβαίνουμε ότι οι αιγύπτιοι ιερείς προφανώς τον είχαν πάρει από το χέρι και του έδειξαν τον τρόπο που γινόταν η ταρίχευση. Ο Ηρόδοτος είχε τη φήμη του παραμυθά, γιατί δεν μπορούσαμε να τον καταλάβουμε παλιότερα. Σήμερα έχουμε αποκαταστήσει τη φήμη του. Χάρη σ΄ αυτόν γνωρίσαμε πολλά από τα υλικά που χρησιμοποιούσαν, τα οποία αργότερα ανακαλύψαμε με τις σύγχρονες αναλύσεις».
>
>

Προϊστορικά απολιθώματα στο Σέσκλο

Ταχυδρόμος Βόλου
Απολιθώματα προϊστορικών ζώων ηλικίας 2 περίπου εκατομμυρίων ετών ανακαλύφθηκαν στην περιοχή του Σέσκλου, δίνοντας στους επιστήμονες πολύ σημαντικές πληροφορίες για τα χαρακτηριστικά της περιοχής κατά το μακρινό παρελθόν. Πρόκειται για πολύ σημαντικά ευρήματα, τα οποία ανήκουν σε μεγαλόσωμους ελέφαντες, αντιλόπες, γαζέλες, ίππους και άλλα ζώα της προϊστορικής περιόδου, τα οποία αποκαλύπτουν την εικόνα της χλωρίδας και της πανίδας πριν από εκατομμύρια χρόνια. Σύμφωνα μάλιστα με τα πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία που παρέθεσε στη διάρκεια παλαιότερου συνεδρίου για το αρχαιολογικό έργο στην περιοχή, ο δρ Γεωλόγος-Παλαιοντολόγος κ. Αθανάσιος Αθανασίου, της Εφορείας Παλαιοανθρωπολογίας και Σπηλαιολογίας Νότιας Ελλάδας, υπήρχε πλούσια βλάστηση πριν από εκατομμύρια χρόνια στην περιοχή, προσφέροντας άφθονη τροφή στο ζωικό βασίλειο που απαρτιζόταν από μεγαλόσωμους ελέφαντες, διάφορα είδη γαζέλας, αντιλόπες και άλλα προϊστορικά ζώα. Τα απολιθωμένα λείψανα θηλαστικών, οι λεγόμενες απολιθωμένες πανίδες κατά τους επιστήμονες, προσφέρουν αρκετά λεπτομερή εικόνα του έμβιου κόσμου της εκάστοτε εποχής, ενώ η αντίστοιχη πανίδα που εντοπίστηκε κοντά στο Σέσκλο, βρίσκεται βορειοανατολικά του χωριού και βορείως του νεολιθικού οικισμού. Τα πρώτα απολιθώματα που εντοπίστηκαν ήδη από το 1971 παραδόθηκαν στον τότε γεωλόγο του Ι.Γ.Μ.Ε. Αθανάσιο Τάταρη (ο οποίος οργάνωσε την ανασκαφή τους), από τους υπευθύνους του αργιλωρυχείου όπου ανακαλύφθηκαν. Τα πολύ σημαντικά ευρήματα περιελάμβαναν λείψανα ενός προβοσκιδωτού, συγγενούς των σημερινών ελεφάντων, που ονομάζεται άναγκος (Anancus arvernensis σύμφωνα με τη διεθνή ζωολογική ονοματολογία), επειδή έφερε ευθείς και όχι καμπύλους χαυλιόδοντες. Το 1982 κατά τη διάρκεια εργασιών του ορυχείου αποκαλύφθηκε νέα, πολύ πλούσια συγκέντρωση οστών, η οποία αποτέλεσε αντικείμενο σωστικής παλαιοντολογικής ανασκαφής του Πανεπιστημίου Αθηνών (ανασκαφέας o καθηγητής Ν. Συμεωνίδης). Έκτοτε έχουν γίνει αρκετές, περιορισμένης κλίμακας ανασκαφές και συλλογές οστών στη θέση, που προέκυψαν από την πρόοδο των εκσκαφών, καθώς και στα πλαίσια επιφανειακών ερευνών του Πανεπιστημίου Αθηνών και του Υπουργείου Πολιτισμού. Πρόσφατα μάλιστα, αποκαλύφθηκε νέο κοίτασμα απολιθωμάτων το οποίο δίνει εξίσου σημαντικές και σπάνιες πληροφορίες στους επιστήμονες. «Το υλικό που προέκυψε από τις ανασκαφές περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό οστών ενός είδους αλόγου (Equus stenonis), διαφορετικού από το σημερινό, που ήταν κοινότατο σε όλη την Ευρώπη εκείνη την εποχή, και χαρακτηριζόταν από σωματικές αναλογίες ζέβρας. Πολυάριθμα ευρήματα ανήκουν επίσης σε διάφορα είδη αντιλοπών: τρία είδη γαζέλας, ένα είδος αντιλόπης με σπειροειδή κέρατα που ονομάζεται γαζελοσπείρα, ένα είδος μεγαλόσωμης αντιλόπης με κοντά και ευθέα κέρατα που ονομάζεται ευθύκερος. Η γαζελοσπείρα και ένα είδος μεγαλόσωμης γαζέλας προσδιορίστηκαν στο Σέσκλο για πρώτη φορά στην Ελλάδα, ενώ ο ευθύκερος είναι μέχρι στιγμής γνωστός μόνο από το Σέσκλο» αναφέρει ο κ. Αθανασίου, δίνοντας σαφή εικόνα των πολύ σημαντικών προϊστορικών ευρημάτων.

Μαμούθ και σαρκοφάγα
Εκτός από τον άναγκο, έχουν βρεθεί λείψανα (τμήματα χαυλιοδόντων, οστά των άκρων) ενός άλλου προβοσκιδωτού, ενός είδους πρωτόγονου μαμούθ, προγόνου του πολύ γνωστού τριχωτού μαμούθ των πολύ μεταγενέστερων εποχών των παγετώνων, αλλά αρκετά μεγαλύτερο από αυτό. Άλλα, περισσότερο σπάνια στοιχεία της πανίδας είναι τρία είδη ελαφοειδών, μία αρχέγονη καμηλοπάρδαλη (με πολύ επιμήκη άκρα, αλλά με κοντό αυχένα), ένας ρινόκερος και αρκετά σαρκοφάγα: αλεπού, νυκτερευτής (συγγενής της αλεπούς, που μοιάζει με το αμερικανικό ρακούν), μαχαιρόδοντας (αιλουροειδές μεγέθους λιονταριού, με πολύ μεγάλους κυνόδοντες στην άνω γνάθο), αρκούδα και ύαινα. Προ τριετίας βρέθηκε μάλιστα και ένα οστό στρουθοκαμήλου συμπληρώνοντας την εικόνα της πολυποίκιλης αυτής πανίδας. «Η σύσταση της πανίδας φυτοφάγων του Σέσκλου μας δίνει αρκετές πληροφορίες για να ανασυστήσουμε το περιβάλλον της περιοχής την εποχή εκείνη, όπου επικρατούσαν οι ανοιχτές εκτάσεις με χαμηλή βλάστηση και θάμνους, ενώ τα δέντρα περιορίζονταν πιθανότατα σε λίγες αραιές συστάδες. Αυτό συνάγεται από την αριθμητική υπεροχή των ίππων και των αντιλοπών, είδη που προτιμούν ανοιχτά περιβάλλοντα. Αντιθέτως, η παρουσία δασόβιων ειδών, όπως τα ελάφια, είναι πολύ περιορισμένη. Το συμπέρασμα αυτό επιβεβαιώνεται και από μελέτη της οδοντικής αποτριβής, που έδειξε ότι η πλειονότητα των φυτοφάγων τρεφόταν με χόρτα και θάμνους» τονίζει ο κ. Αθανασίου. Η εικόνα του πλούσιου έμβιου κόσμου που μας αποκαλύπτεται από τα απολιθώματα του Σέσκλου έρχεται βέβαια σε πλήρη αντίθεση με τη φτωχότατη και γεωγραφικά διασκορπισμένη σημερινή πανίδα του ελλαδικού χώρου. Πράγματι, «οι πανίδες της Ευρώπης κατά την απώτερη προϊστορία, πριν από την έλευση και κυριαρχία του ανθρώπου στην ήπειρο, ήταν το ίδιο πλούσιες και ποικίλες, όσο και οι σημερινές αφρικανικές. Όμως η σταδιακή ψύχρανση του κλίματος και οι μεγάλες κλιματικές διακυμάνσεις ιδίως κατά τα τελευταία 200.000 έτη, το εντατικό κυνήγι και η —διαρκώς εντεινόμενη μέχρι τις μέρες μας— ιδιοποίηση του περιβάλλοντος από τον άνθρωπο, άσκησαν μεγάλη οικολογική πίεση στα μεγάλα θηλαστικά της Ευρώπης, οδηγώντας ταχέως στην εξαφάνισή τους» σημειώνει ο δρ Γεωλόγος-Παλαιοντολόγος. Μόνη μαρτυρία για την παρουσία τους κατά το παρελθόν είναι τα απολιθώματα, τα οποία γι’ αυτόν το λόγο αποτελούν αντικείμενα μεγάλης επιστημονικής αξίας, ενώ όπως εκτιμούν οι επιστήμονες, θα αποκαλύψουν σταδιακά και άλλα σημαντικά στοιχεία στο μέλλον.
>
>

Καθημερινή
H ολοκληρωμένη εργασία του προγράμματος με τίτλο «Μεταξύ Κρήτης και Κύπρου», η οποία εκπονήθηκε έπειτα από συνεργασία του Marco Ρolo system και της 28ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, παρουσιάστηκε κατά τη διάρκεια σύσκεψης σήμερα στο δημαρχείο Χανίων. Η συγκεκριμένη εργασία περιλαμβάνει τον κατάλογο των βενετσιάνικων μνημείων από τον Giuoseppe Gerola έως σήμερα, στο δε πλαίσιο του προγράμματος προβλέπονται οι ακόλουθες ενέργειες: Έκδοση βιβλίου, με τίτλο «Μεταξύ Κρήτης και Κύπρου», το οποίο έχει ήδη εκδοθεί στα Ιταλικά και πρόκειται σύντομα να εκδοθεί και στην ελληνική γλώσσα. Κυκλοφορία του καταλόγου των μνημείων σε ηλεκτρονική μορφή. Έκδοση και κυκλοφορία ιστορικού άτλαντα υπό μορφή χάρτη, βιβλίου, cd. Ανάρτηση όλων των παραπάνω στο διαδίκτυο. Στο μεταξύ, στο πλαίσιο του πρωτοκόλλου συνεργασίας του Δήμου Χανίων και του Marco Ρolo system, τη Δευτέρα 22 Aυγούστου θα καταπλεύσει στο ενετικό λιμάνι των Χανίων το ιστιοφόρο «ARINA», το οποίο απέπλευσε από τη Βενετία την 1η Ιουλίου 2011, πραγματοποιώντας στάσεις σε όλα τα λιμάνια των τότε κτήσεων της Βενετίας (Κερκυρα – Πύλος – Κύθηρα – Γραμβούσα – Κίσσαμος – Χανιά). Κατά τη διάρκεια της άφιξης του ιστιοφόρου έχει προγραμματιστεί σειρά εκδηλώσεων, όπως: Υποδοχή Ιστιοφόρου και πληρώματος,χορευτικό αναρριχητικό δρώμενο από δύο ειδικευμένους χορευτές από τη Βενετία,προβολή video από το ταξίδι του ιστιοφόρου,προβολή διαφανειών, απαγγελία ριζίτικου και μουσικοχορευτικό πρόγραμμα στο πλαίσιο των «Γραμπουσίων 2011».
.
>

Στις εσχατιές της νήσου Κέας

Νέοι αρχαιολογικοί χώροι «γεννιούνται» στα Καλάβρυτα

Παράνομοι για τον πειρατή της Καραϊβικής

Δημοσιεύθηκε: 09.08.11

Έθνος
Οι αρχαϊκοί κούροι, που κατασχέθηκαν τον περσινό Μάιο στα χέρια αρχαιοκάπηλων στην Κορινθία και φυλάσσονταν μέχρι σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, επιστρέφουν σήμερα στη γενέτειρά τους, την Κορινθία. Το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο έχει γνωμοδοτήσει υπέρ της επιστροφής τους, κάτι που αποτελούσε και αίτημα όλου του νομού. Σημαντικό ρόλο έπαιξε το γεγονός ότι γνωρίζουμε, χάρη στις ανασκαφές του εφόρου Κωνσταντίνου Κίσσα, το νεκροταφείο από το οποίο προέρχονταν και βρίσκεται στην Κλένια. Η μεταφορά θα ξεκινήσει το πρωί, θα γίνει με όλα τα απαιτούμενα μέτρα ασφαλείας και αναμένεται ότι τα δύο ανδρικά αγάλματα θα έχουν επαναπατριστεί μέχρι νωρίς το απόγευμα. Θα ακολουθήσει η συντήρησή τους στο Αρχαιολογικό Μουσείο Κορινθίας, καθώς και συγκόλληση των κνημών που εντοπίστηκαν κατά τη διάρκεια της ανασκαφής στην Κλένια.

.
.

Σημαντικά ευρήματα στον Λίβανο

Ρωμαϊκά κατάλοιπα βρέθηκαν κατά μήκος κεντρικής οδού στην Νακούρα, στην ευρύτερη περιοχή της Τύρου, στον Λίβανο. Σύμφωνα με τοπικό δημοσίευμα τα ευρήματα είναι σημαντικά. Περιλαμβάνουν πέντε βυζαντινούς τάφους οι οποίοι βρέθηκαν σε ιδιαίτερα καλή κατάσταση καθώς και τμήμα αρχαίας οδού η οποία διέτρεχε την περιοχή ακριβώς κάτω από τη σημερινή οδό. Η ανασκαφή άρχισε μόλις πριν μια εβδομάδα και αναμένεται να διαρκέσει για μερικούς μήνες. Όσο για την αρχαιολογική ομάδα, αποτελείται από τρεις Λιβανέζους αρχαιολόγους με επικεφαλής τον Νάντερ Σακλάουι καθώς και εργάτες. Ως μια από τις επιφανέστερες αρχαίες πόλεις της Ανατολικής Μεσογείου, η Τύρος είναι ιδιαίτερα πλούσια σε αρχαιολογικά ευρήματα. Ο ρωμαϊκός της ιππόδρομος είναι Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO ήδη από το 1979 ενώ το 2003 ιαπωνική ομάδα αρχαιολόγων είχε φέρει στο φως φοινικικό ναό όπου βρέθηκαν πολυάριθμα ειδώλια.
>
>

Ελευθεροτυπία
Συνεχίστηκε φέτος η ανασκαφή Σακελλαράκη στη Ζώμινθο, σε υψόμετρο 1.187 μ. στον Ψηλορείτη. Την έρευνα διενήργησε μαζί με μια διεπιστημονική ομάδα πενήντα ατόμων και σε συνεργασία με το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας η Έφη Σαπουνά-Σακελλαράκη, για πρώτη φορά χωρίς το σύζυγό της, τον αείμνηστο Γιάννη Σακελλαράκη. Η μινωική Ζώμινθος βρίσκεται στον Ψηλορείτη σε ύψος 1.187 μέτρων και κατοικήθηκε διαχρονικά από το 1800 π.Χ. μέχρι και την περίοδο της Τουρκοκρατίας. Έχουν βρεθεί επίσης ρωμαϊκά και βυζαντινά κατάλοιπα. Από την ετήσια ανασκαφική έρευνα αποκαλύπτει σταδιακά ένα μεγάλο μινωικό συγκρότημα, το καλύτερα σωζόμενο στην Κρήτη, αφού αρκετοί τοίχοι φτάνουν σε ύψος τριών μέτρων. Το κεντρικό κτήριο (έκτασης 1.350 τ.μ.) είχε τουλάχιστον τρεις ορόφους με πενήντα μέχρι στιγμής δωμάτια, όπως μας είπε η κ. Σακελλαράκη. Οι πραγματικές διαστάσεις του, όμως, πρέπει να είναι πολύ μεγαλύτερες. Η αρχαιολόγος φιλοδοξεί να εντατικοποιηθεί η έρευνα ώστε σε 2-3 χρόνια να γίνει προσβάσιμο το κεντρικό κτήριο στους επισκέπτες, δεδομένου ότι βρίσκεται και σε ένα υπέροχο φυσικό περιβάλλον. «Το κτηριακό αυτό συγκρότημα βρισκόταν μέσα σε ένα δάσος. Αυτό έχει επιβεβαιωθεί από την παλαιοβοτανική έρευνα που έχουμε πραγματοποιήσει, διότι υπήρχαν παντός είδους φυτά που μπορούσαν να συντηρήσουν έναν πληθυσμό, όπως σιτάρι, κριθάρι, βρώμη, ελιές κ.λπ., καθώς και όλα τα αρωματικά φυτά με προεξάρχον το δίκταμο. Παράλληλα, η παλαιοζωική έρευνα απέδειξε πως υπήρχαν όλα τα μεγάλα ζώα: αρνιά, κατσίκια, βοοειδή, το ελάφι ντάμα-ντάμα και πολλά άλλα μικρότερα ζώα. Ήταν δηλαδή ένας τεράστιος παραγωγικός κόμβος που συγκέντρωνε πολλά παραγωγικά αγαθά, άφθονο νερό και φυσικά ξυλεία, που τροφοδοτούσε τη δημιουργία του μινωικού ναυτικού», επισημαίνει η ανασκαφέας. Με βάση όστρακα που βρέθηκαν φέτος, αποδεικνύεται πως «το κεντρικό κτηριακό συγκρότημα είχε ζωή αρκετά πριν από το 1700 π.Χ. που χτίζεται το μεγάλο κτήριο της Παλαιοανακτορικής περιόδου», σύμφωνα με την κ. Σακελλαράκη. «Η μεγάλη ακμή του προσδιορίζεται μεταξύ του 1700 έως 1600 π.Χ. Τοίχοι της παλαιότερης περιόδου έχουν βρεθεί από πέρυσι. Η έρευνά τους συνεχίστηκε φέτος κάτω από το κτήριο της κορυφής του λόφου που φτάνει χρονικά έως το 1800 π.Χ. Το κεντρικό κτήριο στην κορυφή του είχε υποστεί μεγάλη καταστροφή. Κατοικήθηκε όμως σε όλες τις περιόδους από τη Μινωική, Αρχαϊκή, Γεωμετρική, Κλασική, Ελληνιστική, Ρωμαϊκή, Βυζαντινή ώς και την Τουρκοκρατία. Οι Μυκηναίοι είχαν δημιουργήσει ξεχωριστές εγκαταστάσεις ακριβώς απέναντι, στη θέση Νήματα. Το εν λόγω συγκρότημα αποτελείται από πολλά διαμερίσματα που βρίσκονται γύρω από την κεντρική αυλή. Στη βορειοανατολική γωνία υπάρχει μία δεξαμενή καθαρμών, στοιχείο σημαντικό για έναν μινωικό χώρο. Φέτος βρέθηκαν ακόμη τρία δωμάτια τοιχογραφημένα, ενώ κονιάματα υπάρχουν σε όλους τους χώρους. Οι τοιχογραφίες δεν έχουν καθαριστεί ακόμα για να διαπιστώσουμε τι ακριβώς απεικονίζουν. Διακρίνονται όμως χρώματα, όπως γαλάζιο, λευκό, κόκκινο και μαύρο. Αλλά και τα κονιάματα είναι υψίστης τεχνικής και πρωτεύουσας σημασίας». Ευρήματα Στα αρχιτεκτονικά στοιχεία του κτηρίου πρέπει να προστεθούν λίθινες εσωτερικές σκάλες που συνδέουν τους ορόφους και ένα μεγάλο κλιμακοστάσιο που είχε αρχίσει να φαίνεται πριν από δύο χρόνια, αλλά φέτος αποκαλύφθηκε πλήρως και δείχνει πως συνέδεε έναν από τους σημαντικότερους ορόφους. «Είχαμε την τύχη φέτος να βρούμε εκτός από πολυάριθμη κεραμική, χάλκινα εργαλεία και όπλα, όπως ένα εγχειρίδιο, χάλκινα και οστέινα κοσμήματα, καθώς επίσης χάντρες από ημιπολύτιμους λίθους, όπως σάρδιο, αχάτη, ορεία κρύσταλλο κ.λπ. Βρέθηκε ακόμη πλήθος τελετουργικών αγγείων, όπως ρυτά, ένα σε σχήμα ποτηριού κοινωνίας, άλλο σε σχήμα μικρού χοίρου ή κωνικού σχήματος που δείχνουν και τον έντονο θρησκευτικό χαρακτήρα του κτηρίου. Διότι το συγκρότημα αυτό ήταν κέντρο πολλών διαφορετικών δραστηριοτήτων. Πρέπει να σημειωθεί και ο βιοτεχνικός του χαρακτήρας. Διέθετε εργαστήριο κεραμικής, πιθανώς εργαστήριο μετάλλου και εργαστήριο επεξεργασίας ορείας κρυστάλλου από το οποίο βρέθηκαν πλήθος πυρήνες επεξεργασμένοι. Η ορεία κρύσταλλος είναι υλικό που υπάρχει στον Ψηλορείτη και δεν μεταφέρεται από αλλού. Βρέθηκαν ακόμη δύο εντυπωσιακές σφραγίδες της μινωικής περιόδου, αρίστης καλλιτεχνικής ποιότητας, κάτι που φανερώνει την ταυτότητα των ενοίκων του κεντρικού κτηρίου. Είχαν ασφαλώς σημαντικό αξίωμα στη μινωική κοινωνία. Στα νέα ευρήματα συμπεριλαμβάνεται μία βυζαντινή πόρπη κάποιου αξιωματούχου, καθώς και κεραμική της Ρωμαϊκής, Ελληνιστικής και Βυζαντινής περιόδου. Ένα πλήθος ρωμαϊκών νομισμάτων και λύχνων που βρήκαμε, μας οδηγεί στο συμπέρασμα πως το κτήριο αυτό υπήρξε κόμβος προς το Ιδαίον Άντρο. Είναι πολύ πιθανό να διανυκτέρευαν εδώ πριν φτάσουν οι προσκυνητές στο μεγάλο ιερό».
>
>

express.gr
Στις παρυφές του Αγίου Όρους, μόλις δύο χιλιόμετρα ανατολικά της Ουρανούπολης, σώζεται η περίφημη Μονή Ζυγού. Πρόκειται για παλιό βυζαντινό μοναστήρι του 10ου αιώνα, που σύμφωνα με έγγραφο της εποχής κατά την οποία ιδρύθηκε, φαίνεται ότι είναι πιο παλιό ακόμη και από την πρώτη μονή του Αγίου Όρους, τη Μεγίστη Λαύρα. «Σύμφωνα με τις πηγές, η μονή υπήρχε ήδη το 990 μ.Χ. Από έγγραφο, όμως, του 958 συμπεραίνουμε ότι αυτή ήταν παλαιότερη και από την πρώτη χρονολογικά μονή του Αγίου Όρους, τη μονή Μεγίστης Λαύρας (963). Ο ιδρυτής της, ο Αθανάσιος ο Αθωνίτης, φαίνεται πως ξεκίνησε τον ασκητικό του βίο εδώ, κοντά στο γέροντά του, στο Ζυγό», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο αρχαιολόγος Στέφανος Τσολάκης. Στο κέντρο της Μονής διασώζεται ένα εκπληκτικό ψηφιδωτό, τμήμα του οποίου έχει- δυστυχώς- καταστραφεί, ενδεχομένως από πτώση τρούλου. Έχουν διασωθεί, ωστόσο, ίχνη στο υπόστρωμα, που μας δείχνουν ποιο ήταν το διακοσμητικό μοτίβο. Το ψηφιδωτό είναι παρόμοιο με φωτογραφία αντίστοιχου, που έχει ληφθεί από τη Μονή Ιβήρων. Σε όλη τη διάρκεια του 11ου αιώνα, η Μονή Ζυγού ήταν ξεχωριστής σημασίας για την Αθωνική Πολιτεία. Το 1199 ήταν ήδη έρημη και παραχωρήθηκε, σαν μετόχι, από τον αυτοκράτορα Αλέξιο Γ′ Άγγελο στη μονή Χιλανδαρίου. Γύρω στο 1206, μετά τη Δ′ Σταυροφορία, το κάστρο του Ζυγού καταλύθηκε από τους δυτικούς στρατιώτες και μετατράπηκε σε ορμητήριό τους. Γι’ αυτό το λόγο, τα ερείπια της Μονής είναι γνωστά σήμερα ως «Φραγκόκαστρο». Στη διάρκεια της λειτουργίας της, η Μονή ήταν αφιερωμένη στον Προφήτη Ηλία, στον οποίο είναι αφιερωμένο και το Καθολικό αυτής. Σήμερα, συντηρείται από τη 10η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και είναι επισκέψιμη. Η αρχαιολογική σημασία της Μονής Ζυγού είναι μοναδική. Παλαιότερα, ήταν κομμάτι του Αγίου Όρους, προτού αυτό οριοθετηθεί στα νέα διοικητικά του σύνορα. «Αρχικά ήταν αγιορείτικο μοναστήρι, ανήκε στο Άγιο Όρος, γιατί τα σύνορα ήταν πιο κοντά στην Ουρανούπολη. Μετά, χαράχθηκαν αλλιώς τα όρια και βρέθηκε έξω από αυτό. Ανασκάφηκε και τώρα αναστηλώνεται και συντηρείται», επισημαίνει ο κ. Τσολάκης. Η Μονή Ζυγού διαθέτει όλα τα αρχιτεκτονικά και λατρευτικά στοιχεία των μοναστηριών του Αγίου Όρους, με τη διαφορά ότι μια γυναίκα επισκέπτρια, η οποία δεσμεύεται από το άβατο του Άθωνα, μπορεί να το επισκεφθεί, αφού βρίσκεται εκτός των ορίων του Όρους. Κατά συνέπεια, είναι και η μόνη ευκαιρία για μια γυναίκα να επισκεφθεί ένα αυθεντικό αγιορείτικο μοναστήρι, έξω από την Αθωνική Πολιτεία. Οι ανασκαφικές εργασίες έχουν ολοκληρωθεί και τα περισσότερα μέρη της Μονής Ζυγού, που στο βάθος των αιώνων είχαν θαφτεί κάτω από το χώμα, έχουν έρθει στην επιφάνεια. Οι αναστηλωτικές εργασίες και οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης συνεχίζονται για να πάρει το μοναστήρι την αρχική του εικόνα. Όσο για το ψηφιδωτό στο δάπεδο, η ανάγκη για τη συντήρηση, αλλά και την ταυτόχρονη ανάδειξή του, οδήγησε τους ειδικούς να τοποθετήσουν ένα ειδικό γυαλί, ώστε οι επισκέπτες και να μην το φθείρουν και να μπορούν να θαυμάσουν την περίτεχνη όψη του.
>
>

Ο τάφος του Αποστόλου Φιλίππου βρέθηκε στην Ιεράπολη της Μ.Ασίας

Σημαντική αρχαιολογική αποκάλυψη για τον Χριστιανισμό στην Τουρκία. Ομάδα αρχαιολόγων ανακάλυψε στην περιοχή Παμούκαλε, την αρχαία Ιεράπολη τον τάφο του Αγίου Φιλίππου, ο οποίος ήταν απο τους δώδεκα αποστόλους του Χριστού. Ο Φίλιππος είχε εκτελεστεί στην Ιεράπολη απο τους Ρωμαίους στρατιώτες. Ο ιταλός αρχαιολογός Φραντσέσκο Ντ’αντρια δήλωσε πως ψάχνει εδω και χρόνια τον τάφο του Αγίου Φιλίππου «τελικά τον βρήκαμε στα ερείπια μιας εκκλησίας εκεί που ξεκινήσαμε τις ανασκαφές πριν απο ένα μήνα» τόνισε. Ο τάφος ακόμη δεν έχει ανοιχτεί αλλά όλοι συμφωνούν πως η ανακάλυψη είναι σημαντική για τον Χριστιανισμό. « διαπιστώσαμε πως τον 5ο αιώνα , οι Βυζαντινοί πήραν τον τάφο του Φιλίππου απο την εκκλησία που βρίσκονταν και τον μετέφεραν στο σημείο αυτό» δηλώνει ο ιταλός αρχαιολόγος. Ο Φίλιππος κήρυξε το Ευαγγέλιο στις περιοχές της Μικράς Ασίας αλλά σταυρώθηκε απο τους Ρωμαίους στην Ιεράπολη.
>
,

Αρχαία σαρκοφάγος αποκαλύφθηκε κοντά στη Ρώμη

Ευρήματα στο σπήλαιο του Κύκλωπα

Ταχυδρόμος Βόλου
Σπάνια ευρήματα ανακαλύφθηκαν στη σπηλιά του Κύκλωπα, που βρίσκεται στο νησί Γιούρα των Βορείων Σποράδων, στη διάρκεια πολύμηνης ανασκαφικής έρευνας που διενήργησε η Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας-Σπηλαιολογίας Νότιας Ελλάδος, με επικεφαλής τον κ. Αδαμάντιο Σάμψων, καθηγητή προϊστορικής αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Αιγαίου. Ο ερευνητικός άθλος της ομάδας, που τόλμησε να προσεγγίσει το θρυλικό σπήλαιο κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, απέφερε καρπούς που μεταφράζονται σε εκπληκτικά ευρήματα, τα οποία εκτείνονται από την προϊστορική περίοδο, φτάνοντας έως τα Ρωμαϊκά και Βυζαντινά χρόνια. Το συγκεκριμένο σπήλαιο, που χρησιμοποιήθηκε 11.000 χρόνια πριν, διερευνήθηκε από το 1992 έως το 1996, αποκαλύπτοντας τα μυστικά που έκρυβε επί πολλούς αιώνες. Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν πλήθος κεραμικών υψηλής αισθητικής, εργαλεία από πέτρα και οστά ζώων, κοσμήματα φτιαγμένα από θαλασσινά όστρακα και δεκάδες ακόμη αντικείμενα, που αποτελούν τεκμήρια του μακρινού παρελθόντος. Το σπήλαιο βρίσκεται στη νότια πλευρά του νησιού, έχει μήκος 50 μέτρα, πλάτος 40 μ. και ύψος 15 μ., ενώ το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του είναι ότι γίνεται βαραθρώδες καθώς προχωράει κανείς στο εσωτερικό του, με αποτέλεσμα να καθίσταται επικίνδυνη η προσέγγιση. Οι όποιες δυσκολίες, ωστόσο, δεν πτόησαν την ερευνητική ομάδα. Οι ανασκαφές επεκτάθηκαν «κυρίως στην πρώτη αίθουσα, πολύ κοντά στην είσοδο, όπου υπάρχει μεγάλη πυκνότητα κατοίκησης, ενώ στο εσωτερικό του, η έρευνα απέδωσε λίγα δείγματα χρήσης κατά την κλασική, ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο. Ιδιαίτερα οι ρωμαϊκοί χρόνοι (1ος-2ος αι. μ.Χ.) αντιπροσωπεύονται από πλούσια ευρήματα σε όλους τους χώρους του σπηλαίου, και κυρίως λύχνους, που μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι τη συγκεκριμένη περίοδο, το σπήλαιο χρησιμοποιήθηκε ως χώρος λατρείας» επισημαίνει ο κ. Σάμψων.

Μοναδικά ευρήματα
Τα σημαντικά ευρήματα που αποκαλύφθηκαν συμπληρώνουν το παζλ των πληροφοριών που αφορούν στη νεολιθική περίοδο (6500-4000 π.Χ.) καθώς εκτείνονται από την αρχαιότερη, μέση και στο πρώιμο τμήμα της νεότερης νεολιθικής. Στη συγκεκριμένη περίοδο ανάγεται η γραπτή κεραμική που έχει βρεθεί, η οποία στη μέση νεολιθική περίοδο φτάνει σε «ύψιστη τελειότητα» όπως υπογραμμίζει ο επικεφαλής της έρευνας. Έκπληξη προκάλεσαν, εξάλλου, στους αρχαιολόγους τα θραύσματα είκοσι περίπου αγγείων που βρέθηκαν στο εσωτερικό του σπηλαίου, τα οποία είχαν διακοσμητικά θέματα επηρεασμένα από την υφαντική και σύμφωνα με την επισήμανση του καθηγητή προϊστορικής αρχαιολογίας «δημιουργήθηκαν κατά πάσα πιθανότητα από γυναικεία χέρια σε τοπικό εργαστήριο». Στη νεότερη νεολιθική περίοδο η χρήση του σπηλαίου έγινε πιο εντατική και οι άνθρωποι ασχολούνταν περισσότερο με την κτηνοτροφία, όπως δείχνουν άλλωστε τα πολυάριθμα οστά ζώων που έχουν βρεθεί. Το μεγαλύτερο όμως ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα βαθύτερα στρώματα, στις τομές που ανοίχθηκαν κοντά στην είσοδο, που ανήκουν στη μεσολιθική εποχή και χρονολογούνται από την 9η έως την 7η χιλιετία π.Χ. «Πρόκειται για επάλληλα δάπεδα κατοίκησης, πάνω στα οποία βρέθηκαν εστίες και υπολείμματα τροφών, που συνίστανται σε εκατοντάδες χιλιάδες οστά ζώων, πουλιών και κυρίως ψαριών, ενώ επίσης βρέθηκαν τεράστιες ποσότητες θαλάσσιων οστρέων και σαλιγκαριών», σημειώνει ο ερευνητής του σπηλαίου. Τα συγκεκριμένα ευρήματα είναι πολύ σημαντικά, διότι φωτίζουν μια εποχή που για πρώτη φορά δείχνει το πρόσωπό της, στον χώρο του Αιγαίου. Ανάμεσα στα άλλα ευρήματα ξεχωρίζουν τα αγκίστρια, 45 περίπου, διαφόρων μεγεθών, που όμοιά τους δεν έχουν ξαναβρεθεί μέχρι σήμερα στον ελλαδικό χώρο. Επίσης βρέθηκαν κοσμήματα από όστρακα, πεταλίδες που είχαν μετατραπεί σε κουτάλια, καθώς και πλήθος από λίθινα και οστέινα εργαλεία. Το τμήμα ανθρώπινου κρανίου που βρέθηκε στα βαθύτερα στρώματα της ανασκαφής ανήκει, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας, σε γυναίκα ηλικίας 65-70 ετών και θεωρείται σπάνιο φαινόμενο αν αναλογιστεί κανείς ότι ήταν χαμηλός ο μέσος όρος ζωής.

Αλιείς και ναυτικοί
Τα δεδομένα που προέκυψαν από την καθ’ όλα γόνιμη έρευνα στο σπήλαιο του Κύκλωπα δείχνουν ότι πριν από 11.000 χρόνια, οι ένοικοι του σπηλαίου εκτός από το κυνήγι ασχολούνταν συστηματικά με τη συλλογή θαλάσσιων οστρέων και το ψάρεμα. Επίσης η παρουσία εργαλείων από οψιανό της Μήλου, στα μεσολιθικά στρώματα, δείχνει ότι είχε αναπτυχθεί η ναυσιπλοΐα και η θαλάσσια επικοινωνία μεταξύ των διαφόρων περιοχών. Οι μετέπειτα έρευνες τα τελευταία 15 χρόνια από τον ίδιο ερευνητή έχουν δείξει ότι ο νησιωτικός αυτός μεσολιθικός πολιτισμός επεκτείνεται σε όλο το Αιγαίο. Οι ανασκαφές των τελευταίων χρόνων στο μεσολιθικό οικισμό του Μαρουλά της Κύθνου, στο Κεραμέ της Ικαρίας και οι επιφανειακές έρευνες στη Νάξο και στη Χάλκη της Δωδεκανήσου αποκαλύπτουν έναν δραστήριο πληθυσμό που δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην αλιεία και στις θαλάσσιες μετακινήσεις. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα δεδομένα, εξάγεται το συμπέρασμα ότι το σπήλαιο του Κύκλωπα αποτελεί μια από τις αρχαιότερες, μέχρι στιγμής, θέσεις του νησιωτικού Αιγαίου. Όσο για τα αποτελέσματα της έρευνας απέσπασαν δικαιολογημένα το ενδιαφέρον της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας και μάλιστα πρόσφατα εκδόθηκε και δεύτερος τόμος στην Αμερική, για το συγκεκριμένο σπήλαιο. Μέρος των ευρημάτων που περιλαμβάνουν τμήματα αγγείων, διάφορα μικροαντικείμενα, οστά ζώων και θαλάσσια όστρεα φυλάσσονται στις αποθήκες του Αρχαιολογικού Μουσείου Βόλου και στις προθέσεις των ιθυνόντων είναι να παρουσιαστούν μελλοντικά στο κοινό, στο πλαίσιο περιοδικής έκθεσης στην ειδική αίθουσα του Μουσείου, ενώ άλλα ευρήματα βρίσκονται στην Εφορεία Σπηλαιολογίας. Στη διάρκεια της τελευταίας εικοσαετίας έχουν πραγματοποιηθεί δεκάδες δημοσιεύσεις σχετικά με το μοναδικό αυτό εύρημα, που αποκαλύπτει, χάρη σε μια τολμηρή ερευνητική προσπάθεια, τα δεδομένα που επικρατούσαν χιλιάδες χρόνια πριν.

«Κυνικός» συμβολισμός στη Νότια Ευρώπη

Δημοσιεύθηκε: 12.07.11

Έθνος
Τον τάφο ενός σκύλου, ηλικίας 8.000 ετών, ανακάλυψαν αρχαιολόγοι από το Πανεπιστήμιο της Λισαβόνας και το ισπανικό Πανεπιστήμιο της Καντάμπρια, κατά τη διάρκεια των ανασκαφών κοντά στην πορτογαλική πόλη Alcacer do Sal. Η ανακάλυψη, σύμφωνα με δηλώσεις της Mariana Diniz, εκ των υπευθύνων του ανασκαφικού προγράμματος, θεωρείται πολύ σημαντική, γιατί ο σκύλος αυτός είναι ο αρχαιότερος που έχει εντοπιστεί στη Νότια Ευρώπη και επίσης γιατί μέχρι σήμερα δεν υπήρχαν ενδείξεις αρχαίου «κυνικού συμβολισμού» στα νότια της Ευρώπης, αντίθετα με ό,τι συνέβαινε στα βόρεια. Πριν από 8.000 χρόνια, οι κοινότητες στον Νότο εξημέρωναν το σκύλο, καθώς το ζώο αυτό έπαιζε σπουδαίο οικονομικό και συμβολικό ρόλο μέσα σε αυτές. Σύμφωνα, ακόμη, με την Diniz, το τελετουργικό δείχνει ότι η ταφή έχει γίνει με φροντίδα. Μια ομάδα ειδικών έχει σταλεί από το Εθνικό Μουσείο Αρχαιολογίας της Λισαβόνας με σκοπό να στερεώσει και να απομακρύνει τον τάφο, προκειμένου να συντηρηθεί.

Χάνουν κόσμο και έσοδα τα Μουσεία

Δημοσιεύθηκε: 12.07.11

Σερρών Ιστορία

Δημοσιεύθηκε: 12.07.11

Ρόδος: «Μουσείο ο βυθός του λιμανιού»

Δημοσιεύθηκε: 11.07.11

Ναυτεμπορική
Σε κακή κατάσταση βρίσκεται το κεντρικό λιμάνι της Ρόδου – και συγκεκριμένα η προβλήτα Αγγέλων. Οι εκτεταμένες μετακινήσεις της άμμου κατά την περιδίνηση από τις προπέλες των πλοίων έχουν προκαλέσει σοβαρό πρόβλημα σε τμήμα των κρηπιδωμάτων. Γι’ αυτόν το λόγο το Λιμενικό Ταμείο έχει προχωρήσει σε μελέτη για την αποκατάστασή τους και την κατασκευή νέου μετώπου, μήκους 85 μ. και πλάτους 12 μ.
Αυτή η μελέτη ήρθε για έγκριση στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, που συνεδρίασε την Τρίτη 5 Ιουλίου. Κανένα από τα μέλη δεν έφερε αντίρρηση ως προς τη σημασία του έργου -αφορά εξάλλου την ασφάλεια των επιβατών-, ωστόσο το λιμάνι της Ρόδου έχει κάτι πολύ ξεχωριστό: Την ύπαρξη πολλών ναυαγίων -γνωστών και αγνώστων-, τα οποία εδώ και αιώνες κείτονται στον πυθμένα, κάτω από την έντονη εμπορική κίνηση των πλοίων.
«Θα μπορούσε να είναι ένα ολόκληρο μουσείο ο βυθός του», δήλωσε με έμφαση η προϊσταμένη της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων Αγγελική Σίμωσι, που παρευρέθηκε στη συνεδρίαση του ΚΑΣ – μιας Εφορείας που ιδρύθηκε το 1976 ως Ειδική Περιφερειακή Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού (και Τουρισμού σήμερα), έχοντας ένα δύσκολο έργο να επιτελέσει: Να ερευνήσει, να προστατεύσει και να αναδείξει την πλούσια ενάλια πολιτιστική κληρονομιά μας.
Τόσο η κ. Σίμωσι, αλλά και η προϊσταμένη της Διεύθυνσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων Ευγενία Γερούση, εξήγησαν τους λόγους που η έγκριση της μελέτης θα πρέπει να καθυστερήσει τουλάχιστον δύο μήνες. Σε μικρή απόσταση από την προβλήτα έχουν εντοπιστεί ναυάγια και ενάλια κινητά ευρήματα, που χρονολογούνται από την κλασική έως τη μεταβυζαντινή περίοδο.
Συγκεκριμένα, σε απόσταση περίπου 70 μέτρων από την προβλήτα Αγγέλων βρίσκεται ναυάγιο του 13ου αιώνα, μεγάλης ιστορικής αξίας, που διατηρείται σε πολύ καλή κατάσταση, ενώ σε απόσταση 40 μέτρων έχει εντοπιστεί ο περίφημος θησαυρός της Ρόδου, που αποτελείται από περίπου 4.000 χρυσά κοσμήματα και νομίσματα, κυρίως οθωμανικά, αλλά και ρωσικά, πορτογαλικά κ.ά., ο οποίος εκτιμάται ότι προέρχεται από ναυάγιο του 18ου αιώνα.
Το κύριο πρόβλημα όμως αφορά ένα άλλο ναυάγιο, του 15ου-16ου αιώνα, που έχει εντοπιστεί λίγα μόλις μέτρα από το μέτωπο της προβλήτας. Εκτός από το εντυπωσιακό σκαρί που βρίσκεται στο βυθό του λιμένα, έχουν ανακαλυφθεί επίσης πολλά κινητά ευρήματα, όπως κανόνια και ξίφη, ενώ πολλά από αυτά υπάρχουν ακόμα στον πυθμένα, περιμένοντας μια νέα αρχαιολογική έρευνα.
«Το ναυάγιο θα καταστραφεί αν δεν γίνει άμεσα κάτι. Εμείς προτείνουμε την ανέλκυσή του ή τη μεταφορά και κατάχωσή του σε άλλο σημείο ώστε να προστατευτεί. Επίσης, να γίνει μια γενική έρευνα σε όλο το τμήμα του προβλεπόμενου έργου», τονίστηκε από την εισηγήτρια.
Η γενική γραμματέας Λίνα Μενδώνη, από τη μεριά της, επισήμανε τη σημασία των ναυαγίων, αλλά και του έργου, η υλοποίηση του οποίου δεν πρέπει να αργήσει. «Να διασφαλιστούν τα μνημεία, αλλά να γίνει άμεσα και η αποκατάσταση των υποσκαφών λόγω της μεγάλης εμπορικής κίνησης», δήλωσε, τονίζοντας ότι θα πρέπει να προηγηθεί ένας συντονισμός μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων, ώστε να μην χαθεί πολύτιμος χρόνος. Τα χρήματα από το ΕΣΠΑ δεν θα πρέπει να χαθούν.
Γι’ αυτό και η γνωμοδότηση από τα μέλη του ΚΑΣ ήταν ομόφωνη. Ναι στη μελέτη, αλλά με όρους. Δηλαδή να προηγηθεί έρευνα με δοκιμαστικές τομές, να καθοριστούν τα όρια του ναυαγίου που βρίσκεται πιο κοντά στην προβλήτα, να διασφαλιστεί η προστασία του σε περίπτωση που βλάπτεται από το έργο (να μειωθεί το πλάτος της τάφρου ή να απομακρυνθεί το ναυάγιο και να καταχωθεί) και σε περίπτωση που εντοπιστούν καινούργια ευρήματα να επανέλθει το θέμα στο Συμβούλιο.

Εκστρατεία αρχαιολόγων στα Γαυγάμηλ

Δημοσιεύθηκε: 11.07.11

Στο φως οι αρχαιότητες της Βελίκας

Δημοσιεύθηκε: 11.07.11

Οι άγνωστοι θησαυροί του Μουσείου της Ακρόπολης

Δημοσιεύθηκε: 11.07.11

Στην «τύχη του» το ταφικό παρεκκλήσι στο Μπεντενάκι

Δημοσιεύθηκε: 11.07.11

Νέα Κρήτη
Μια από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις των τελευταίων ετών για την πόλη του Ηρακλείου βρίσκεται εδώ και τρία χρόνια στο έλεος Θεού και ανθρώπων. Στο ταφικό παρεκκλήσι, ιστορίας τουλάχιστον δέκα αιώνων, που εντοπίστηκε στην παραλιακή λεωφόρο στο Μπεντενάκι, αποτυπώνονται οι εικόνες ντροπής και εγκατάλειψης που πλήττουν τον πολιτισμό μας και εκθέτουν την πολιτική ηγεσία του αρμόδιου υπουργείου και των τοπικών Αρχών, που άφησαν στην τύχη του το συγκρότημα. Τάφοι έχουν συληθεί, ενώ αγιογραφίες της Β’ βυζαντινής περιόδου έχουν ξεθωριάσει από την παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο, με αποτέλεσμα να έχει καταστραφεί ένα σημαντικό τμήμα του αρχαιολογικού χώρου, ο οποίος μάλιστα κατά τις ανασκαφές είχε χαρακτηριστεί επισήμως ως ένα από τα σπουδαιότερα μνημεία του Ηρακλείου.

Η καταστροφή
Τον Απρίλιο του 2008 πλήθος αρχαιολόγων, στελέχη του υπουργείου Πολιτισμού, ο Οργανισμός Λιμένος Ηρακλείου, αλλά και η δημοτική Αρχή κινητοποιούνται για μια από τις σημαντικότερες αρχαιολογικές ανακαλύψεις, όπως τότε χαρακτηρίστηκε, η οποία ήρθε στο φως τυχαία έπειτα από εργασίες για την ανάπλαση της παραλιακής λεωφόρου στο Μπεντενάκι. Τον Ιούλιο του 2011 το ταφικό παρεκκλήσι θυμίζει σκηνικό εγκατάλειψης με ανυπολόγιστο κόστος για τον πολιτισμό και την ιστορία της πόλης του Ηρακλείου. Τμήμα του βυζαντινού τείχους, οχυρωματικά έργα που υποστήριζαν την άμυνα του φρουρίου του Κούλε, ένα ορθόδοξο παρεκκλήσι με σημαντικές αγιογραφίες και βυζαντινές επιγραφές, καθώς και δέκα τάφοι βρίσκονται στο έλεος καιρού και ανθρώπων. Η ιστορία δέκα αιώνων αφημένη στην τύχη της… Πριν από τρία χρόνια οι αρχαιολόγοι είχαν εμφανιστεί έκπληκτοι για τον κρυμμένο θησαυρό, όπως είχαν χαρακτηρίσει τότε τα αρχαιολογικά ευρήματα, υποστηρίζοντας μάλιστα ότι δεν υπήρχαν γραπτές πηγές μέχρι τότε που να έδιναν έστω κάτι από τα ίχνη των ευρημάτων, γεγονός που καθιστούσε την ανακάλυψη ακόμη σπουδαιότερη. Αυτό το μνημείο, μέσα από το οποίο καταγράφεται μια ιστορία 6 αιώνων από τον 9ο έως και το 15ο αιώνα μ.Χ., δηλαδή από τη Μεταβυζαντινή Περίοδο ως και την Ενετοκρατία, απλά εγκαταλείφθηκε.

Τραγική εικόνα
Η εγκατάλειψη αποδεικνύεται «εγκληματική», αφού το μνημείο έχει υποστεί σημαντικές φθορές. Η «Νέα Κρήτη» κατέγραψε απίστευτες εικόνες. Τουλάχιστον τρεις από τους δέκα τάφους που είχαν εντοπιστεί έχουν συληθεί, με τις πλάκες να έχουν γίνει κομμάτια. Περίτεχνες αγιογραφίες που κοσμούσαν το ταφικό παρεκκλήσι, και οι οποίες είχαν διατηρηθεί αναλλοίωτες για 1.000 και πλέον χρόνια, ανακαλύφθηκαν… για να καταστραφούν! Είναι χαρακτηριστική η διαφορά στις εικόνες-ντοκουμέντο ανάμεσα στον Απρίλιο του 2008 και τον Ιούλιο του 2011. Σε άλλα δε σημεία του συγκροτήματος η προστασία των αγιογραφιών έχει γίνει με κουρελιασμένες λινάτσες. Όλα αυτά ενώ οι αρχαιολόγοι και το υπουργείο Πολιτισμού υποστήριζαν κατά την αρχαιολογική ανακάλυψη ότι το μνημείο λόγω της σπουδαιότητάς του χρήζει ιδιαίτερης φροντίδας και προστασίας ώστε να διατηρηθούν τα ευρήματα στην καλύτερη δυνατή κατάσταση.

Η σημαντική ανακάλυψη – Τι είχε εντοπιστεί
Στις αρχές Απριλίου του 2008 αποκαλύφθηκε το ταφικό παρεκκλήσι μπροστά από τον Άγιο Πέτρο, αφήνοντας έκπληκτη την αρχαιολογική κοινότητα, που πρόσθεσε ένα νέο μνημείο στον αρχαιολογικό χάρτη του Ηρακλείου. Από τις αρχαιολογικές ανασκαφές, στις οποίες οδήγησαν οι εργασίες για την ανάπλαση στο Μπεντενάκι της παραλιακής λεωφόρου του Ηρακλείου, βρέθηκαν πολλοί τάφοι στο δάπεδο του ναού, τμήμα παράστασης της Δευτέρας Παρουσίας και άλλες τοιχογραφίες στην κόγχη του ιερού. Στις αλλεπάλληλες συσκέψεις που είχαν γίνει τότε, κινητοποιώντας ακόμη και την πολιτική ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού, διατυπώθηκε η εκτίμηση ότι «βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια από τις πιο σημαντικές ανασκαφές των τελευταίων χρόνων, που έχει ακόμη πολλά να μας αποκαλύψει». Οι αρχαιολόγοι εκτίμησαν ότι τα νέα ευρήματα οριοθετούνται χρονικά από τον 9ο έως και το 15ο αιώνα. Μάλιστα γι’ αυτό το λόγο η τότε η διοίκηση του Οργανισμού Λιμένος Ηρακλείου αναγκάστηκε να τροποποιήσει τη μελέτη ανάπλασης της περιοχής ώστε να προστατευτεί το μνημείο, σύμφωνα και με τις υποδείξεις της Αρχαιολογίας. Σύμφωνα με τα τότε στοιχεία, είχαν διασωθεί σημαντικές τοιχογραφίες σε τμήματα της εκκλησίας. Διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση δέκα τάφοι μέσα στο ναό, ενώ είχε εκτιμηθεί ότι «κρύβονται» πάρα πολλοί ακόμη στην περιοχή. Επίσης είχε εντοπιστεί μία επιγραφή, ένα οχυρωματικό έργο, ένα τμήμα του βυζαντινού τείχους, ενώ αίσθηση είχε προκαλέσει μία εκπληκτική τοιχογραφία που αναπαριστά τη Δευτέρα Παρουσία.

Σχολείο ή δούρειος ίππος στο βουνό των θεών;

Δημοσιεύθηκε: 11.07.11

Με το μάτι στην Πέτρα
Επιφυλακτικές για το εγχείρημα των δημάρχων είναι οι οικολογικές οργανώσεις της Κατερίνης. Όπως υποστηρίζει στη «ΜτΚ» το μέλος των «Φίλων Περιβάλλοντος Πιερίας» Γιώργος Κυτίδης, «τόσο ο χρόνος ίδρυσης της εταιρείας όσο και οι σκοποί της μας κάνουν καχύποπτους, διότι η λεγόμενη αξιοποίηση του Ολύμπου μπορεί να είναι και ο δούρειος ίππος για την καταστροφή του βουνού των θεών. Άλλωστε δεν μπορούμε να είμαστε ήσυχοι όσο δεν λύνεται το θέμα της έκτασης 6.000 στρεμμάτων που απελευθερώθηκαν μετά το κλείσιμο του ψυχιατρείου στην Πέτρα Ολύμπου. Κατά καιρούς ακούγονται διάφορες προτάσεις αξιοποίησης, όπως να περιέλθει η έκταση στη μητρόπολη, η οποία την διεκδικεί, να δημιουργηθούν φυλακές ή να αξιοποιηθεί από τη νεοϊδρυθείσα εταιρεία. Όλα αυτά μας βάζουν υποψίες για τους σκοπούς της εταιρείας, χωρίς ωστόσο μέχρι στιγμής να υπάρχει κάτι χειροπιαστό, αφού σχεδόν δύο χρόνια μετά την αρχική ιδέα ίδρυσης του Σχολείου Ολύμπου υπήρξε αδράνεια και μόλις πριν από λίγες ημέρες σχηματοποιήθηκε το αρχικό εγχείρημα», κατέληξε ο κ. Κυτίδης.

Σχολείο Ολύμπου
Η αρχική ιδέα της ίδρυσης του Σχολείου Ολύμπου, όπως ονομάστηκε, ήταν του έλληνα καθηγητή Νίκου Σικλόγλου, ο οποίος διαβιεί στην Ιταλία. Τη δεκαετία του 1990 ο κ. Σικλόγλου οραματίστηκε το Αριστοτέλειο Ινστιτούτο, έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό με πρόεδρο τον ίδιο. Ο κ. Σικλόγλου έκανε πρώτα κοινωνούς του οράματός του τους δημάρχους Παραλίας Γιώργο Κεραμιδιώτη και Ανατολικού Ολύμπου Αστέριο Χονδρόπουλο (πριν παυτεί) και στη συνέχεια, έπειτα από τρεις συναντήσεις (τον Δεκέμβριο του 2008 στο Πνευματικό Κέντρο Κατερίνης, τον Ιανουάριο του 2009 στη Ρώμη και τον Μάρτιο του 2009 στην πρυτανεία του ΑΠΘ), γεννήθηκε ένα προσχέδιο που παρουσιάστηκε στο δημοτικό συμβούλιο Κατερίνης στα τέλη Ιουνίου του 2009, για να συμμετάσχει στο εγχείρημα και ο δήμος της πρωτεύουσας του νομού. Το προσχέδιο αυτό, που υπέγραψε και ο τότε πρύτανης του ΑΠΘ Αναστάσιος Μάνθος, περιείχε εκτενή αναφορά στους στόχους της εταιρείας και στις ποικίλες δραστηριότητές της, όπως η δημιουργία «Διεθνούς Κέντρου Ανθρωπιστικών Σπουδών και Ερευνών για τη διάσωση, ανάδειξη, διάδοση και καλλιέργεια των διαχρονικών αξιών του αρχαιοελληνικού πολιτισμού», αλλά και η «εκπόνηση κάθε είδους αναπτυξιακών, οικονομικών και τεχνικών μελετών», η «δημιουργία και εκμετάλλευση αναψυκτηρίων, εστιατορίων και λοιπών τουριστικών επιχειρήσεων» και η «κατασκευή, συντήρηση και επίβλεψη έργων του δημοτικού, δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, σε συνεργασία με άλλους κατασκευαστές ή κατασκευαστικές εταιρείες». Το διάστημα αυτό δεν έγιναν πολλά πράγματα παρά σποραδικές συναντήσεις των μετόχων, μέχρι πριν από λίγες ημέρες που ιδρύθηκε η αναπτυξιακή εταιρεία. Το μέλλον θα δείξει τους στόχους της, όμως ο καθένας μπορεί να υποψιάζεται οτιδήποτε όταν πρόκειται για τον Όλυμπο, ίσως το μοναδικό βουνό της χώρας που αντιστέκεται στην «αξιοποίηση».

Χάπια από λαχανικά, 2.000 ετών

Δημοσιεύθηκε: 11.07.11

Telegraph
Χάπια από λαχανικά περιείχε τελικά ένα κουτί πρώτων βοηθειών ηλικίας πάνω από 2.000 ετών που είχαν ανασύρει από τον βυθό της θάλασσας αρχαιολόγοι το 1989. Το ξύλινο κιβώτιο είχε βρεθεί στο εσωτερικό ναυαγίου μήκους 15 μ. που είχε εντοπιστεί στις ακτές της Τοσκάνης το 1974 και χρονολογείται από το 130 π.Χ. Όταν το κιβώτιο ανοίχτηκε, οι αρχαιολόγοι αποκάλυψαν τα χάπια, φυλαγμένα προσεκτικά σε φιαλίδια από κασσίτερο. Μόλις σήμερα όμως στάθηκε δυνατόν να αναλυθεί η σύστασή τους. Κάθε χάπι είναι κατασκευασμένο από τριμμένα βότανα και λαχανικά – σέλινο, κρεμμύδια, καρότα, λάχανο, ρεβίθια και κάστανα, σέλινο, μαϊντανό, νεροκάρδαμο, ραπανάκια και ιβίσκο – όλα γνωστά από κλασικά κείμενα για τις θεραπευτικές τους ιδιότητες. Ψήγματα πηλού περιλαμβάνονταν επίσης στα χάπια, καθώς βοηθούσαν στην θεραπεία των γαστρεντερικών προβλημάτων. Το κιβώτιο περιείχε, εκτός από τα χάπια, και ιατρικά εργαλεία: σπάτουλες, κύπελλα για βεντούζες και λαβίδες, ένδειξη για τους αρχαιολόγους ότι κάποιος ειδικός ταξίδευε στο πλοίο μαζί με τους ναυτικούς. Ενδέχεται επίσης ότι μέλη του πληρώματος του εμπορικού αυτού πλοίου να ήταν εκπαιδευμένα στην παροχή πρώτων βοηθειών. Σύμφωνα με τον δρα Alain Touwaide, του Smithsonian Conservation Biology Institute της Ουάσινγκτον, το εύρημα είναι μοναδικό λόγω τόσο της φύσης του όσο και της άριστης διατήρησης που εξασφάλισε η σφράγισή του. Αυτό που ερευνούν όμως σήμερα οι επιστήμονες είναι το αν τα αρχαία αυτά χάπια καταπίνονταν ή τοποθετούνταν ως κατάπλασμα στο δέρμα των ασθενών. Μεγαλύτερο μυστήριο όμως παραμένει και η ταυτότητα του πλοίου. Ήταν ρωμαϊκό, ελληνικό ή φοινικικό; Δύσκολο να καταλάβει κανείς, δεδομένου του ενδεχόμενου των μικτών πληρωμάτων και των ταξιδιών που ένωναν παρά χώριζαν πολιτισμούς. Πιο λογικό λοιπόν εδώ είναι να στηριχθεί ότι η ιατρική γνώση ήταν κοινό κτήμα εκείνων που αντάλλασσαν εμπορεύματα και ιδέες στη μεγάλη «λίμνη» της αρχαιότητας, τη Μεσόγειο.

Ο Homo erectus και ο Homo sapiens δεν συναντήθηκαν ποτέ

Δημοσιεύθηκε: 11.07.11

Archaeologie.online
Μέχρι σήμερα οι επιστήμονες δεν απέκλειαν το ενδεχόμενο πριν από 40.000 χρόνια να συναντήθηκαν στην Ινδονησία ο Homo erectus και ο σύγχρονος άνθρωπος. Σύμφωνα με νέα συμπεράσματα μιας ερευνητικής ομάδας του Πανεπιστημίου Gadjah Mada, η συνάντηση αυτή είναι αδύνατο να συνέβη: Τα ευρήματα που έχουν έρθει μέχρι σήμερα στο φως και σχετίζονται με τον Homo erectus χρονολογούνται σε πολύ πρωιμότερη εποχή από εκείνη στην οποία εμφανίστηκε ο Homo sapiens.Πριν από 1,8 εκατομμύρια χρόνια, με την εμφάνιση του Homo erectus γεννήθηκε στην Αφρική ο πρώτος εκπρόσωπος των προγόνων μας που… αγαπούσε τα ταξίδια. Κατοίκησε την Εγγύς Ανατολή, στη συνέχεια την Ευρώπη, για να φτάσει, τελικά, πριν από 500.000 χρόνια στη νότια Ασία. Σε ολόκληρη την έκταση εξάπλωσης του Homo erectus δεν υπάρχουν ευρήματα που να μαρτυρούν την παρουσία του και να χρονολογούνται σε περίοδο μεταγενέστερη των 100.000 πριν, με μία εξαίρεση: στο χωριό Ngandong στο νησί Ιάβα της Ινδονησίας βρέθηκαν τη δεκαετία του 1930 απολιθώματα αυτής της πρώιμης μορφής του ανθρώπου, που αργότερα χρονολογήθηκαν στα 35.000-50.000 χρόνια πριν. O Homo sapiens έφτασε στην ίδια περιοχή πριν από περίπου 40.000 χρόνια. Άρα, θεωρητικά τουλάχιστον, δεν αποκλειόταν τα δύο είδη να είχαν συναντηθεί.Η ερευνητική ομάδα της Etty Indriatti του Πανεπιστημίου Gadjah Mada της πόλης Yogyakarta της Ινδονησίας ανέσκαψε εκ νέου στην περιοχή για να ελέγξει τη χρονολόγηση αυτή. Η ραδιομετρική χρονολόγηση απέδωσε μια κατά πολύ μεγαλύτερη ηλικία: η θέση όπου βρέθηκαν τα απολιθώματα χρονολογείται στα 145.000 χρόνια πριν. Η νέα χρονολόγηση ταιριάζει καλύτερα στα μέχρι τώρα γνωστά απολιθώματα του Erectus. Σύμφωνα με αυτήν, η ιδέα μιας συνάντησης του Homo erectus και του Homo sapiens δεν είναι πλέον στη σφαίρα του πιθανού.

Μια «Ιερή Νήσος» με 5.000 χρόνια ανθρώπινης παρουσίας

Δημοσιεύθηκε: 11.07.11

Η «κατάρα» της Φρίντα Κάλο

Κλάπηκε σπάνιο χειρόγραφο του 12ου αιώνα

Δημοσιεύθηκε: 08.07.11

Ο Μέγας Αλέξανδρος ενώνει τέσσερις δήμους

Δημοσιεύθηκε: 08.07.11

Αγγελιοφόρος
Αν οι αρχαιολόγοι δεν έχουν εντοπίσει ακόμη το σημείο όπου τάφηκε ο Μέγας Αλέξανδρος, ουδείς είναι σε θέση να αμφισβητήσει την αφετηρία του. Μία καινούργια πρωτοβουλία σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης στρέφεται «Στις ρίζες του Μεγάλου Αλεξάνδρου» για να αναδείξει το τεράστιο απόθεμα μνημείων που περικλείουν σε ακτίνα μόλις 80 χιλιομέτρων οι περιοχές της Ημαθίας, της Πέλλας και της Πιερίας, εκεί όπου γεννήθηκε, μεγάλωσε και ανατράφηκε ο Μακεδόνας στρατηλάτης. Η δημιουργία ενός Δικτύου Αρχαιολογικών Μνημείων της περιοχής αυτής της Κεντρικής Μακεδονίας αποτελεί το θέμα ημερίδας που διοργανώνεται αύριο (10.30) στο Πολιτιστικό Κέντρο Σχολής Αριστοτέλους με πρωτοβουλία του δήμου Νάουσας. Η ημερίδα, που έχει τίτλο «Στις ρίζες του Μεγάλου Αλεξάνδρου», είναι το πρώτο βήμα της ενδοπεριφερειακής – διαδημοτικής συνεργασίας, στην οποία συμμετέχουν οι δήμοι Βέροιας, Δίου-Ολύμπου, Πέλλας, Νάουσας, οι Περιφερειακές Ενότητες Ημαθίας, Πέλλας, Πιερίας της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας. Την έναρξη των εργασιών θα κηρύξει η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού Λίνα Μενδώνη, ενώ θα συμμετάσχουν αρχαιολόγοι, ιστορικοί και εκπρόσωποι της τοπικής αυτοδιοίκησης. Στόχος της πρωτοβουλίας είναι με τη συνεργασία των τεσσάρων δήμων να δημιουργηθεί ενιαίος αρχαιολογικός προορισμός και πόλος έλξης επισκεπτών, συμβάλλοντας στην ολοκληρωμένη -και όχι αποσπασματική, όπως γίνεται μέχρι σήμερα- τουριστική ανάπτυξη της περιοχής. Το υπό σχεδιασμό δίκτυο αφορά τους αρχαιολογικούς χώρους: Αιγές-Βεργίνα, Δίον, Αρχαία Πέλλα, Σχολή Αριστοτέλους, Μακεδονικοί Τάφοι, Αρχαίο Θέατρο Μίεζας. «Πρόκειται για μία πολύ σοβαρή ιδέα, που μπορεί να αποτελέσει τη βάση για να δημιουργηθεί το δίκτυο αυτό ανάμεσα στα πιο σημαντικά κέντρα της Μακεδονίας, με ενοποιητικό στοιχείο την προσωπικότητα του Μεγάλου Αλεξάνδρου», λέει στον «Α» ο ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, πρόεδρος του Μουσείου της Ακρόπολης Δημήτριος Παντερμαλής. «Το σημαντικό είναι να μη μείνουμε στα λόγια, αλλά να γίνει το πρώτο βήμα. Πάνω από όλα χρειάζεται κέφι και δουλειά», τονίζει. «Οι χώροι και τα μνημεία αυτά ταυτίζονται με τη μακραίωνη Ιστορία και τον πλούσιο πολιτισμό της Μακεδονίας, αλλά και με μεγάλες προσωπικότητες της Ιστορίας όπως ο Φίλιππος Β΄, ο Μέγας Αλέξανδρος, ο μέγιστος των φιλοσόφων Αριστοτέλης κ.ά. και είναι κτήμα ολόκληρου του ελληνισμού, αλλά και παγκόσμια κληρονομιά», σημειώνει ο δήμαρχος Νάουσας, Α. Καραμπατζός, που είχε την πρωτοβουλία για το εγχείρημα. «Με σκοπό την ανάδειξη και την ολοκληρωμένη αξιοποίηση των αρχαιολογικών μνημείων της περιοχής μας ως Δίκτυο Αρχαιολογικών Μνημείων, το οποίο θα εξελιχθεί σε ενιαίο αρχαιολογικό προορισμό και πόλο έλξης επισκεπτών από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό, θεωρούμε ότι θα συμβάλει ουσιαστικά και εποικοδομητικά η διαδημοτική συνεργασία των δήμων Βέροιας, Δίου-Ολύμπου, Νάουσας και Πέλλας, οι οποίοι διαθέτουν πολλά κοινά στοιχεία (ιστορικά, γεωγραφικά, κοινωνικά, αναπτυξιακά κ.λπ.). Αποτελούν με μία λέξη «ένα τόξο» περιμετρικά της Θεσσαλονίκης, η οποία βεβαίως καλείται να παίξει το δικό της σημαντικό ρόλο στο παρόν και το μέλλον της Βόρειας Ελλάδας και της Βαλκανικής».

Ρωμαϊκή βασιλική αποκαλύπτεται στην Αλεξάνδρεια

Δημοσιεύθηκε: 08.07.11

Από τις τελευταίες μέρες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας

Σώζεται ο Δίολκος

Δημοσιεύθηκε: 07.07.11

Στο φως το αρχαίο τείχος της Κορίνθου

Δημοσιεύθηκε: 07.07.11

Το Βήμα
Το τείχος της αρχαίας Κορίνθου στην εποχή της μεγάλης ακμής της, δηλαδή τον 6ο αιώνα π.Χ. ήρθε στο φως κατά τη διάρκεια των εργασιών κατασκευής του νέου αυτοκινητόδρομου «Ελευσίνα – Κόρινθος – Πάτρα – Πύργος – Τσάκωνα» σε μήκος 80 μέτρων και ύψος από 1,60 ως 3,20 μέτρα και τώρα πρόκειται να αναδειχθεί προσθέτοντας ένα ακόμη σπουδαίο μνημείο στις αρχαιότητες της περιοχής. Από τις ανασκαφικές εργασίες εξάλλου προέκυψαν και άλλα σημαντικά ευρήματα που χρονολογούνται από τη Μυκηναϊκή εποχή ως την Ελληνιστική και αποκαλύπτουν στοιχεία της ιστορίας και του πολιτισμού της πόλης – όπως οικισμοί και χώροι λατρείας, τάφοι, ακόμη και λατομείο και ένα εργαστήριο. Όλα αυτά στον βόρειο παράδρομο του αυτοκινητόδρομου, που ειδικά για την αξιοποίηση του τείχους θα υποστεί μικρή τροποποίηση. Το πλήθος των ευρημάτων παρουσιάστηκε στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο όπου εγκρίθηκε η πρόταση ανάδειξης του μεγαλύτερου τμήματος του τείχους, όχι όμως και των άλλων αρχαιοτήτων που αποφασίσθηκε να καταχωθούν. Μυκηναϊκός οικισμός, αψιδωτά κτίρια της Πρωτογεωμετρικής και της Γεωμετρικής εποχής, χώροι όπου ασκείτο προγονολατρεία και ηρωολατρεία (γεωμετρικοί και αρχαϊκοί χρόνοι), ένα τεράστιο κτίριο της Ελληνιστικής εποχής (2ος αι. π.Χ.) που εντοπίσθηκε σε επαφή με το αρχαίο τείχος και πολλές ταφές διαφόρων ειδών μεταξύ των οποίων και τάφοι νηπίων δίνουν, όπως είπαν οι αρχαιολόγοι, ανάγλυφη την εικόνα μίας ιδιαίτερα ακμαίας κοινωνίας σε μεγάλο βάθος χρόνου. Το λατομείο εξάλλου, που βρέθηκε στα βόρεια του τείχους, είχε χρησιμεύσει για την οικοδόμηση του ίδιου του τείχους αλλά και κτιρίων, ενώ μέσα σε αυτό εντοπίσθηκε και ένα κυκλικό πηγάδι, βάθους 17,57 μέτρων και διαμέτρου 1,15 μέτρων, το οποίο όμως, φαίνεται ότι είχε εγκαταλειφθεί ήδη από τον 6ο αιώνα π.Χ. καθώς βρέθηκε γεμάτο με κεραμική της αρχαϊκής περιόδου, λίθους και κεραμίδες. Στην Πρωτογεωμετρική περίοδο, τέλος, χρονολογείται το εργαστήριο μεταλλουργίας που χρησιμοποιούνταν για την παρασκευή αργύρου από μόλυβδο με τη μέθοδο της «κυπέλλωσης», όπως λέγεται.

173 ιαπωνικά έργα πάνε Παρίσι

Δημοσιεύθηκε: 07.07.11

Έθνος
Έκθεση με 173 ιαπωνικές ξυλογραφίες αποκλειστικά από το Μουσείο Ασιατικής Τέχνης στην Κέρκυρα θα πραγματοποιηθεί στο «Maison de la Culture du Japon» στο Παρίσι, από τις 28 Σεπτεμβρίου έως τις 17 Δεκεμβρίου, καθώς το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο γνωμοδότησε υπέρ της έγκρισης δανεισμού τους. Η έκθεση με τίτλο «Οκτώ δάσκαλοι του Ukiyo-e. Αριστουργήματα από το Μουσείο Ασιατικής Τέχνης της Κέρκυρας» περιλαμβάνει έργα των Ιαπώνων καλλιτεχνών Hokusai, Utamaro, Sharaku, Hiroshige, Harubabu, Kiyo, Eizan κ.ά., τα οποία δώρισε στο ελληνικό μουσείο ο συλλέκτης έργων ασιατικής τέχνης Γρηγόριος Μάνος. Ο Γρηγόριος Μάνος ήταν διπλωμάτης και πρέσβης της Ελλάδας στο Παρίσι και στη Βιέννη. Υπήρξε ο δωρητής των πρώτων 9.500 έργων του Μουσείου Ασιατικής Τέχνης το 1919 και ο πρώτος διευθυντής του Μουσείου το 1927.

Πλούσια ευρήματα σε μια ανασκαφή-πρότυπο

Δημοσιεύθηκε: 07.07.11

Λάβρυς στη βασιλική κατοικία των ΟδρυσώνΔημοσιεύθηκε: 07.07.11

Επιδρομείς Βίκινγκς με χαμόγελο που σκοτώνει

Δημοσιεύθηκε: 06.07.11

BBC
Τεχνητές εγκοπές στα μπροστινά του δόντια έφερε, σύμφωνα με Βρετανούς επιστήμονες ένας άνδρας ο οποίος είχε ταφεί σε ομαδικό τάφο στο Ντόρσετ της Αγγλίας. Η αποκάλυψη έγινε μετά από πρόσφατη ανάλυση οδοντικού υλικού από τον λεγόμενο «τάφο των Βίκινγκς» στη θέση Ridgeway του Ντόρσετ. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, δύο μπροστινά δόντια που βρέθηκαν εκεί παρουσιάζουν λαξεύσεις με σκοπό τη δημιουργία εγκοπών που άλλαζαν το σχήμα τους. Οι λαξεύσεις ήταν εσκεμμένες, ενώ ερμηνεύονται από την επιθυμία του κατόχου να τρομάζει τους αντιπάλους του. Σύμφωνα επίσης με τον επικεφαλής της ανασκαφής David Score (Oxford Archaeology), η διαδικασία της λάξευσης θα πρέπει να ήταν ιδιαίτερα επώδυνη. Η θέση Ridgeway έγινε διάσημη το 2009 μετά την αποκάλυψη πενήντα ένα κρανίων σε λάκκο σε σωστική ανασκαφή κατά τη δημιουργία του Weymouth Relief Road. Μαζί με τα κρανία αποκαλύφθηκαν και άλλα ανθρώπινα λείψανα που ανεβάζουν τον αριθμό των θαμμένων εκεί σωμάτων σε πενήντα τέσσερα. Όλοι οι νεκροί είχαν πεθάνει με αποκεφαλισμό μεταξύ του 970 και του 1025 μ.Χ. ενώ μέσω ισοτόπων είχε βρεθεί ότι κατάγονταν από χώρα της Βόρειας Ευρώπης. Καθώς ιστορικά η περίοδος σχετίζεται με εισβολές Βίκινγκς στην Αγγλία, οι νεκροί ταυτίστηκαν με Βίκινγκς. Πώς όμως έμοιαζαν οι πολεμιστές αυτοί; Τα τραύματα που ανιχνεύονται στα οστά αποκαλύπτουν στοιχεία για τον τρόπο θανάτου τους αλλά και τη ζωή τους, όχι όμως για την εμφάνισή τους. Έτσι, τα λαξευμένα δόντια του Ridgeway αποτελούν τελικά ένα σημαντικό στοιχείο για την «αισθητική» , τις δυνατότητες επεμβάσεων, αλλά και τις αντοχές των σκληρών εκείνων πολεμιστών που μετά από μια ζωή γεμάτη επιδρομές πέθαναν τελικά στο Ντόρσετ.

Αρχαιότητες από νησιά της «Άγονης Γραμμής» στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης

Δημοσιεύθηκε: 06.07.11

in.gr

Στην τελική ευθεία o σχεδιασμός της έκθεσης «Άγονη Γραμμή: Καστελόριζο, Σύμη, Χάλκη, Τήλος, Νίσυρος», που θα παρουσιαστεί στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης από τις 30 Νοεμβρίου 2011 έως τις 23 Απριλίου 2012. Με γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, δόθηκε το πράσινο φως για τον προσωρινό δανεισμό 390 αρχαίων αντικειμένων από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, τις ΚΒ′ και Ζ′ Εφορείες Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων και την 4η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων προς το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης. Η έκθεση είναι η πρώτη από μία σειρά άλλων που θα αναφέρονται στους απομακρυσμένους, ενίοτε και ξεχασμένους, σταθμούς της λεγόμενης και «άγονης γραμμής», που μόνο άγονη δεν θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η ιστορία τους. Το Καστελόριζο, η Σύμη, η Χάλκη, η Τήλος και η Νίσυρος, σημαντικά λιμάνια στο Αιγαίο της αρχαιότητας για τα πλοία που ταξίδευαν από τις ακτές της Λυκίας και την Κύπρο, θα είναι τα πρώτα νησιά που θα παρουσιαστούν στο κοινό.
Έλληνες και ξένοι θα έχουν την ευκαιρία να γνωρίσουν τον πολιτισμό τους από την προϊστορική εποχή έως τα βυζαντινά χρόνια, αλλά και τον σύγχρονο, καθώς την έκθεση θα πλαισιώνουν φωτογραφίες και βιντεοπροβολές με συνεντεύξεις κατοίκων και εικόνες από τις γραφικές γωνιές τους.
Η έκθεση, που θα περιλαμβάνει πέντε ενότητες, όσες δηλαδή και τα νησιά, θα ξεκινά με δύο έργα. Το πρώτο θα είναι η βάση αγάλματος από τη Νίσυρο, η οποία απεικονίζει την πλώρη πλοίου, μιας τριημιολίας, το πολεμικό πλοίο της αρχαιότητας που χρησιμοποιούσαν για την καταδίωξη των πειρατών. Η κατασκευή του ήταν τέτοια που έδινε τη δυνατότητα να απομακρύνεται τμήμα της πάνω σειράς των κουπιών και των καθισμάτων των κωπηλατών, με αποτέλεσμα να πέφτει το κατάρτι με τα ιστία, κερδίζοντας σε ταχύτητα και ετοιμότητα. Το δεύτερο έργο θα παρίσταται, δυστυχώς, μόνο ως φωτογραφία. Η Νίκη της Σαμοθράκης, η απεικόνιση της οποίας θα στολίζει τον τοίχο στην αρχή της έκθεσης, δεν επιλέχθηκε τυχαία. Το μαρμάρινο γλυπτό της ελληνιστικής εποχής από τη Σαμοθράκη —ένα άλλο νησί της άγονης γραμμής— είναι στερεωμένο σε βάση με παρόμοιο σχήμα πλώρης καραβιού, συνθέτοντας ένα σύμπλεγμα μοναδικό σε τέχνη και ισορροπία. Να σημειωθεί πως ο διευθυντής του Μουσείου, Νικόλαος Σταμπολίδης, με αφορμή την έκθεση, ζήτησε το έργο από το Μουσείο του Λούβρου, όπου βρίσκεται από το 1884, το οποίο όμως αρνήθηκε με την αιτιολογία της πρόσφατης ανακαίνισης των αιθουσών του. Τα έργα που θα εκτεθούν προέρχονται από τα αρχαιολογικά μουσεία των νησιών, τις αποθήκες τους —γεγονός που σημαίνει ότι πολλά από αυτά θα δουν το φως της δημοσιότητας για πρώτη φορά— τη Ρόδο, την Κω, την Ολυμπία και το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
Από το Καστελόριζο θα προέρχονται 42 αντικείμενα, από τη Σύμη 60, τη Χάλκη 64, την Τήλο 82 και τη Νίσυρο 142. Τα έργα θα μεταφερθούν πρώτα στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Ρόδου, όπου θα συντηρηθούν και θα καταγραφούν.

Τσουνάμι… και στην αρχαία Ολυμπία;

Δημοσιεύθηκε: 06.07.11

Universität Mainz
Μέχρι σήμερα, εκείνο που γνωρίζαμε ήταν ότι ο αρχαίος λατρευτικός χώρος της Ολυμπίας υπέστη επανειλημμένως καταστροφές από τις δυνάμεις της φύσης, κυρίως σεισμούς, και λόγω των πλημμυρών του ορμητικού ποταμού Κλαδέου και την απόπλυση του εδάφους από τις πλαγιές του Κρονίου λόφου, το ιερό θάφτηκε αρκετά μέτρα κάτω από τη γη. Έως ότου η γαλλική αποστολή με επικεφαλής τον Αμπέλ Μπλουέ αποκάλυψε τμήματα του ναού του Διός, το 1829. Οι ζημιές από τους σεισμούς αποκαθίσταντο κατά την αρχαιότητα – ακόμη και κατά τον 4ο αι. μ.Χ. μαρτυρούνται εργασίες επισκευής. Η “επίσημη” άποψη είναι ότι το ιερό καταστράφηκε από σεισμό το 551 μ.Χ., ενώ σύμφωνα με τους Η. Μαριολάκο, Ι. Φουντούλη, Σ. Μαυρούλη, Ι. Λαδά, υπήρξαν τρεις μεγάλες πλημμυρικές περίοδοι, η τελευταία των οποίων διήρκεσε από τον 7ο έως τον 14ο αι. μ.Χ. όπου και σημειώθηκαν εκτεταμένα γεγονότα απόθεσης. («Πλημμυρικές περίοδοι κατά τους προϊστορικούς και ιστορικούς χρόνους στον ποταμό Κλαδέο – Αρχαία Ολυμπία», στο G. Migiros / G. Stamatis / G. Stournaras (επιμ.), 8th International Hydrogeological Congress of Greece 3rd MEM Workshop on Fissured Rocks Hydrology 809, Αθήνα 2008, σ. 809-818). Ωστόσο, ένας ερευνητής από το Πανεπιστήμιο του Μάιντς, διενήργησε γεωμορφολογικές και γεωαρχαιολογικές έρευνες στην περιοχή της Ολυμπίας, από τα αποτελέσματα των οποίων οδηγήθηκε στην υπόθεση ότι αιτία της καταστροφής του λατρευτικού χώρου δεν ήταν ένας ή περισσότεροι σεισμοί, αλλά μια σειρά από τσουνάμι. Ο δρ Andreas Vött του Γεωγραφικού Ινστιτούτου του Πανεπιστημίου Johannes Gutenberg του Μάιντς πραγματοποιεί έρευνα σχετικά με τα παλαιοτσουνάμι των τελευταίων 11.000 ετών στις ακτές της ανατολικής Μεσογείου. Σημειώνουμε ότι ο ερευνητής έχει δημοσιεύσει εργασίες, μεταξύ άλλων, για τον ποταμό Αχελώο (βλ. A. Vött κ.ά., «Holocene palaeogeographies of the central Acheloos River delta (NW Greece) in the vicinity of the ancient seaport Oiniadai», 6th International Conference on Geomorphology, 7-11 Σεπτεμβρίου 2005, Zaragoza), και την αρχαία Λευκάδα (Βλ. A. Vött κ.ά., «Tsunami impacts on the Lefkada coastal zone during the past millennia and their palaeogeographical implications», στο Χ. Παπαδάτου-Γιαννοπούλου (επιμ.), Διεθνές συνέδριο αφιερωμένο στον Wilhelm Dörpfeld. Πρακτικά Συνεδρίου, Λευκάδα, 6-11 Αυγούστου 2006, 2008, σ. 419-438). Στο πλαίσιο της τελευταίας του έρευνας συμπεριέλαβε και τη μελέτη του υπεδάφους της αρχαίας Ολυμπίας. Σύμφωνα με αυτήν, η σύνθεση των ιζημάτων στην περιοχή δεν αντιστοιχεί στα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά του ποταμού Κλαδέου. Τμήματα κοχυλιών και κελύφη μικροοργανισμών, καθώς και ίχνη τρηματοφόρων (πρωτόζωα που ανευρίσκονται σε ιζήματα και η μελέτη τους επιτρέπει την ανασύσταση των αρχαίων θαλασσών και παλαιοπεριβαλλόντων) που βρέθηκαν αποτελούν, κατά τον Vött, ενδείξεις θαλάσσιας προέλευσης της καταστροφής του ιερού. Συγκεκριμένα, ο Vött πιστεύει ότι ένα τσουνάμι τον 6ο αι. μ.Χ., αφού είχαν προηγηθεί άλλα κατά τα προηγούμενα 7.000 χρόνια, έφτασε στην Ολυμπία, παρά τη θέση της σε ύψος 33 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, πλημμύρισε τη στενή κοιλάδα του Αλφειού, όπου και οι εκβολές του ποταμού Κλαδέου, και το ιερό της Ολυμπίας. «Η Ολυμπία κατά τους αρχαίους χρόνους δεν απείχε 22 χιλιόμετρα από τη θάλασσα όπως σήμερα, αλλά η ακτή ήταν οκτώ, ίσως και περισσότερα χιλιόμετρα, πιο βαθιά στην ενδοχώρα» εξηγεί ο Vött. Ο Vött διαπίστωσε ότι η σύνθεση των αποθέσεων γύρω από την Ολυμπία ταυτίζεται με εκείνη των τσουναμιτών (αποθέσεις παλαιοτσουνάμι) στην κοιλάδα του Αλφειού. Αποκλείει το ενδεχόμενο ένας σεισμός να κατέστρεψε την αρχαία Ολυμπία, γιατί σε αυτή την περίπτωση οι σπόνδυλοι των κιόνων του Ναού του Διός που είναι πεσμένοι καταγής θα έπρεπε να βρίσκονται ο ένας επάνω στον άλλο, και όχι να “κολυμπούν” τρόπον τινά στο ίζημα. Τα αποτελέσματα διαφόρων ιζηματολογικών, γεωχημικών, γεωμορφολογικών και γεωαρχαιολογικών αναλύσεών του υποστηρίζουν τη νέα υπόθεση για το τσουνάμι της Ολυμπίας. Αναλύσεις που αφορούν την προέλευση και την ηλικία των μικροοργανισμών καθώς και οι χρονολογήσεις των ιζημάτων συνεχίζονται, ενώ ο Andreas Vött θα παρουσιάσει τη θέση του σε διεθνή επιστημονικό συνέδριο που θα πραγματοποιηθεί στην Κόρινθο τον Σεπτέμβριο του 2011.

Λάβρυς στη βασιλική κατοικία των Οδρυσών

Δημοσιεύθηκε: 06.07.11

Sofia News Agency

Βούλγαροι αρχαιολόγοι βρήκαν μία σιδερένια λάβρυ, τελετουργικό διπλό πέλεκυ, στην κατοικία των ηγεμόνων του βασιλείου των Οδρυσών, της πιο ισχυρής φυλής της αρχαίας Θράκης, στο ύψωμα Κόζι Γκραμάντι. Ο πέλεκυς βρέθηκε τη Δευτέρα, 4 Ιουλίου 2011, από την ομάδα του βοηθού καθηγητή Ivan Hristov, κοντά στην κύρια πύλη της οχυρωμένης κατοικίας των ηγεμόνων των Οδρυσών, και είναι η δεύτερη λάβρυς που φέρνει στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη σε θέση της αρχαίας Θράκης. Η πρώτη βρέθηκε σε ανασκαφή του 2005. «Το νέο εύρημα σώζεται σε καλή κατάσταση. Έχει μήκος 22 εκ. (…) Όσον αφορά τη χρήση του κάνουμε διάφορες υποθέσεις. Η λάβρυς χρησιμοποιούνταν περισσότερο για ορισμένα είδη τελετουργιών και λιγότερο για στρατιωτικούς σκοπούς ή ως οικιακό αντικείμενο» εξηγεί ο Hristov. Μια άλλη υπόθεση βασίζεται σε αναπαραστάσεις από τάφους της αρχαίας Μακεδονίας ή στον τύμβο κοντά στο χωριό Αλεξάντροβο, στην περιοχή Χάσκοβο, όπου διπλό πέλεκυ φέρουν μορφές σε σκηνές βασιλικού κυνηγιού. «Μπορούμε να υποθέσουμε ότι ο πέλεκυς χρησιμοποιούνταν –αν όχι από τον ίδιο τον ηγεμόνα- τότε από τους συντρόφους τους κατά τη διάρκεια του κυνηγιού. Υπό αυτή την έννοια, η εύρεση του σιδερένιου όπλου στην αρχαία θρακική κατοικία δεν είναι τυχαία. Εικασίες μόνο μπορούμε να κάνουμε σχετικά με την καθημερινή ζωή των ηγεμόνων στο Κόζι Γκραμάντι 2.400 χρόνια πριν, όταν τα γύρω δάση προσφέρονταν για κυνήγι» λέει ο αρχαιολόγος. Η λάβρυς, εξηγεί ο Hristov, στην αρχαία ελληνική μυθολογία ήταν γνωστή ως ο διπλός πέλεκυς του Διός Λάβρανδου, που λατρευόταν στα Λάβρανδα της Καρίας και παριστάνεται όρθιος να κρατά λάβρυ πάνω από τον δεξή του ώμο. Πρώτες αναπαραστάσεις λάβρεος συναντάμε στη 2η χιλιετία π.Χ. Στην αρχαία Θράκη οι αρχαιότερες αυτών χρονολογούνται στην περίοδο του Χαλκού. Η λάβρυς εμφανίζεται για πρώτη φορά στον βαλκανικό χώρο ως ηγεμονικό σύμβολο στα χάλκινα νομίσματα του βασιλιά των Οδρυσών Αμάδοκο στα τέλη του 5ου αι. π.Χ. Το νέο εύρημα θα εκτεθεί στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Βουλγαρίας.

Πλούσια ευρήματα σε μια ανασκαφή-πρότυπο

Δημοσιεύθηκε: 06.07.11

University of Haifa
Πλούσια τα ευρήματα από την πρότυπη ανασκαφή Tel Shikmona κοντά στη Χάιφα του Ισραήλ. Το Tel Shikmona είχε ανασκαφεί πριν από σαράντα χρόνια, όμως η ανθρώπινη αμέλεια και ο χρόνος συνέτειναν στο να καλυφθεί ξανά από τόνους χώματος και σκουπιδιών. Μόλις πρόσφατα, αρχαιολόγοι από το Πανεπιστήμιο της Χάιφα, με τη συνδρομή εθελοντών κατοίκων της περιοχής αποφάσισαν να καθαρίσουν εκ νέου το χώρο, που αποτέλεσε «σπίτι» για μια σειρά ανθρώπων και εθνοτήτων, από τον 16ο αι. π.Χ. μέχρι τον 7ο αι. μ.Χ. Και δεν απογοητεύτηκαν. Η έρευνα, στα πλαίσια ευπρεπισμού του χώρου που θα αξιοποιηθεί σαν αρχαιολογικό πάρκο, έφερε στο φως κατάλοιπα βυζαντινών οικιών (4ος – 7ος αι.) με ψηφιδωτά δάπεδα και αποθηκευτικούς χώρους καθώς και ένα αρχιτεκτόνημα της περσικής περιόδου όπου βρέθηκαν υφαντικά βάρη και αποθηκευτικά αγγεία. Ιδιαίτερα ενδιαφέροντα είναι και διάφορα ευρήματα που χρονολογούνται στην εποχή των ισραηλιτικών βασιλείων και τεκμηριώνουν τις σχέσεις του βασιλείου του Ισραήλ με τα γύρω του κράτη. Ανάμεσά τους συγκαταλέγονται μια προσωπική σφραγίδα με εβραϊκή ή φοινικική επιγραφή, κεραμική από την Κύπρο και την ακτή του Λιβάνου καθώς και κεραμικά όστρακα αγγείων με ροδόχρωμη απόχρωση – σπάνια περίπτωση διατηρημένης βαφής πορφύρας. Ως κύριο εύρημα των ανασκαφών όμως οι ερευνητές θεωρούν μια κατασκευή του τύπου της τετράχωρης οικίας που χρησιμοποιήθηκε κατά τον 8ο αι. π.Χ., βρέθηκε στο 1970 και ήταν γνωστή από παλιές φωτογραφίες. Στο φωτογραφικό υλικό φαινόταν καλά ο χώρος, μοιρασμένος σε τρία δωμάτια κάθετα το ένα προς το άλλο και ένα τέταρτο σε οριζόντια διάταξη προς τα υπόλοιπα. Επρόκειτο για τον πιο συχνό τύπο οικίας της εποχής του Βασιλείου του Ισραήλ (9ος – 8ος αι. π.Χ.) και διατηρούνταν σε πολύ καλή κατάσταση. Σήμερα, είναι δυνατόν πλέον να μιλήσουμε για την πιο καλοδιατηρημένη οικία του τύπου της και μια αναντικατάστατη πηγή πληροφοριών για την καθημερινή ζωή των ανθρώπων του 8ου αι. στην τότε ακμάζουσα αυτή περιοχή του κόσμου. Να σημειωθεί ότι η ανασκαφή στο Tel Shikmona θεωρείται πρότυπη για το Ισραήλ αλλά και τον κόσμο γενικότερα. Στο πρόγραμμα περιλαμβάνεται εκπαιδευτική συμμετοχή των κατοίκων της περιοχής, ξεναγήσεις και ενημερωτικά προγράμματα για παιδιά αλλά και άτομα με ειδικές ανάγκε

Αθήνα
Διεθνές Συμπόσιομε θέμα «Το Βυζάντιο στην ιστορική συνέχεια» θα γίνει το τριήμερο Παρασκευή – Σάββατο – Κυριακή (8 ως 10 Ιουλίου) στους Δελφούς στο πλαίσιο των φετινών εκδηλώσεων του Ευρωπαϊκού Πολιτιστικού Κέντρου Δελφών. Η έναρξη του συνεδρίου θα γίνει την Παρασκευή από την πρόεδρο του Δ. Σ. του Κέντρου, πρύτανη κυρία Ελένη Αρβελέρ και θα ακολουθήσει συναυλία βυζαντινής μουσικής από το Βυζαντινό Χορό «Ηδύμελον». Μεταξύ των ομιλητών του συνεδρίου ο καθηγητής κ. Χαράλαμπος Μπούρας θα παρουσιάσει τη «Συνέχεια των αρχιτεκτονικών μορφών από την αρχαιότητα στο Βυζάντιο», η καθηγήτρια κυρία Χρύσα Μαλτέζου, πρώην διευθύντρια του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας θα μιλήσει με θέμα «Βενετία, σχεδόν άλλο Βυζάντιο: Από τον Ερρίκο Ντάντολο στον Βησσαρίωνα», η κυρία Αναστασία Τούρτα διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Κέντρου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων με θέμα «Η θρησκευτική ζωγραφική στη Νότια Βαλκανική μετά το Βυζάντιο: Στοιχεία ανανέωσης», η κυρία Ελισάβετ Ζαχαριάδου, πρώην καθηγήτρια Τουρκολογίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και μία από τις σημαντικότερες ερευνήτριες στο χώρο των τουρκικών σπουδών με θέμα «Η λατρεία των αγίων στους Τούρκους», ο καθηγητής κ. Σεργκέι Καρπόβ με θέμα «Βόρειος Πόντος 13ος _ 15ος αιώνας. Βυζαντινός Πολιτισμός και τοπικές πραγματικότητες», ο καθηγητής κ. Ιωάννης Ταρνανίδης με θέμα «Η διεθνοποίηση και διαιώνιση των βασικών θέσεων του βυζαντινού πνευματικού βίου μέσω του κυριλλομεθοδιανού κηρύγματος», ο καθηγητής κ. Μιχάλης Μερακλής «Η επίμαχη συνέχεια» ο καθηγητής κ. Παναγιώτης Ροϊλός με θέμα «Από τον Παγανισμό στον Χριστιανισμό» και ο καθηγητής κ. Σιλβέν Γκουγκενέμ «Ο ρόλος του Βυζαντίου στην πολιτιστική ανάπτυξη της Ευρώπης από τον 9ο ως τον 12ο αιώνα». Το βράδυ της Κυριακής θα πραγματοποιηθεί συναυλία βυζαντινής μουσικής από την Ελληνική Βυζαντινή Χορωδία του Λυκούργου Αγγελόπουλου.

Βρέθηκε ο αρχαιότερος φαραώ της Άνω Αιγύπτου;

Δημοσιεύθηκε: 05.07.11

Luxor Times
Η αρχαιότερη παράσταση εστεμμένου με το λευκό στέμμα φαραώ φαίνεται ότι εντοπίστηκε σε βραχογραφία κοντά στο Ασουάν της Αιγύπτου, σύμφωνα με πρόσφατη ανακοίνωση του Υπουργείου Αρχαιοτήτων. Η βραχογραφία, που εντοπίστηκε στη θέση Ναγκ ελ-Χαμντουλάμπ, δείχνει μια ανδρική μορφή που φέρει το διάδημα-σύμβολο της Άνω Αιγύπτου και συνοδεύεται από μικρότερες μορφές καθώς και από μια πομπή πλοίων με τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά της αιγυπτιακής προδυναστικής περιόδου. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον επίσης είναι το γεγονός ότι σε μια τόσο πρώιμη περίοδο υπάρχουν στη βασιλική πομπή δύο φορείς λαβάρων και ένας ριπιδιοφόρος καθώς και ένας σκύλος! Σύμφωνα με την ανασκαφέα δρα Μαρία Καρμέλα Γκάτο, το εύρημα, που συμπληρώνει το ερευνητικό έργο στον ίδιο χώρο του δρα Λαμπίμπ Χάμπασι, τοποθετεί χρονολογικά τη θέση στο μεταίχμιο της προδυναστικής με την πρώιμη δυναστική φάση της αιγυπτιακής ιστορίας – μια περίοδο που ορισμένοι αιγυπτιολόγοι αποκαλούν Δυναστεία 0 και όπου τοποθετούν την ένωση της Κάτω με την Άνω Αίγυπτο. Πιο περιγραφικός, ο Ζάχι Χαουάς δήλωσε ότι η παράσταση είναι η αρχαιότερη γνωστή παράσταση βασιλικής εκδήλωσης με παράλληλα στην κυρίως φαραωνική περίοδο ενώ οι ακόλουθοι του βασιλιά ταυτίζονται με τους γνωστούς από φαραωνικά κείμενα Ακόλουθους του Ώρου ή με μέλη της βασιλικής αυλής. Η παράσταση, τέλος, βρίσκει παράλληλα στην εικονογράφηση του κεφαλοθραύστη και της παλέτας του φαραώ Ναρμέρ (2960-2770 π.Χ.) όπου θεωρείται ότι παρουσιάζονται για πρώτη φορά βασιλικές σκηνές της ενιαίας Αιγύπτου, καθώς και του κεφαλοθραύστη του λίγο προγενέστερου βασιλιά Σκορπιού. Να σημειωθεί τέλος ότι η παράσταση είχε υποστεί σοβαρή καταστροφή από τότε που την εντόπισε ο Χαμπάσι και έργο των αρχαιολόγων σήμερα ήταν να την αποκαταστήσουν με βάση αρχειακές φωτογραφίες που βρίσκονταν στο Σικάγο (Ινστιτούτο Ανατολικών Σπουδών).

Παράταση για τις τοιχογραφίες από τη Στενή Ευβοίας

Σύνταξη
Παρατείνεται μέχρι τις 4 Σεπτεμβρίου η περιοδική έκθεση «Τοιχογραφίες από τη Στενή Ευβοίας: η επιστροφή» που φιλοξενείται στο Βυζαντινό & Χριστιανικό Μουσείο.
Στην έκθεση παρουσιάζονται επτά αξιόλογες τοιχογραφίες του 16ου αιώνα από τον βυζαντινό ναό της Παλαιοπαναγιάς στη Στενή Ευβοίας, οι οποίες είχαν βιαίως αποσπασθεί από το μνημείο στη δεκαετία του ’70.
Οι τέσσερις από αυτές εντοπίστηκαν στη Βασιλεία της Ελβετίας πριν μερικά χρόνια και μετά από ενέργειες των αρμοδίων υπηρεσιών του ΥΠΠΟ γύρισαν στην Ελλάδα, στο Βυζαντινό Μουσείο, τον Φεβρουάριο του 2010. Οι άλλες τρεις, που είχαν βρεθεί θρυμματισμένες στο πάτωμα του ναού μετά τους βανδαλισμούς των αρχαιοκαπήλων το 1975, αποκαταστάθηκαν στα Εργαστήρια Συντήρησης του Βυζαντινού & Χριστιανικού Μουσείου, όπου είχαν σταλεί για φύλαξη τα σπαράγματα.

Ξεκίνησε η ανασκαφή της Αρχαιολογικής Εταιρείας στη Ζώμινθο

Δημοσιεύθηκε: 05.07.11

Flashnews.gr
Ξεκίνησε τη Δευτέρα 4 Ιουλίου, η ανασκαφή της Αρχαιολογικής Εταιρείας στη Ζώμινθο, υπό τη διεύθυνση της αρχαιολόγου, Επιτίμου εφόρου αρχαιοτήτων, δρος Έφης Σαπουνά-Σακελλαράκη, η οποία συνεχίζει το έργο του αείμνηστου συζύγου της Γιάννη Σακελλαράκη που συμπληρώνει εννιά μήνες απουσίας.
Η έρευνα συνεχίζεται σε δύο τομείς: α) στο Κεντρικό Κτίριο της Ζωμίνθου και β) στο Βενετσιάνικο Τυροκομείο της Ζωμίνθου, όπου Μυκηναϊκός οικισμός.
Συνεχίζονται επίσης οι εργασίες του κλαδέματος των δέντρων, οικολογική επέμβαση στο χώρο από το Γ. Σακελλαράκη, για το οποίο είχε βραβευθεί με το χρυσό μετάλλιο του Πανεπιστημίου της Κρήτης.
Παράλληλα γίνεται γεωμαγνητική έρευνα εδάφους, καθώς και έρευνα με τρισδιάστατο χωρικό σαρωτή για την ασφαλή διερεύνηση των κατώτερων στρωμάτων. Τέλος συνεχίζεται η αρχαιοβοτανική και ζωοαρχαιολογική έρευνα για τη διακρίβωση των φυτών και των ζώων της περιοχής του Ψηλορείτη.
Στην ανασκαφή συμμετέχουν οι εξής αρχαιολόγοι: Γιάννης Γεωργίου, Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος, Άγγελος Μπούφαλης, Κώστας Σαραντίδης Γιώργος Γεωργακόπουλος, Ελένη Χρηστάκη, Ζαχαρίας Μαυριδάκης, Γιώργος Καλομοίρης, Αντώνης Παπαδόπουλος. Ακόμα οι τεχνίτες Μπάμπης Μαρακομιχελάκης και Αγάπιος Ρεθεμνιωτάκης, οι συντηρητές Κώστας Νικάκης και Μύρος Νικάκης και οι συντηρήτριες Κασσιανή Μάνδρου και Παναγιώτα Βουνίσιου. Συμμετέχει ακόμα μια εξαιρετική ομάδα Ανωγειανών εργατών.
Όπως είναι γνωστό, το λεγόμενο Κεντρικό Κτίριο της Ζωμίνθου σε υψόμετρο 1.187 μ. είναι το υψηλότερο μινωικό κτήριο, αποτελούμενο από 50 ανιχνευμένα δωμάτια και κοσμημένο με τοιχογραφίες. Η σημασία επομένως της Ζωμίνθου είναι εξαιρετική, τόσο για την οικονομία της Κρήτης, όσο και για την Παγκρήτια μινωική λατρεία στο περίφημο Ιδαίο Άντρο.

Ο Ερωτόκριτος ξαναζεί στη Φαιστό

Δημοσιεύθηκε: 05.07.11

Cretalive.gr
Στην καρδιά της Μεσαράς, στο μαγευτικό χώρο της Φαιστού, θα πραγματοποιηθεί φέτος και συγκεκριμένα το βράδυ της Παρασκευής 8 Ιουλίου η συναυλία του Ν. Μαμαγκάκη με την «Ιδαία ορχήστρα των τραγουδιών» που ο ίδιος θα διευθύνει . Θα παρουσιαστούν ο Ερωτόκριτος του Βιτσέντζου Κορνάρου και τα Δίφορα του Κ. Φραγκούλη. Η συναυλία Μαμαγκάκη θα πραγματοποιηθεί φέτος στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τον «Ερωτόκριτο και τις επιδράσεις του» που ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μεσαράς είχε οργανώσει από τον περασμένο χρόνο, καθώς η πρόταση για την συναυλία αυτή συμπεριλαμβανόταν στο Πρόγραμμα Δράσεων του Συλλόγου του 2010, αλλά δεν πραγματοποιήθηκε τότε για διάφορους λόγους, κυρίως οικονομικούς. Πρέπει να σημειωθεί ότι η εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί φέτος χάρη στην επιμονή του κ. Μαμαγκάκη που ήθελε να παρουσιάσει την «εκδοχή Φαιστού του Ερωτόκριτου», όπως την ονόμασε, στη Φαιστό, αλλά και στη θετική τελικώς ανταπόκριση του Υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού που ενέκρινε το όλο πρόγραμμα για τον Ερωτόκριτο, καθώς επίσης και την ομόφωνη Γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου για την παραχώρηση του χώρου στη νότια πλαγιά της Φαιστού, έξω από τον ανασκαμμένο χώρο του μινωικού ανακτόρου, για την πραγματοποίηση της συναυλίας αυτής, σύμφωνα και με την εισήγηση της Δ/νσης της ΚΓ Εφορείας Αρχαιοτήτων. Να σημειωθεί επίσης ότι το ΚΑΣ είχε αρνηθεί πρόσφατα να παραχωρήσει το ανάκτορο της Κνωσού για τη διεξαγωγή παράστασης όπερας με σχετικό προς τον χώρο θέμα – Ιδομενέας – αν και στην περίπτωση εκείνη είχε ζητηθεί να γίνει η παράσταση μέσα στον αρχαιολογικό χώρο.

Οι Φίλιπποι στο δρόμο για τη λίστα της UNESCO

Δημοσιεύθηκε: 05.07.11

Αγγελιοφόρος
Προχωρούν οι διαδικασίες για την υποβολή της υποψηφιότητας ένταξης του αρχαιολογικού χώρου των Φιλίππων στον Κατάλογο Μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Σε ημερίδα που διοργανώθηκε με πρωτοβουλία του δήμου Καβάλας, αναπτύχθηκαν οι πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί για την προώθηση της υποψηφιότητας. Όπως εξηγεί ο αντιδήμαρχος Φιλίππων, Θεόδωρος Παπαδόπουλος, ως το Σεπτέμβριο θα ολοκληρωθεί ο φάκελος της υποψηφιότητας προκειμένου να υποβληθεί στο υπουργείο Πολιτισμού και να εγκριθεί, για να σταλεί στη συνέχεια στην UNESCO. Ο αρχαιολογικός χώρος των Φιλίππων, με σημαντικά μνημεία, όπως το αρχαίο θέατρο, το φόρουμ και παλαιοχριστιανικοί ναοί, συνδέεται με μεγάλες ιστορικές προσωπικότητες και γεγονότα, που έχουν διαμορφώσει τον κόσμο όπως τον γνωρίζουμε. «Δεν είναι τυχαίο ότι ο Φίλιππος Β′, ο πατέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου, έδωσε το όνομά του στην πόλη των Φιλίππων», παρατηρεί ο κ. Παπαδόπουλος. Κι επίσης, η μάχη των Φιλίππων, το 42 π.Χ., καθόρισε την πορεία της ρωμαϊκής Δημοκρατίας προς την αυτοκρατορία που θα καταλάμβανε δεσπόζουσα θέση στον αρχαίο κόσμο, ενώ στους Φιλίππους ιδρύθηκε η πρώτη χριστιανική Εκκλησία στην Ευρώπη από τον Απόστολο Παύλο. Στη δυναμική των αρχαίων Φιλίππων και τον αναπτυξιακό ρόλο του χώρου προς όφελος της τοπικής κοινωνίας αναφέρθηκε στην ημερίδα ο Αθανάσιος Νακάσης, γενικός γραμματέας του ελληνικού ICOMOS, προϊστάμενος διεύθυνσης Αναστήλωσης Αρχαίων Μνημείων του ΥΠΠΟΤ.

Όταν ο Αρχιμήδης «έπαιζε» με τα τετράγωνα

Δημοσιεύθηκε: 05.07.11

Το Βήμα
Ο Θεός είναι άγνωστο αν έπαιζε ζάρια, ο Αρχιμήδης όμως έπαιζε παιχνίδια! Μαθηματικά βεβαίως! Επιπλέον γνώριζε τα «άπειρα σύνολα» και ήταν ο μόνος που κατέγραψε τους τρόπους επίλυσης των μαθηματικών προβλημάτων, εν αντιθέσει με τους άλλους αρχαίους φιλοσόφους, που παραθέτουν μόνον το αποτέλεσμα αφήνοντας τους σύγχρονους να αναρωτιούνται. Πρόκειται για τα σημαντικότερα – αν και όχι όλα – πορίσματα της νέας μελέτης του περίφημου «Παλίμψηστου» του Αρχιμήδη, που αποκαλύπτει άγνωστες πτυχές για τον μεγάλο μαθηματικό της αρχαιότητας και για πρώτη φορά εκδίδεται τώρα στα ελληνικά από τις εκδόσεις «Νεφέλη» με επιμέλεια του αν. καθηγητή Ιστορίας των Μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών κ. Γιάννη Χριστιανίδη. «Πώς ένα μεσαιωνικό βιβλίο του 10ου αιώνα ανατρέπει παγιωμένες απόψεις για τα αρχαία ελληνικά μαθηματικά» είναι ο υπότιτλος, που έχει επιλέξει ο κ. Χριστιανίδης για το βιβλίο. Γιατί «Εκατό χρόνια μετά από την πρώτη ανάγνωση του Παλίμψηστου από τον φιλόλογο Γιόχαν Λούντβιχ Χάιμπεργκ, τώρα έρχονται στο φως στοιχεία, που εκείνος δεν είχε κατορθώσει να διαβάσει και επομένως ήταν άγνωστα», όπως λέει ο ίδιος στο «Βήμα». Ο λόγος είναι, ότι σήμερα προηγμένες τεχνολογικές μέθοδοι επιτρέπουν στους ερευνητές να δουν κυριολεκτικά κάτω και πίσω από τις γραμμές. Διαβάστηκαν έτσι, αράδες που βρίσκονταν ακριβώς στο δίπλωμα του χειρογράφου, στη ράχη του δηλαδή και λέξεις φθαρμένες από το χρόνο. Σ΄ αυτό βοήθησαν πολύ και οι φωτογραφίες του κώδικα, τις οποίες έκανε ο Χάιμπεργκ και σε πολλές περιπτώσεις είναι σε καλύτερη κατάσταση από το ίδιο το χειρόγραφο, το οποίο φυλάχτηκε στη συνέχεια κάτω από άσχημες συνθήκες. Σε αυτές τις περιπτώσεις άλλωστε αρκούν κάποιες λέξεις και μόνον για να ανατρέψουν τα ισχύοντα, να δώσουν επιπλέον πληροφορίες ή ακόμη και νέα στοιχεία. Αυτά τα οποία αναζήτησαν οι ξένοι επιστήμονες, μελετητές του Κώδικα Ρ. Νέτζ, Κ. Σέιτο, Ναταλί Τσερνέτσκα, Φ. Ακέρμπι, Ν. Γουίλσον και από ελληνικής πλευράς μαζί με τον κ. Χριστιανίδη ο Απόστολος Δέμης. Δύο είναι τα έργα, από τα επτά που περιλαμβάνει το Παλίμψηστο, που μας ενδιαφέρουν ιδιαίτερα λόγω της νέας ανάγνωσης. «Το ένα είναι η «Πρόταση 14» της «Πραγματείας Περί των μηχανικών θεωρημάτων προς Ερατοσθένη έφοδος» (μέθοδος) στην οποία ο Αρχιμήδης πραγματεύεται το πρόβλημα του κυβισμού μιας μορφής κυλινδρικού τμήματος, που στη σύγχρονη βιβλιογραφία αναφέρεται μερικές φορές με την ονομασία το νύχι (ή η οπλή) του αλόγου», λέει ο κ. Χριστιανίδης. Κι εδώ παρουσιάζεται για πρώτη φορά ένα τμήμα του κειμένου, το οποίο ο Χάιμπεργκ δεν είχε κατορθώσει να διαβάσει, έτσι στην έκδοσή του, το είχε αντικαταστήσει με αποσιωπητικά. Μάλιστα έγραφε σε υποσημείωση: «Δεν μπορώ να φανταστώ τι ήταν γραμμένο σε ένα τόσο μεγάλο κενό». «Από την ανάγνωση του φθαρμένου κειμένου προέκυψε ένα μάλλον αναπάντεχο αποτέλεσμα: Ο Αρχιμήδης αποφαίνεται σε αυτό ότι τέσσερα άπειρα σύνολα είναι “πλήθει ίσα” μεταξύ τους. Κάτι που δεν υπάρχει σε κανένα άλλο κείμενο της αρχαίας ελληνικής μαθηματικής γραμματείας και σημαίνει ότι ο Αρχιμήδης ήταν ως έναν βαθμό εξοικειωμένος με την έννοια του ενεστωτικού απείρου. Αυτό είναι πολύ σημαντικό γιατί τέτοιοι συλλογισμοί άρχισαν να υπεισέρχονται στα μαθηματικά μετά τον 17ο αιώνα», εξηγεί ο κ. Χριστιανίδης. Δεύτερο θέμα, που προκύπτει από την νέα μελέτη του Παλίμψηστου είναι από την πραγματεία στην οποία ο Αρχιμήδης εκθέτει τον τρόπο που έκανε τις ανακαλύψεις του, δηλαδή το πώς οδηγούνταν στη λύση των προβλημάτων. Αυτή μάλιστα έχει τη μορφή μίας επιστολής προς τον Ερατοσθένη στην Αλεξάνδρεια, ο οποίος λειτουργούσε ως ο «ενδιάμεσος» που συγκέντρωνε το υλικό, το οποίο έστελναν από όλο τον ελληνικό κόσμο οι φιλόσοφοι. Μία λέξη εξάλλου, το «πλήθος» συγκεκριμένα, η οποία διαβάστηκε τώρα, έδωσε το έναυσμα για μία πρόταση ερμηνείας του έργου «Στομάχιον», που λόγω του περίεργου τίτλου του αλλά και γιατί σώζεται μόνον μία σελίδα του δεν έτυχε ποτέ του ενδιαφέροντος των μελετητών. Σύμφωνα με τους συγγραφείς, λοιπόν, το θέμα που πραγματεύεται ο Αρχιμήδης εδώ είναι το πλήθος των τρόπων με τους οποίους δεκατέσσερα ευθύγραμμα επίπεδα σχήματα, στα οποία διαιρείται ένα τετράγωνο με βάση ένα προκαθορισμένο μοτίβο, μπορούν να συνενωθούν ώστε να σχηματιστεί και πάλι ένα ίσο τετράγωνο. «Αυτή η ερμηνεία καθιστά το Στομάχιον ένα έργο συνδυαστικής μόνον που η συνδυαστική θεωρούνταν ως πρόσφατα ένα πεδίο το οποίο εμφανίστηκε όψιμα στην ιστορία των μαθηματικών. Τα τελευταία χρόνια όμως αυτό έχει ανατραπεί, έτσι έχουμε καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η συνδυαστική ήταν ένα υπαρκτό πεδίο έρευνας για τους αρχαίους Έλληνες μαθηματικούς και επομένως αυτή η ερμηνεία του Στομαχίου θεωρείται πειστική», λέει ο κ. Χριστιανίδης. Ο Παλίμψηστος Κώδικας του Αρχιμήδη – όρος για αρχαίους παπύρους και περγαμηνές που χρησιμοποιούνταν πολλές φορές, αφού πρώτα «σβήνονταν» οι προηγούμενες καταγραφές – ήταν αρχικώς ένα χειρόγραφο, το οποίο είχε αντιγραφεί τον 10o αιώνα από άγνωστο γραφέα. Περί τον 13ο αιώνα όμως ένας μοναχός στην Ιερουσαλήμ έξυσε το αρχικό κείμενο, έκοψε τα χειρόγραφα στη μέση για να τα δέσει και πάνω τους κατέγραψε προσευχές. Στην Ευρώπη εντοπίσθηκε το 1846 αλλά μόνον το 1907 δόθηκε για μετάφραση και μελέτη. Στη συνέχεια «εξαφανίστηκε» για εμφανισθεί εκ νέου το 1998 σε δημοπρασία των Christie΄s της Νέας Υόρκης, όπου και πωλήθηκε αντί 2,2 εκατ. δολαρίων, χωρίς η Ελλάδα να κατορθώσει να τον διεκδικήσει. Ήταν και η ευκαιρία για νέα ανάγνωση των κειμένων χάρη στις σύγχρονες μεθόδους που ο Χάιμπεργκ δεν μπορούσε να έχει στη διάθεσή του.

O Φαραώ της Θουριγγίας και οι δρόμοι του χαλκού

Δημοσιεύθηκε: 02.07.11

Der Spiegel
Ένα από τα μεγαλύτερα μυστήρια της κεντροευρωπαϊκής αρχαιολογίας φαίνεται ότι φτάνει στη λύση του μετά από νέες αποκαλύψεις στο Leubingen της Θουριγγίας (Γερμανία). Πρόκειται για την πηγή του πλούτου ενός άνδρα που έζησε και τάφηκε στην περιοχή πριν από 3.800 χρόνια για να αποκαλυφθεί μαζί με τον πολύτιμο θησαυρό που τον συνόδεψε στην τελευταία του κατοικία, το 1877.Τότε ήταν που ο Friedrich Klopfleisch, αρχαιοδίφης και καθηγητής ιστορίας της τέχνης έφερε στο φως στο Leubingen, κάτω από έναν τύμβο εννέα μέτρων έναν τάφο με τριγωνικό θάλαμο και με με δίρριχτη οροφή από ξύλο, καλάμια και επιστέγασμα από κροκαλοπαγείς λίθους. Στο εσωτερικό του τάφου ήταν θαμμένος σε ύπτια στάση ο νεκρός άνδρας καλυμμένος με τις χρυσές καρφίδες που κάποτε συγκρατούσαν το ένδυμά του αλλά και τον σκελετό ενός παιδιού κάθετα στην αγκαλιά του. Γύρω τους εργαλεία, ένας πέλεκυς και ένα αγγείο. Το εύρημα ήταν αδιαμφισβήτητα χωρίς προηγούμενο στη Γερμανία. Η τελετουργική, επιμελής και πλούσια ταφή αντανακλούσε ότι ο νεκρός θα είχε στην εποχή του κάποια πολιτική δύναμη της οποίας τα ίχνη χάθηκαν στο χρόνο. Έτσι, χωρίς περισσότερα στοιχεία, ο «φαραώ της Θουριγγίας» όπως έμεινε γνωστός, έμεινε να περιμένει την αρχαιολογική σκαπάνη να ξεδιαλύνει το μυστήριό του. Μέχρι σήμερα. Πρόσφατα λοιπόν, αρχαιολόγοι έφεραν στο φως αξιόλογα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα αλλά και αντικείμενα κοντά στον τόπο ταφής του «φαραώ» μετά από έρευνα και ανασκαφή σε μια έκταση 25 εκταρίων. Το αρχιτεκτόνημα που βρήκαν, έκτασης 427 τ. μέτρων είναι ένα από τα μεγαλύτερα προϊστορικά γερμανικά οικήματα, ενώ υπολογίζεται ότι είχε ύψος οκτώ μέτρων και καλυπτόταν από στέγη στηριζόμενη σε χοντρούς ξύλινους πασσάλους. Δίπλα του βρέθηκε σύγχρονό του νεκροταφείο με 44 απλές ταφές ατόμων ταπεινής – ως φαίνεται – καταγωγής. Ακριβώς στην είσοδο του τεράστιου κτίσματος βρέθηκε θησαυρός αντικειμένων από χαλκό: λεπίδες πελέκεων που ήταν αποθηκευμένοι στο εσωτερικό κεραμικού αγγείου. Πώς όμως τα νέα ευρήματα σχετίζονται με τον νεκρό του Leubingen; Απορρίπτοντας θεωρίες που θέλουν το οίκημα ναό, ο επικεφαλής της έρευνας στο χώρο Mario Küssner ερευνά το ενδεχόμενο το οίκημα να ήταν ανάκτορο ενός ηγεμόνα που ζούσε συλλέγοντας φόρους από διακινητές χαλκού οι οποίοι διοχέτευαν το πολύτιμο μέταλλο από την Ανατολή στη Δύση. Σύμφωνα με τον Küssner, η περιοχή βρισκόταν κατά μήκος του εμπορικού δρόμου του χαλκού και έλεγχε μια περιοχή ακτίνας 80 χιλιομέτρων. Μέσα στα πλαίσια αυτά, οι λεπίδες που βρέθηκαν έξω από το οίκημα ήταν ίσως απόδειξη πίστης των υπηκόων-συλλεκτών στον ηγεμόνα. Δεν είναι μάλιστα τυχαίο ότι ένα μεταλλουργικό εξάρτημα που σχετίζεται με όλα αυτά βρέθηκε στον τάφο του «φαραώ της Θουριγγίας» , κάνοντας πιθανό το ενδεχόμενο εκείνος να ήταν ο κυρίαρχος του εμπορικού παιχνιδιού της περιοχής. Όσο για το παιδί; Ο Küssner το θεωρεί ως θύμα ανθρωποθυσίας που πραγματοποιήθηκε ως τελευταίος φόρος προς τιμήν του νεκρού άρχοντα του χαλκού.

Η ιστορία της Ιατρικής μέσα από 20.000 αντικείμενα

Δημοσιεύθηκε: 02.07.11

Ανεξάρτητος
Ολόκληρη την ιστορία της ιατρικής από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα μπορεί να γνωρίσει όποιος εκφράσει την επιθυμία να επισκεφτεί το μοναδικό στην Ελλάδα (λόγω έκτασης) Μουσείο Ιατρικής Ιστορίας που λειτουργεί σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Το Μουσείο άρχισε να γεμίζει από ιατρικά αντικείμενα εκατοντάδων ετών εδώ και περίπου επτά χρόνια χάρη στις προσπάθειες του πρώην Καθηγητή Ιατρικής Ιστορίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Καθηγητή Χειρουργικής του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης και προέδρου του Ιπποκράτειου Ιδρύματος κ. Στέφανου Γερουλάνου. Ο κ. Γερουλάνος, με τη βοήθεια Ηπειρωτών δωρητών, αλλά και πρώην ασθενών του, δημιούργησε έναν χώρο όπου εκτίθενται περίπου 20.000 ιατρικά αντικείμενα και όχι μόνο, από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Ο χώρος του Μουσείου είναι διαμορφωμένος σε συγκεκριμένες αίθουσες. Ο επισκέπτης συναντά αρχικά μία αίθουσα αφιερωμένη στην αρχαιότητα, με νομίσματα που έχουν πάνω τους ιατρικά θέματα, στη συνέχεια ένα χώρο που είναι αφιερωμένος στις ασθένειες της Ελληνιστικής περιόδου και ένα εκκλησάκι με τις αγιογραφίες ιατρών που αγίασαν. Δίπλα βρίσκεται μία μεγάλη αίθουσα, όπου ξεχωρίζει ένα πολύ παλιό φαρμακείο από τη Λάιστα, αλλά και εκατοντάδες φάρμακα του 20ου αιώνα, χωρισμένα ανά δεκαετία. Η επόμενη αίθουσα περιλαμβάνει ιατρικά εργαλεία από τον 3ο αιώνα και 2.500 συνολικά ιατρικά εργαλεία, ταξινομημένα ανάλογα με την εποχή που χρησιμοποιούνταν. Δίπλα ακριβώς βρίσκεται μία αίθουσα αφιερωμένη στον γιατρό Ξενοφώντα Κοντιάδη, που σκοτώθηκε την τελευταία ημέρα του πολέμου στα Γιάννινα, λίγο πριν την συνθηκολόγηση και όταν ο ίδιος χειρουργούσε. Στις υπόλοιπες αίθουσες παρουσιάζονται παλιά χειρουργεία, μικροσκόπια από το 1890 και έπειτα, θερμοκοιτίδες και οδοντιατρεία. Σε αποκλειστικές του δηλώσεις στο ITV ο Καθηγητής κ. Στέφανος Γερουλάνος ανέφερε πως στην Ελλάδα δεν υπάρχει μουσείο τέτοιου μεγέθους. «Όταν πριν από πολλά χρόνια στη Ζυρίχη είχα βοηθήσει για την κατασκευή ενός τέτοιου μουσείου, σκέφτηκα πως μπορεί κάτι παρόμοιο να γίνει και στην Ελλάδα», ανέφερε χαρακτηριστικά. Ο κ. Γερουλάνος εξέφρασε την ελπίδα σύντομα το Μουσείο αυτό να λειτουργήσει κανονικά, και συμπλήρωσε ότι στόχος είναι μέσα στον επόμενο χρόνο, αφού υπάρξουν αρκετές, αλλά μικρές παρεμβάσεις στο χώρο του Μουσείου, αυτό να είναι σαφώς πιο επισκέψιμο.

Θησαυρός 21.000 αρχαιοτήτων με τη σφραγίδα του Αλεξάνδρου

Δημοσιεύθηκε: 04.07.11

Τα Νέα
Στον τόπο όπου γεννήθηκαν, στη Βουλγαρία, επέστρεψαν 21.000 αρχαιότητες που διηγούνται 2.600 χρόνια Ιστορίας. Θύματα μιας από τις μεγαλύτερες διεθνείς υποθέσεις αρχαιοκαπηλίας τα αντικείμενα —ανάμεσά τους νομίσματα, κοσμήματα, πόρπες, οστέινες βελόνες, βέλη, αιχμές δοράτων, χάλκινοι αετοί και σταυροί— βρήκαν ξανά τον δρόμο προς την πατρίδα τους καθώς εντοπίστηκαν από τις Αρχές του μακρινού Καναδά. «Πρόκειται για τη μεγαλύτερη υπόθεση επαναπατρισμού αρχαιοτήτων που αποτελούν προϊόντα αρχαιοκαπηλίας στην οποία έχει αναμειχθεί ποτέ ο Καναδάς», επισημαίνει ο υπουργός Πολιτισμού του Καναδά Τζέιμς Μουρ. «Η επιστροφή των αντικειμένων στη χώρα προέλευσής τους αποδεικνύει τη δέσμευση της χώρας μας για την παρεμπόδιση της παράνομης διακίνησης αγαθών της πολιτιστικής κληρονομιάς και την επαναπροώθησή τους». «Είναι μεγάλη η συναισθηματική φόρτιση», ήταν η αντίδραση του Βούλγαρου ομολόγου του Βέζντι Ρασίντοφ που τίμησε τον Τζέιμς Μουρ με τον «Χρυσό Αιώνα», την ύψιστη τιμή που απονέμει το βουλγαρικό υπουργείο Πολιτισμού. Η μεγάλη υπόθεση αρχαιοκαπηλίας ωστόσο δεν είναι πρόσφατη. Ξεκινά το 2007 όταν τελωνείο στον Καναδά εντόπισε την εισαγωγή δύο παρανόμως ανασκαμμένων αντικειμένων από τη Βουλγαρία. Για την ακρίβεια είχαν ταχυδρομηθεί από τη Βουλγαρία σε έμπορο του οποίου το όνομα παραμένει άγνωστο κι ο οποίος εκτιμάται πως θα τα διακινούσε προς πώληση μέσω Διαδικτύου. Οι τελωνειακές Αρχές ειδοποίησαν το υπουργείο Πολιτισμού και την Αστυνομία, οι οποίοι ανέλαβαν τις έρευνες με αποτέλεσμα ως τον Νοέμβριο του 2008 να έχουν στα χέρια τους περί τα 21.000 αντικείμενα που χρονολογούνται στην κλασική αρχαιότητα ως τα οθωμανικά χρόνια. Κατηγορίες δεν απαγγέλθηκαν στον εισαγωγέα. Ήταν αρκετό το γεγονός ότι επισήμως αποποιήθηκε την ιδιοκτησία των αντικειμένων, καθώς η νομοθεσία περί διακίνησης προϊόντων αρχαιοκαπηλίας δεν είναι αυστηρή. Η κίνηση αυτή ωστόσο αποδείχθηκε αρκετή για να μπορέσει το δικαστήριο του Κεμπέκ να εκδώσει απόφαση που να επιτρέπει τον επαναπατρισμό των αρχαιοτήτων στη Βουλγαρία. Τα αντικείμενα που βρίσκονται πλέον σε βουλγαρικά χέρια, θα μεταφερθούν στη Σόφια και εν συνεχεία θα μοιραστούν σε διάφορα μουσεία της χώρας.

Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς το Τζαμί της Αδριανούπολης

Δημοσιεύθηκε: 30.06.11

Ansamed
Το Τζαμί της Αδριανούπολης (Σελιμιγιέ Τζαμί) και το συγκρότημα κτιρίων που το περιβάλλει συγκαταλέγονται πλέον στον κατάλογο των Μνημείων Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Το Σελιμιγιέ Τζαμί κατασκευάστηκε το 1569-1575 επί σουλτάνου Σελίμ Β′. Έχει χαρακτηριστεί ως ένα από τα σημαντικότερα έργα της οθωμανικής αρχιτεκτονικής και θεωρείται το αριστούργημα του Σινάν, του διασημότερου Οθωμανού αρχιτέκτονα του 16ου αιώνα. Σύμφωνα με δήλωση του Τούρκου Υπουργού Πολιτισμού και Τουρισμού «είναι η πρώτη φορά που ένα ιστορικό κτίριο της Οθωμανικής περιόδου εγγράφεται στον Κατάλογο της UNESCO». Το τελευταίο μνημείο της Τουρκίας που προστέθηκε στον κατάλογο ήταν ο αρχαιολογικός χώρος της Τροίας, το 1998.

Νομισματικός θησαυρός στη θάλασσα της Σικελίας

Δημοσιεύθηκε: 29.06.11

Archäologie online
Κατά τις έρευνες των καταβυθισμένων αρχαιολογικών θέσεων του νησιού Παντελερία βρέθηκαν περίπου 600 χάλκινα νομίσματα του 3ου αι. π.Χ. Ο επιστημονικός υπεύθυνος των υποβρύχιων ανασκαφών Leonardo Abelli εξηγεί: «Ο ερευνητής της ενάλιας αρχαιολογίας Francesco Spaggiari ανακάλυψε μια μικρή περιοχή, όπου υπήρχαν διασκορπισμένα χάλκινα νομίσματα. Στη συνέχεια, κατά τη διάρκεια των ερευνών, ήρθε στο φως ο νομισματικός θησαυρός». Τα νομίσματα είναι από χαλκό και στον εμπροσθότυπό τους απεικονίζεται κεφάλι γυναίκας στραμμένο προς τα αριστερά. Φέρει διάδημα, πιθανότατα πλεγμένο από σιτηρά. Ο τρόπος και το είδος της απεικόνισης επιτρέπουν στους αρχαιολόγους την ταύτισή της με την Τανίτ, τη θεά της γονιμότητας των Καρχηδόνιων. Στον οπισθότυπο των νομισμάτων απεικονίζεται κεφαλή αλόγου, στραμμένη προς τα δεξιά. Οι λεπτομέρειες αυτές οδηγούν σε συμπεράσματα για την προέλευση των νομισμάτων από συγκεκριμένα νομισματοκοπεία. Σύμφωνα με τον καθηγητή Pier Giorgio Spanu του Πανεπιστημίου του Sassari, προέρχονται από σαρδηνιακά-καρχηδονιακά και σικελικά-καρχηδονιακά εργαστήρια νομισματοκοπίας. Όλα τα νομίσματα χρονολογούνται στην περίοδο 300-264 π.Χ. Ο τύπος αυτός χάλκινων νομισμάτων κυκλοφορούσε μέχρι τα τέλη του 3ου αι. π.Χ. Σε κάθε περίπτωση, η χρονολόγηση των νομισμάτων συμπίπτει με εκείνη των αμφορέων, που βρέθηκαν στην Cala Tromantana του νησιού Παντελερία. Ειδικά με τους ελληνικούς-ιταλικούς και τους καρχηδονιακούς αμφορείς που χρονολογούνται στο β΄μισό του 3ου αι. π.Χ. Ο νομισματικός θησαυρός εικάζεται ότι αρχικά φυλασσόταν σε κάποιο σάκο ή δοχείο από φθαρτό υλικό. Πιο ακριβείς πληροφορίες αναμένεται να αποσαφηνιστούν στις υποβρύχιες έρευνες που συνεχίζονται στην περιοχή. Ακόμη και αν το συγκεκριμένο εύρημα δεν παραπέμπει απαραιτήτως σε κάποιο ναυάγιο, οι αρχαιολόγοι ελπίζουν να φέρουν στο φως ένα καταβυθισμένο πλοίο. Η εύρεση του νομισματικού θησαυρού, όμως, ενισχύει την υπόθεση για τον οικονομικό ρόλο που διαδραμάτιζε η νήσος Παντελερία κατά την ελληνιστική περίοδο. Το νησί ήταν σημαντικό κέντρο διακίνησης εμπορίου ανάμεσα στη Σικελία και την Αφρική, καθώς και τόπος μεγάλης αγροτικής παραγωγής.

Οι ανασκαφές στα Κύθηρα και τα Αντικύθηρα σας περιμένουν

Δημοσιεύθηκε: 28.06.11

visitkythera.gr
Μια ενδιαφέρουσα εμπειρία θα έχουν την ευκαιρία να βιώσουν οι κάτοικοι και οι επισκέπτες των Κυθήρων και των Αντικυθήρων φέτος το καλοκαίρι, αν ανταποκριθούν στην πρόσκληση των ανασκαφικών ομάδων που δραστηριοποιούνται στην περιοχή.

Κύθηρα
Τρεις αρχαιολογικοί χώροι του νησιού στους οποίους πραγματοποιούνται ανασκαφές θα είναι ανοιχτοί για όσους ενδιαφέρονται να τους επισκεφθούν κατά τη διάρκεια των ανασκαφών προκειμένου να ξεναγηθούν στους χώρους και να παρακολουθήσουν την πρόοδο των εργασιών.

Συγκεκριμένα από 4 έως 26 Ιουλίου στα Κύθηρα διενεργούνται ανασκαφές:

1. Στο Παλιόκαστρο, στην αρχαία πρωτεύουσα του νησιού κατά μήκος του μονοπατιού που οδηγεί στο εκκλησάκι των Αγίων Κοσμά και Δαμιανού το οποίο οικοδομήθηκε με υλικό του αρχαϊκού ναού των Διοσκούρων, Κάστορα και Πολυδεύκη.

2. Στον Άγιο Γεώργιο στο Βουνό, στη θέση όπου ο Γιάννης Σακελλαράκης είχε ανακαλύψει το μοναδικό μινωικό Ιερό Κορυφής εκτός Κρήτης και,

3. Στην κορυφή «Λέσκα» στο όρος Μερμηγκάρης, όπου εντοπίσθηκε μια νέα μινωική θέση.

Κάθε εργάσιμη μέρα η ανασκαφή θα διαρκεί από τις 7.30 έως τις 11.30. Ειδικά τις Πέμπτες (7/7, 14/7 και 21/7) η ανασκαφική ημέρα θα μπορεί να παρατείνεται έως τις 12.30, αλλά μετά από τηλεφωνική συνεννόηση (τηλ. 6979587598).

Αντικύθηρα
Από τις 7 έως και τις 26 Αυγούστου 2011 η ΚΣΤ′ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων διενεργεί ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο του «Κάστρου» Αντικυθήρων, όπου σώζεται μια ολόκληρη τειχισμένη πόλη, έκτασης 300 περίπου στρεμμάτων, που χρονολογείται από τα μέσα του 4ου έως τα μέσα του 1ου αιώνα π.Χ. Όσοι ενδιαφέρονται μπορούν να επισκεφθούν τον χώρο κατά τη διάρκεια της ανασκαφής (7.00-11.30) για να ξεναγηθούν και να παρακολουθήσουν την πρόοδο των εργασιών.

Ανασκαφή στο Κάστρο της Βελίκας

Δημοσιεύθηκε: 28.06.11

Ελευθερία
Κατά το φετινό καλοκαίρι διεξάγεται για πρώτη φορά στην περιοχή της Δημοτικής Ενότητας Μελιβοίας του Δήμου Αγιάς πανεπιστημιακή ανασκαφή από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας σε συνεργασία με την 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων. Κατά την ανασκαφή θα ερευνηθεί η παλαιοχριστιανική εκκλησία του Κάστρου της Βελίκας, της οποίας μικρό μέρος είχε αποκαλυφθεί κατά τις έρευνες της Εφορείας την περσινή χρονιά. Η ανασκαφή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και, συγκεκριμένα, του Τμήματος Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, το οποίο συμμετέχει με τον καθηγητή κ. Γιάννη Βαραλή και 13 φοιτητές, αναμένεται να φέρει στο φως νέα στοιχεία για το σημαντικό αυτό μνημείο και γενικότερα για το Κάστρο Βελίκας, του οποίου άρχισαν ήδη οι εργασίες ανάδειξης μετά την ένταξή του στο ΕΣΠΑ. Η πανεπιστημιακή αποστολή θα παραμείνει στην περιοχή από 27 Ιουνίου μέχρι 15 Ιουλίου, φιλοξενούμενη από κατοίκους της Μελίβοιας, ενώ στη διοργάνωση συμμετέχει ενεργά και ο Δήμος Αγιάς, αφού η έρευνα γίνεται μετά από πρόσκληση του δημάρχου κ. Αντωνίου Γκουντάρα. Η ανασκαφή συγχρηματοδοτείται από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και την 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.

Αρχαίο γεύμα αθάνατο

Δημοσιεύθηκε: 28.06.11

Ελευθεροτυπία
Η πολυτέλεια ταιριάζει στη Δημοκρατία; Είναι έννοια συμβατή με την ισονομία και την ισοπολιτεία; Πόσο πολυτελής ήταν ο δημόσιος και ιδιωτικός βίος των Αθηναίων στην κλασική εποχή σε σχέση με των Σπαρτιατών; Στο θέμα αυτό είναι αφιερωμένη μια σειρά τηλεοπτικών επεισοδίων του BBC, η προβολή των οποίων ξεκινάει απόψε με τον Βρετανό κλασικιστή του Πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, δρα Μάικλ Σκοτ. Σύμφωνα με την έρευνά του, ακόμη και οι φτωχότεροι πολίτες της κλασικής Αθήνας είχαν πλουσιότερο τραπέζι από τους Σπαρτιάτες. Πιάτα με κρέας, ψάρι και διάφορες λιχουδιές ήταν η προσιτή πολυτέλεια των Αθηναίων, ενώ η διατροφή ακόμη και του πλουσιότερου Σπαρτιάτη απαγορευόταν να ξεφύγει από τον μέλανα ζωμό και λιγοστά άλλα συμπληρώματα. Η πολυτέλεια ήταν αντίθετη στη φιλοσοφία τους. Αλλά και οι Αθηναίοι δεν έπρεπε να ξεπεράσουν το μέτρο, αναγκαία συνθήκη για τη λειτουργία της Δημοκρατίας. Η κοινή εστίαση των πιστών μετά την τελετουργική θυσία των ζώων στις μεγάλες θρησκευτικές εορτές αποτελεί την απόδειξη της Δημοκρατίας στην πράξη. Στήνονται κοινά τραπέζια, όπου πλούσιοι και φτωχοί απολαμβάνουν το ίδιο γεύμα. Όταν γύρω στον Δεκαπενταύγουστο τελούνταν τα Παναθήναια και θυσιάζονταν προς τιμήν της θεάς Αθηνάς εκατό βόδια (εκατόμβη), τα σφάγια τεμαχίζονταν, ψήνονταν και προσφέρονταν στους πιστούς. Η συνήθεια αυτή έχει επιβιώσει μέχρι σήμερα, παρ’ όλο που δεν έχουμε βωμούς για τελετουργικές θυσίες. Δεν νοείται όμως Δεκαπενταύγουστος στην ελληνική ύπαιθρο χωρίς ψητή γουρουνοπούλα και λαϊκό πανηγύρι. Η αγγλική τηλεοπτική σειρά παρακολουθεί τη μετεξέλιξη της πολυτέλειας στους ρωμαϊκούς χρόνους, στους πρώτους χριστιανικούς, αλλά και μέσα στη χριστιανική θρησκεία. Η εκπομπή αποκαλύπτει πολλές ενδιαφέρουσες λεπτομέρειες του καθημερινού βίου που σχετίζονται με τη Δημοκρατία και πώς αυτή περνάει από το σπιτικό κάθε απλού πολίτη. Ο δρ Σκοτ διαπιστώνει, για παράδειγμα, ότι το κρέας στην αθηναϊκή Δημοκρατία δεν ήταν μόνο για τους «έχοντες και κατέχοντες». Αυτό όμως δεν συνέβαινε και με το ψάρι, ιδίως το μεγάλο, το πελαγίσιο. Τα «πρώτα» ψάρια, που λέμε σήμερα, ήταν πανάκριβα και ως εκ τούτου διόλου προσιτά για τα χαμηλά βαλάντια. Η παραγωγή προβάλλει και τα σημεία απ’ όπου αγόραζαν ψάρια στην αρχαιότητα, αλλά και πώς τα παρασκεύαζαν, σε τι σκεύη τα μαγείρευαν και πού τα σέρβιραν. Από την έρευνά τους προκύπτει κάτι λίγο-πολύ γνωστό: ότι στον δημόσιο βίο όλα ήταν πιο λιτά απ’ ό,τι στον ιδιωτικό. Δηλαδή, ακριβώς το αντίθετο απ’ ό,τι συμβαίνει σήμερα. Οι ανασκαφές σε κατάλοιπα των κλασικών χρόνων δεν έχουν αποκαλύψει πολυτελή σκεύη από πολύτιμο μέταλλο. Η επίδειξη πλούτου δεν ήταν έννοια συμβατή με την αντίληψη περί Δημοκρατίας που είχαν οι Αθηναίοι, ενώ στη Μακεδονία ήταν διαφορετικά. Ο δημόσιος βίος εκεί ήταν πολυτελής. Απόδειξη, οι βασιλικοί τάφοι της Βεργίνας. Στην Αθήνα δεν βρέθηκαν ούτε χρυσά στεφάνια ούτε αργυρά σκήπτρα, όπως του Φιλίππου του Β’, ούτε χρυσές λάρνακες με οστά. Ο Μάικλ Σκοτ έχει κάνει γυρίσματα στη Βεργίνα, στις αρχαίες Αιγές και αναλύει τα εκθέματα του τοπικού μουσείου, τα οποία προβάλλει μαζί με τα αντικείμενα της έκθεσης για τη Μακεδονία που λειτουργεί στο Μουσείο Ασμόλιαν της Οξφόρδης.

From: http://www.arxaiologia.gr/site/content.php?sel=2